Vỡ nang buồng trứng là gì? Có nguy hiểm không?

Vỡ nang buồng trứng là một tình trạng phổ biến nhưng có thể gây ra nhiều lo lắng cho chị em phụ nữ. Hiểu rõ vỡ nang buồng trứng là gì, nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách xử lý sẽ giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe và tránh những biến chứng không mong muốn.

Vỡ nang buồng trứng là gì?

Vỡ nang buồng trứng là hiện tượng một hoặc nhiều nang trên buồng trứng bị rách hoặc vỡ, khiến dịch hoặc máu bên trong nang thoát ra ngoài ổ bụng. Nang buồng trứng là các túi nhỏ chứa dịch hoặc mô, thường xuất hiện trong chu kỳ kinh nguyệt và có thể tự biến mất hoặc phát triển thành u nang.

Theo các số liệu từ NHS và các tổ chức y tế uy tín, khoảng 10% phụ nữ có thể mắc u nang buồng trứng trong đời, và một phần trong số đó có thể gặp vỡ nang. Khi nang bị vỡ, người bệnh thường cảm thấy đau đột ngột và dữ dội ở vùng bụng dưới hoặc vùng chậu. Vỡ nang có thể xảy ra ở buồng trứng phải hoặc trái, trong đó vỡ nang buồng trứng phải cũng khá phổ biến.

Dấu hiệu vỡ nang buồng trứng

Vỡ nang buồng trứng có thể xảy ra đột ngột và gây ra các triệu chứng khác nhau, từ nhẹ đến nghiêm trọng, tùy theo mức độ tổn thương và lượng dịch thoát ra. Dưới đây là các triệu chứng và dấu hiệu nhận biết tình trạng này:

• Đau bụng đột ngột, dữ dội: Triệu chứng phổ biến nhất của vỡ nang buồng trứng là cơn đau bụng xuất hiện đột ngột, thường là đau nhói hoặc đau dữ dội ở vùng bụng dưới hoặc vùng chậu, một bên hoặc hai bên tùy vị trí nang vỡ. Cơn đau có thể lan ra lưng hoặc đùi, và thường tăng lên khi vận động hoặc thay đổi tư thế.
• Buồn nôn và nôn: Kèm theo đau bụng, nhiều người bị vỡ nang buồng trứng có thể cảm thấy buồn nôn hoặc nôn mửa, đặc biệt khi cơn đau dữ dội hoặc có biến chứng xuất huyết trong ổ bụng.
• Chảy máu âm đạo bất thường: Một số trường hợp vỡ nang có thể gây ra chảy máu âm đạo không theo chu kỳ kinh nguyệt, có thể là máu màu đỏ tươi hoặc máu màu nâu đen. Đây là dấu hiệu cảnh báo cần được khám và theo dõi kỹ. Người bệnh có thể cảm nhận cảm giác nặng hoặc áp lực ở vùng chậu do dịch hoặc máu tích tụ trong ổ bụng sau khi nang vỡ.
• Các dấu hiệu nghiêm trọng cần cấp cứu: Trong một số trường hợp, vỡ nang buồng trứng có thể gây xuất huyết nhiều dẫn đến sốc mất máu, biểu hiện bằng các dấu hiệu như:
  • Mệt mỏi, yếu ớt, choáng váng hoặc ngất xỉu.
  • Da lạnh, đổ mồ hôi nhiều.
  • Nhịp tim nhanh, huyết áp thấp.
  • Khó thở hoặc cảm giác hụt hơi.

Nguyên nhân gây vỡ nang buồng trứng là gì?

Nguyên nhân chính dẫn đến vỡ nang buồng trứng thường là do nang phát triển quá lớn, căng giãn và áp lực bên trong tăng cao khiến thành nang bị rách. Ngoài ra, một số yếu tố khác cũng làm tăng nguy cơ vỡ nang như:

• Hoạt động thể chất mạnh hoặc va chạm vùng bụng.
• Quan hệ tình dục mạnh hoặc không đúng tư thế.
• Rối loạn nội tiết tố làm nang phát triển bất thường.
• Nang có cuống dài hoặc mỏng dễ bị xoắn và vỡ.
• Một số bệnh lý phụ khoa khác gây yếu thành nang.

