Làm sao để thông kinh nguyệt? Uống gì chữa tắc kinh nguyệt

Qua bài viết này, Diag sẽ giải đáp cho bạn làm sao để thông kinh nguyệt – từ nguyên nhân, ảnh hưởng đến các phương pháp cải thiện an toàn, hiệu quả. Bài viết cũng tổng hợp các loại thuốc và dưỡng chất thường được sử dụng để hỗ trợ điều hòa kinh nguyệt, dựa trên các khuyến nghị từ tổ chức y tế uy tín trong và ngoài nước.

Tổng quan về tắc kinh nguyệt

Tắc kinh nguyệt là gì?

Tắc kinh nguyệt là tình trạng phụ nữ không có kinh nguyệt trong một hoặc nhiều chu kỳ kinh nguyệt dù trước đó đã hành kinh đều. Trong y học, tình trạng này được gọi là “vô kinh thứ phát” nếu người bệnh từng có kinh nguyệt nhưng sau đó ngừng trong ít nhất 3 tháng (UpToDate, 2024). Đây không phải là một bệnh lý riêng biệt mà thường là biểu hiện của nhiều rối loạn tiềm ẩn liên quan đến nội tiết, chuyển hóa hoặc sinh lý.

Triệu chứng tắc kinh nguyệt

1. Tắc kinh nguyệt không triệu chứng đi kèm: Đây là tình trạng chỉ mất kinh nguyệt trong các chu kỳ kinh nguyệt liên tiếp mà không có biểu hiện bất thường nào khác. Thường gặp ở:

• Người mới dậy thì có chu kỳ kinh nguyệt chưa ổn định.
• Phụ nữ dùng thuốc tránh thai nội tiết hoặc cấy que.
• Trường hợp tắc kinh do giảm cân, vận động quá mức hoặc stress tâm lý.

2. Tắc kinh nguyệt có triệu chứng đi kèm: Trường hợp này cho thấy sự bất ổn nội tiết sâu hơn, có thể cần thăm khám chuyên khoa. Các biểu hiện thường gặp theo StatPearls (2024) bao gồm:

• Đau đầu, rối loạn thị giác nhẹ: gợi ý u tuyến yên hoặc tăng prolactin.
• Rụng tóc, da khô, tăng mụn: biểu hiện mất cân bằng hormone giới tính.
• Tiết sữa dù không mang thai: thường liên quan đến prolactinoma.
• Tăng cân hoặc béo bụng, rậm lông: dấu hiệu phổ biến ở phụ nữ mắc PCOS.
• Thay đổi tâm trạng: như cáu gắt, lo âu, giảm ham muốn tình dục kéo dài

Ảnh hưởng của tình trạng tắc kinh đến cơ thể

Tắc kinh kéo dài có thể dẫn đến nhiều hệ lụy nghiêm trọng như rối loạn nội tiết, tăng nguy cơ loãng xương do thiếu estrogen, khó thụ thai, và ảnh hưởng tâm lý kéo dài. Một số nghiên cứu cho thấy phụ nữ bị vô kinh do rối loạn ăn uống hoặc căng thẳng kéo dài có mật độ xương thấp hơn 5–15% so với người có kinh nguyệt bình thường (Misra & Klibanski, New England Journal of Medicine, 2014). Ngoài ra, tắc kinh cũng có thể là biểu hiện của các bệnh lý nghiêm trọng như hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) hoặc suy buồng trứng sớm.

Nguyên nhân gây tắc kinh nguyệt

Có nhiều nguyên do tiềm ẩn dẫn đến tắc nghẽn kỳ kinh nguyệt, bao gồm:

• Mất cân bằng nội tiết tố: thường gặp ở tuổi dậy thì, tiền mãn kinh hoặc người mắc PCOS.
• Căng thẳng kéo dài và rối loạn ăn uống: ảnh hưởng đến vùng dưới đồi – nơi kiểm soát hormone sinh sản.
• Sử dụng thuốc nội tiết: như thuốc tránh thai, que cấy hoặc IUD có thể làm mất kinh tạm thời.
• Tăng hoặc giảm cân đột ngột: ảnh hưởng đến trục điều hòa nội tiết.
• Một số bệnh lý: như suy giáp, u tuyến yên, hoặc hội chứng Asherman (dính buồng tử cung sau can thiệp).