Xem thêm: Chi phí mổ u nang buồng trứng có bảo hiểm?

Vỡ u nang buồng trứng có nguy hiểm không?

Vỡ nang buồng trứng là một biến chứng cấp tính có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe của phụ nữ. Mặc dù không phải tất cả các trường hợp vỡ nang đều nguy hiểm, nhưng việc nhận biết sớm các biến chứng tiềm ẩn và có biện pháp can thiệp kịp thời là vô cùng quan trọng.

• Xuất huyết nội: Khi nang buồng trứng vỡ, máu và dịch từ nang có thể tràn vào ổ bụng gây xuất huyết nội. Mức độ xuất huyết có thể khác nhau tùy thuộc vào kích thước nang, vị trí vỡ và tình trạng đông máu của người bệnh. Trong trường hợp xuất huyết nhiều, người bệnh có thể bị choáng váng, ngất xỉu, tụt huyết áp và thậm chí sốc mất máu, đe dọa đến tính mạng.
• Nhiễm trùng và viêm phúc mạc: Máu và dịch tràn vào ổ bụng sau khi nang vỡ có thể tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, gây nhiễm trùng và viêm phúc mạc. Viêm phúc mạc là tình trạng viêm nhiễm nghiêm trọng ở lớp màng bao phủ các cơ quan trong ổ bụng. Bệnh nhân có thể sốt cao, đau bụng dữ dội, bụng chướng, buồn nôn, nôn mửa và các dấu hiệu nhiễm trùng toàn thân. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm phúc mạc có thể dẫn đến sốc nhiễm trùng và tử vong.
• Xoắn buồng trứng: Trong một số trường hợp, vỡ nang có thể gây ra hoặc làm tăng nguy cơ xoắn buồng trứng, đặc biệt với các u nang có cuống dài. Xoắn buồng trứng làm tắc nghẽn mạch máu đến buồng trứng, gây thiếu máu cục bộ và hoại tử buồng trứng nếu không được can thiệp kịp thời.
• Vô sinh: Mặc dù hiếm gặp, nhưng vỡ nang buồng trứng, đặc biệt khi có biến chứng nhiễm trùng, có thể gây tổn thương đến buồng trứng và vòi trứng, dẫn đến vô sinh hoặc giảm khả năng sinh sản. Nhiễm trùng có thể gây sẹo dính trong ổ bụng, làm tắc nghẽn vòi trứng và cản trở quá trình thụ tinh.

Nếu không được điều trị triệt để, vỡ nang buồng trứng có thể tái phát, đặc biệt với các u nang thực thể như u nang nước hoặc u nang nhầy. Tái phát có thể gây ra các biến chứng tương tự và ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài của người bệnh.

Cách chẩn đoán vỡ nang buồng trứng là gì?

Chẩn đoán vỡ nang buồng trứng là bước quan trọng để xác định chính xác tình trạng bệnh, từ đó có hướng xử trí phù hợp, tránh các biến chứng nguy hiểm. Quá trình chẩn đoán thường bao gồm:

• Khám lâm sàng và khai thác tiền sử bệnh: Bác sĩ sẽ hỏi kỹ về các triệu chứng hiện tại như đau bụng đột ngột, mức độ đau, vị trí đau, kèm theo các dấu hiệu khác như buồn nôn, nôn, chảy máu âm đạo bất thường hay các triệu chứng sốc. Đồng thời, bác sĩ sẽ khai thác tiền sử bệnh lý phụ khoa, các bệnh liên quan đến buồng trứng, tiền sử gia đình có người mắc các bệnh phụ khoa hoặc ung thư vú, ung thư buồng trứng để đánh giá nguy cơ.
• Siêu âm ổ bụng và siêu âm đầu dò âm đạo: Siêu âm là phương pháp chẩn đoán hình ảnh chủ yếu để phát hiện vỡ nang buồng trứng. Qua siêu âm, bác sĩ có thể quan sát được:
  • Hình ảnh u nang trên buồng trứng, kích thước và cấu trúc nang.
  • Dấu hiệu vỡ nang thể hiện bằng sự xuất hiện của dịch tự do hoặc máu trong ổ bụng xung quanh buồng trứng.
  • Loại trừ các nguyên nhân khác có triệu chứng tương tự như thai ngoài tử cung, viêm vùng chậu, viêm ruột thừa hay sỏi thận.
• Xét nghiệm máu:
  • Xét nghiệm beta hCG: Để loại trừ thai ngoài tử cung, vì thai ngoài tử cung vỡ cũng có thể gây đau bụng dữ dội và chảy máu ổ bụng.
  • Công thức máu: Đánh giá tình trạng mất máu, thiếu máu nếu có xuất huyết nhiều.
  • Xét nghiệm dấu hiệu viêm: Như CRP, bạch cầu để phát hiện nhiễm trùng nếu có.
  • Marker u nang: Trong một số trường hợp, xét nghiệm các chỉ số như CA-125 để đánh giá tính chất u nang, đặc biệt khi nghi ngờ u nang ác tính
• Các phương pháp chẩn đoán bổ sung:
  • Chụp CT hoặc MRI: Khi siêu âm không đủ thông tin hoặc nghi ngờ biến chứng, các phương pháp chẩn đoán hình ảnh này giúp đánh giá chi tiết hơn tình trạng ổ bụng và các tổn thương liên quan.
  • Khám phụ khoa kỹ lưỡng: Thăm khám bằng tay và sử dụng mỏ vịt để đánh giá mức độ đau, khối u hoặc bất thường khác ở vùng chậu.

Cách xử lý và điều trị vỡ nang buồng trứng

Khi nang buồng trứng bị vỡ, việc xử lý và điều trị phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm mức độ nghiêm trọng của triệu chứng, lượng máu mất, tình trạng nhiễm trùng và các biến chứng khác. Dưới đây là các phương pháp điều trị thường được áp dụng:

• Theo dõi và điều trị tại nhà: Trong trường hợp vỡ nang nhỏ, không gây xuất huyết nhiều và các triệu chứng nhẹ, bác sĩ có thể chỉ định theo dõi và điều trị tại nhà. Các biện pháp bao gồm:
  • Nghỉ ngơi: Hạn chế vận động mạnh, tránh các hoạt động gây căng thẳng cho vùng bụng.
  • Chườm lạnh: Chườm đá hoặc khăn lạnh lên vùng bụng dưới để giảm đau và sưng.
  • Uống thuốc giảm đau không kê đơn: Sử dụng các loại thuốc giảm đau như ibuprofen hoặc acetaminophen để giảm đau và hạ sốt (nếu có). Tuy nhiên, cần tuân thủ hướng dẫn sử dụng và tham khảo ý kiến bác sĩ, đặc biệt nếu có tiền sử bệnh thận hoặc dạ dày.
• Điều trị nội khoa tại bệnh viện: Với các trường hợp đau nhiều, mất máu hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng, bệnh nhân cần nhập viện để điều trị nội khoa:
  • Thuốc giảm đau: Sử dụng các thuốc giảm đau mạnh hơn theo chỉ định của bác sĩ như acetaminophen hoặc morphine sulfate. Cần tuân thủ chặt chẽ liều lượng và hướng dẫn sử dụng để tránh tác dụng phụ.
  • Kháng sinh: Nếu có dấu hiệu nhiễm trùng hoặc nghi ngờ viêm phúc mạc, bác sĩ sẽ chỉ định kháng sinh để ngăn ngừa hoặc điều trị nhiễm trùng.
  • Truyền dịch và truyền máu: Trong trường hợp mất máu nhiều, cần truyền dịch để bù lại lượng máu đã mất và duy trì huyết áp ổn định. Nếu thiếu máu nghiêm trọng, có thể cần truyền máu.
• Phẫu thuật: Phẫu thuật được chỉ định trong các trường hợp sau:
  • Xuất huyết nội nghiêm trọng không đáp ứng với điều trị nội khoa.
  • Có dấu hiệu nhiễm trùng lan rộng trong ổ bụng.
  • Nghi ngờ xoắn buồng trứng hoặc các biến chứng khác.
  • U nang lớn hoặc phức tạp có nguy cơ ác tính.

Xem thêm: Chi phí mổ u nang buồng trứng có bảo hiểm?

Phòng ngừa vỡ nang buồng trứng

Mặc dù không có phương pháp nào có thể ngăn chặn hoàn toàn việc vỡ nang, nhưng bạn có thể áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả để giảm thiểu nguy cơ và bảo vệ sức khỏe sinh sản. Dưới đây là các cách phòng ngừa vỡ nang buồng trứng được các chuyên gia y tế khuyến cáo:

• Khám phụ khoa định kỳ và theo dõi u nang:
  • Thực hiện khám phụ khoa định kỳ ít nhất 6 tháng một lần giúp phát hiện sớm các u nang buồng trứng hoặc các bất thường khác.
  • Siêu âm buồng trứng định kỳ theo chỉ định của bác sĩ để theo dõi kích thước và sự phát triển của u nang, từ đó có biện pháp xử lý kịp thời, tránh nguy cơ vỡ nang.
  • Theo dõi chu kỳ kinh nguyệt và các dấu hiệu bất thường như đau bụng, chảy máu âm đạo để phát hiện sớm các vấn đề liên quan đến buồng trứng.
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học:
  • Ưu tiên các thực phẩm giàu vitamin A, D, protein, rau xanh, trái cây tươi và các thực phẩm chứa estrogen cân bằng như sữa đậu nành, đậu hũ.
  • Hạn chế ăn thịt đỏ, thức ăn nhiều mỡ động vật, chất béo bão hòa và các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá để giảm nguy cơ hình thành và phát triển u nang.
• Duy trì lối sống lành mạnh và tập luyện đều đặn:
  • Tập thể dục thể thao đều đặn giúp tăng cường sức khỏe tổng thể, cải thiện tuần hoàn máu và cân bằng hormone.
  • Kết hợp giữa làm việc và nghỉ ngơi hợp lý, tránh lao động nặng hoặc vận động quá sức.
  • Giữ tinh thần thoải mái, tránh stress, lo âu kéo dài.
• Tránh các yếu tố kích thích và tổn thương vùng bụng:
  • Hạn chế các hoạt động thể chất mạnh, tránh va chạm hoặc chấn thương vùng bụng, đặc biệt khi đã được chẩn đoán có u nang buồng trứng.
  • Tránh quan hệ tình dục thô bạo hoặc không an toàn để giảm nguy cơ làm vỡ nan.
• Quản lý cân nặng và cân bằng hormone: Kiểm soát cân nặng hợp lý giúp can bằng hormone và giảm nguy cơ phát triển các u nang.
• Sử dụng thuốc tránh thai theo chỉ định: Thuốc tránh thai nội tiết có thể được bác sĩ kê đơn nhằm ngăn ngừa sự hình thành nang mới và giảm nguy cơ vỡ nang.
• Giữ vệ sinh vùng kín và điều trị các bệnh phụ khoa kịp thời:
  • Vệ sinh vùng kín sạch sẽ, đúng cách giúp giảm nguy cơ viêm nhiễm phụ khoa, từ đó hạn chế ảnh hưởng xấu đến buồng trứng.
  • Điều trị kịp thời các bệnh lý như viêm âm đạo, viêm vùng chậu để tránh biến chứng ảnh hưởng đến nang buồng trứng.

Lời kết

Vỡ nang buồng trứng là tình trạng cần được nhận biết và xử lý kịp thời để tránh biến chứng nguy hiểm. Hiểu rõ vỡ nang buồng trứng là gì, nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị sẽ giúp chị em chủ động bảo vệ sức khỏe sinh sản và nâng cao chất lượng cuộc sống.