Theo các bác sĩ chuyên khoa tại Mayo Clinic, việc xác định chính xác nguyên nhân tắc kinh rất quan trọng để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp và tránh biến chứng lâu dài.

Xem thêm: Làm sao để có kinh nguyệt trở lại?

Hiện nay, Diag là hệ thống khám và xét nghiệm y khoa uy tín với hơn 25 năm kinh nghiệm, đạt chuẩn quốc tế ISO 15189:2022. Với 40+ điểm lấy mẫu, 6.500+ bác sĩ đối tác và hơn 3,5 triệu lượt xét nghiệm mỗi năm, Diag mang đến dịch vụ nhanh, chính xác, hỗ trợ lấy mẫu tận nhà, nhận kết quả qua Zalo và chính sách bảo hiểm minh bạch. Liên hệ với Diag nếu bạn đang gặp các vấn đề về sức khỏe phụ khoa:

• Trang chủ Diag: https://diag.vn/
• Hotline: 1900 1717
• Chi nhánh Diag trên toàn quốc: https://diag.vn/location/

Uống gì để làm thông kinh nguyệt? Bài thuốc dân gian chữa tắc kinh

Bên cạnh can thiệp y tế, nhiều người tìm đến các loại nước uống và bài thuốc dân gian để hỗ trợ điều hòa kinh nguyệt, đặc biệt trong trường hợp tắc kinh do rối loạn nhẹ hoặc thay đổi sinh lý. Các nguyên liệu này thường có tác dụng thúc đẩy lưu thông khí huyết, làm ấm cơ thể, hỗ trợ hoạt động nội tiết. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng hiệu quả còn tùy thuộc cơ địa và không thể thay thế điều trị y khoa.

1. Nước gừng tươi

Gừng tươi có tính ấm, giúp kích thích tuần hoàn máu, giảm lạnh bụng. Đây là nguyên nhân thường gặp gây trễ kinh. Dân gian thường dùng 1–2 lát gừng tươi pha với nước nóng, uống vào buổi sáng hoặc trước kỳ kinh khoảng vài ngày để hỗ trợ điều hòa chu kỳ. Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia Việt Nam, gừng còn giúp giảm đau bụng kinh ở phụ nữ có chu kỳ kinh nguyệt không đều.

Ngoài ra, có thể dùng nước nghệ tươi trong một số bài thuốc hỗ trợ nội tiết và cải thiện rối loạn kinh nguyệt nhẹ nhờ hoạt chất curcumin, nhưng chưa có bằng chứng rõ ràng về tác dụng kích thích hành kinh trực tiếp.

2. Ngải cứu

Ngải cứu (Artemisia vulgaris) là vị thuốc được y học cổ truyền sử dụng lâu đời để “thông kinh, hoạt huyết”. Có thể dùng ngải cứu khô hãm với nước sôi uống mỗi ngày 1 lần trong 5–7 ngày trước kỳ kinh. Một nghiên cứu tại Tạp chí Y học Cổ truyền Việt Nam (2022) ghi nhận ngải cứu giúp cải thiện chu kỳ kinh ở phụ nữ rối loạn nhẹ, nhờ cơ chế kích thích co bóp tử cung và điều hòa nội tiết của ngải cứu.

3. Nước rau diếp cá

Rau diếp cá có tác dụng thanh nhiệt, hỗ trợ kháng viêm và điều hòa nội tiết. Nghiên cứu tại Trung tâm Y học Dân tộc TP.HCM (2021) cho thấy hoạt chất quercetin và decanoyl-acetaldehyde trong rau diếp cá có thể giúp điều hòa hormon LH và FSH ở người bị rối loạn kinh nguyệt nhẹ. Nước rau diếp cá thường được dùng tươi, uống 2–3 lần/tuần.

4. Nước ích mẫu

Ích mẫu (Leonurus japonicus) là vị thuốc được y học cổ truyền và hiện đại đánh giá cao trong hỗ trợ điều kinh, đặc biệt với người kinh thưa, kinh ít. Có thể sắc ích mẫu khô với vài lát gừng và đường phèn, uống 1 lần/ngày trong 5–7 ngày trước kỳ kinh. Theo PubMed – Wang et al. (2021), chiết xuất ích mẫu cho thấy tác dụng điều hòa co bóp tử cung và làm giảm cơn đau kinh trên mô hình thực nghiệm.

5. Nước ép cần tây và dứa

Cần tây chứa nhiều phytoestrogen – hợp chất thực vật có cấu trúc tương tự estrogen nội sinh. Dứa (thơm) lại giàu bromelain, giúp làm mềm tử cung và hỗ trợ tái lập chu kỳ kinh. Uống 1 cốc nước ép dứa + cần tây/ngày trong 5 ngày trước kỳ kinh có thể giúp chu kỳ đều hơn ở phụ nữ rối loạn nhẹ, theo phân tích từ NIH – National Institutes of Health, 2022.

6. Thiên ma đen

Thiên ma đen là thảo dược thường được sử dụng để giảm triệu chứng mãn kinh, đồng thời có khả năng cân bằng nội tiết tố nữ, đặc biệt là estrogen. Nhờ vậy, một số tài liệu cho rằng nó có thể hỗ trợ điều hòa chu kỳ kinh nguyệt ở phụ nữ trễ kinh do rối loạn nội tiết nhẹ. Tuy nhiên, người có bệnh gan hoặc đang dùng thuốc nhóm statin nên thận trọng khi sử dụng, vì có thể gây độc cho gan nếu dùng lâu dài hoặc không kiểm soát liều (Healthline, 2023).

7. Đương quy

Đương quy được biết đến với vai trò tăng cường lưu thông máu vùng chậu, làm mềm tử cung và kích thích co bóp nhẹ – từ đó hỗ trợ quá trình hành kinh. Trong Đông y, đây là vị thuốc thường dùng để “hoạt huyết điều kinh”. Tuy nhiên, hiệu quả của đương quy trong việc hỗ trợ hành kinh vẫn cần được nghiên cứu thêm. Người đang dùng thuốc chống đông máu như warfarin, aspirin cần tránh tự ý dùng đương quy, vì có nguy cơ tăng chảy máu (PubMed – Lin et al., 2020).

8. Trà mùi tây

Nước mùi tây hay dân gian còn gọi là nước ngò tây. Mùi tây chứa hai hợp chất là apiole và myristicin, có khả năng kích thích hoạt động estrogen trong cơ thể, từ đó có thể giúp điều hòa và kích hoạt chu kỳ kinh nguyệt. Trà mùi tây thường được dùng trong dân gian như một cách tự nhiên để hỗ trợ phụ nữ bị trễ kinh. Tuy nhiên, với người bị huyết áp cao, hạ đường huyết, bệnh thận hoặc đang dùng thuốc chống co giật, nên thận trọng và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng (NIH, 2022).

9. Bột quế

Bột quế có thể hỗ trợ điều hòa kinh nguyệt nhờ giúp tăng lưu thông máu và ổn định insulin – yếu tố liên quan đến rối loạn kinh do PCOS. Theo Wang et al., 2014 (AJOG), phụ nữ dùng chiết xuất quế trong 6 tháng có chu kỳ kinh đều và rụng trứng thường xuyên hơn. Có thể pha bột quế với nước ấm hoặc sữa ấm uống hằng ngày, liều khuyến nghị ≤ 1g/ngày. Người có bệnh gan, đang dùng thuốc hạ đường huyết hoặc chống đông nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng bột quế.

Ngoài ra, có thể tham khảo thêm các loại nước hỗ trợ điều hòa kinh nguyệt như: giấm táo, nước ép đu đủ, nước ép lựu, nha đam, thì là. Đây là mẹo dân gian thường dùng để kích thích tuần hoàn và điều hòa nội tiết tố.

Tuy nhiên, cần lưu ý, vẫn còn thiếu các bằng chứng lâm sàng mạnh để xác nhận hiệu quả thực sự. Chỉ nên áp dụng với trường hợp tắc kinh do nguyên nhân sinh lý. Nếu mất kinh > 3 tháng, cần khám bác sĩ để loại trừ các bệnh lý như PCOS, suy giáp hoặc dính buồng tử cung.

Cách chữa tắc kinh nguyệt tại nhà bằng cách thay đổi lối sống

Nếu tình trạng tắc kinh không do bệnh lý nền nghiêm trọng, bạn có thể cải thiện bằng các điều chỉnh lối sống tại nhà. Dưới đây là những thói quen có thể giúp kích thích chu kỳ kinh nguyệt quay lại, theo các chuyên gia tại Verywell Health, Healthline và bác sĩ Aliabadi:

1. Thư giãn và giảm căng thẳng

Stress là nguyên nhân hàng đầu gây chậm kinh hoặc vô kinh do ảnh hưởng đến trục hạ đồi – tuyến yên – buồng trứng. Các biện pháp như thiền, yoga, hít thở sâu, viết nhật ký cảm xúc hoặc đơn giản là dành thời gian cho sở thích cá nhân có thể giúp làm dịu tâm trí. Theo Verywell Health (2024), thư giãn có thể giúp tái khởi động lại chu kỳ kinh tự nhiên ở nhiều phụ nữ bị chậm kinh do căng thẳng.

2. Tăng cường vận động thể chất nhẹ nhàng

Tập thể dục đều đặn giúp cải thiện lưu thông máu, điều hòa nội tiết và hỗ trợ rụng trứng. Những bài tập nhẹ như đi bộ, đạp xe, yoga hoặc aerobic được xem là lựa chọn an toàn. Tuy nhiên, cần tránh tập quá nặng, vì có thể làm rối loạn hormon nếu cơ thể thiếu năng lượng (Healthline, 2024).

3. Duy trì cân nặng ổn định

Cân nặng quá thấp hoặc quá cao đều có thể ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt. Thiếu cân làm giảm estrogen, còn béo phì làm tăng estrogen dư thừa – cả hai đều ảnh hưởng đến rụng trứng. Nên tập thể dục và áp dụng chế độ ăn khoa học để duy trì chỉ số BMI từ 18.5 đến 24.9 nhằm hỗ trợ hoạt động nội tiết bình thường (Dr. Aliabadi, 2023).

4. Tắm nước ấm hoặc dùng chườm nóng vùng bụng

Tắm nước ấm hoặc chườm nóng giúp giãn cơ vùng bụng và tăng lưu lượng máu đến tử cung, từ đó có thể hỗ trợ việc hành kinh trở lại. Dù chưa có nghiên cứu lâm sàng chính thức, phương pháp này được nhiều bác sĩ sản phụ khoa công nhận là an toàn và hiệu quả khi áp dụng đúng cách (Verywell Health, 2024).

5. Quan hệ tình dục hoặc thủ dâm

Khi đạt cực khoái, cơ thể tiết ra oxytocin, dopamine và adrenaline – những hormon giúp co bóp tử cung, làm mềm cổ tử cung và hỗ trợ quá trình bong niêm mạc tử cung. Ngoài ra, tinh dịch có chứa prostaglandin cũng có thể góp phần kích thích hành kinh khi quan hệ không dùng bao (Healthline, 2024). Tuy nhiên, phương pháp này chỉ nên áp dụng khi bạn đang dùng biện pháp tránh thai an toàn và đã xét nghiệm đầy đủ các bệnh lây qua đường tình dục.

Tắc kinh nguyệt nên ăn gì? Chế độ ăn uống chữa tắc kinh nguyệt

Một chế độ ăn cân bằng, giàu vi chất có thể giúp cơ thể điều hòa nội tiết tố và hỗ trợ rụng trứng đều đặn. Dưới đây là những nhóm thực phẩm được khuyến khích để hỗ trợ điều hòa kinh nguyệt:

• Chế độ dinh dưỡng giàu chất sắt: giúp phục hồi lượng máu mất nếu kinh nguyệt quay lại và ngăn ngừa thiếu máu. Ưu tiên: thịt đỏ nạc, gan, rau bina, đậu lăng, bí đỏ.
• Thực phẩm chứa phytoestrogen: các hợp chất thực vật có thể mô phỏng estrogen nhẹ, giúp điều hòa hormon nữ tự nhiên. Tốt cho người bị rối loạn estrogen nhẹ. Nguồn: đậu nành, hạt lanh, hạt mè, quả mơ khô (Healthline, 2024).
• Acid béo omega-3: có tác dụng kháng viêm và điều hòa hoạt động tuyến yên – buồng trứng. Có nhiều trong cá béo (cá hồi, cá thu), quả óc chó, hạt chia (Verywell Health, 2024).
• Vitamin nhóm B, đặc biệt là B6 và B12: Các vitamin nhóm B, đặc biệt là vitamin B6 và vitamin B12 hỗ trợ tổng hợp hormon sinh dục nữ và giảm stress – yếu tố ảnh hưởng đến chu kỳ. Có trong trứng, thịt gà, ngũ cốc nguyên hạt, sữa chua.
• Thực phẩm giàu magie và kẽm: giúp ổn định insulin và nội tiết tố. Magie có trong bơ, hạnh nhân, cải xoăn; kẽm có trong hải sản, thịt bò, hạt bí.

Theo bác sĩ Aliabadi (2023), phụ nữ bị rối loạn kinh nguyệt nhẹ nên kết hợp dinh dưỡng, nghỉ ngơi hợp lý và tập luyện nhẹ nhàng trong ít nhất 3 tháng trước khi dùng đến thuốc.

Xem thêm: Khi có kinh nguyệt không nên làm gì?

Các thực phẩm cần kiêng khi bị tắc kinh nguyệt

Bên cạnh nhóm thực phẩm có lợi, một số loại thực phẩm có thể làm trầm trọng thêm tình trạng rối loạn nội tiết hoặc gây chậm kinh kéo dài, nên cần tránh hoặc hạn chế:

• Đường tinh luyện và đồ ngọt công nghiệp: gây rối loạn insulin, ảnh hưởng đến chu kỳ hormon estrogen – progesterone. Có thể làm nặng thêm tình trạng kinh thưa hoặc kinh không đều (Healthline, 2024).
• Thức ăn nhanh, chiên rán nhiều dầu mỡ: chứa nhiều chất béo trans và bão hòa, làm tăng viêm và giảm nhạy cảm hormon, nhất là ở người có hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS).
• Caffeine (cà phê, trà đặc, nước tăng lực): dùng quá nhiều caffeine có thể ảnh hưởng đến tuyến yên và gây mất ngủ, từ đó cản trở hoạt động nội tiết sinh sản. Verywell Health (2024) khuyến nghị không nên dùng quá 200mg/ngày ở phụ nữ có rối loạn kinh nguyệt.
• Đồ uống có cồn: rượu bia làm giảm chức năng gan – nơi chuyển hóa hormon, từ đó khiến nội tiết bị xáo trộn. Ngoài ra, dùng rượu thường xuyên còn ảnh hưởng đến chất lượng trứng (Dr. Aliabadi, 2023).
• Thực phẩm có tính hàn hoặc sống lạnh (đá lạnh, sashimi, rau sống chưa tiệt trùng): theo Đông y, dễ làm “lạnh tử cung”, cản trở lưu thông khí huyết, ảnh hưởng đến hành kinh.

Khi nào cần khám bác sĩ và điều trị chuyên khoa?

Nếu bạn bị tắc kinh liên tục trên 3 tháng, hoặc kinh nguyệt không đều kèm theo các dấu hiệu như đau vùng chậu, tăng cân bất thường, rụng tóc, mụn nhiều, tiết dịch bất thường ở âm đạo… thì nên đến bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám và làm xét nghiệm. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý như rối loạn nội tiết, buồng trứng đa nang (PCOS), suy giáp, hoặc tổn thương tử cung. Việc trì hoãn điều trị có thể ảnh hưởng đến khả năng và sức khỏe sinh sản sau này.

Lời kết

Tắc nghẽn kinh nguyệt không chỉ là vấn đề sinh lý tạm thời mà có thể phản ánh tình trạng rối loạn nội tiết hoặc bệnh lý tiềm ẩn. Qua bài viết này, Diag hy vọng bạn đã hiểu rõ làm sao để thông kinh nguyệt và biết cách chăm sóc cơ thể từ chế độ ăn, lối sống đến các phương pháp dân gian an toàn. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài, hãy chủ động khám và điều trị sớm để bảo vệ sức khỏe sinh sản lâu dài.

Xem thêm:

• Làm sao để có kinh nguyệt trở lại?
• Uống gì để ra kinh nguyệt?