Không có kinh nguyệt: Nguyên nhân, biểu hiện, cách điều trị

Kinh nguyệt là dấu hiệu quan trọng phản ánh sức khỏe sinh sản và nội tiết của nữ giới. Tuy nhiên, nhiều người gặp tình trạng vô kinh mà không rõ nguyên nhân, dẫn đến lo lắng hoặc chủ quan. Diag sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân không có kinh nguyệt, nguy cơ tiềm ẩn và cách xử lý an toàn theo y học hiện đại qua bài viết dưới đây nhé!

Không có kinh nguyệt là gì?

Không có kinh nguyệt, hay còn gọi là mất kinh hoặc vô kinh, là tình trạng phụ nữ không có chu kỳ kinh nguyệt trong một khoảng thời gian nhất định. Mất kinh nguyệt không phải là bệnh nhưng có thể là dấu hiệu của những vấn đề nội tiết, sinh sản hoặc sức khỏe tổng thể cần được kiểm tra và điều trị kịp thời.

Có hai loại mất kinh nguyệt chính:

• Mất kinh nguyên phát: khi một cô gái đến 15–16 tuổi vẫn chưa có kinh lần đầu.

• Mất kinh thứ phát: khi một người đã từng có kinh nhưng sau đó không có kinh trong ít nhất 3 chu kỳ liên tiếp hoặc trên 6 tháng.

Các tổ chức y tế nhấn mạnh rằng chu kỳ kinh nguyệt đều đặn là chỉ dấu quan trọng giúp bác sĩ theo dõi sức khỏe phụ khoa, phát hiện sớm các bất thường nội tiết hoặc bệnh lý liên quan đến buồng trứng, tuyến yên, tuyến giáp hoặc tử cung ở nữ giới.

Dấu hiệu nhận biết không có kinh nguyệt

Mất kinh thường biểu hiện bằng việc vắng chu kỳ kinh nguyệt từ 3 tháng trở lên ở người từng có kinh đều, hoặc không xuất hiện kinh lần nào sau tuổi 15 ở trẻ trong độ tuổi dậy thì.

Tuy nhiên, tình trạng này thường đi kèm một số dấu hiệu khác, tùy vào nguyên nhân:

1. Dấu hiệu nội tiết mất cân bằng

• Nổi mụn nhiều, lông rậm (gợi ý PCOS)
• Tăng cân hoặc giảm cân không rõ lý do
• Rụng tóc, mệt mỏi kéo dài (suy giáp)
• Nóng bừng, mất ngủ, khô âm đạo (suy buồng trứng sớm)

2. Dấu hiệu liên quan tuyến yên hoặc não

• Sữa tiết bất thường ở ngực (không đang cho con bú)
• Nhức đầu, giảm thị lực

3. Biểu hiện khác đi kèm

• Khó thụ thai hoặc vô sinh
• Giảm ham muốn tình dục
• Trầm cảm, stress kéo dài

Phụ nữ không có kinh nguyệt có sao không?

Tình trạng không có kinh nguyệt ở nữ giới, trong y học gọi là vô kinh, có thể là hiện tượng sinh lý bình thường trong một số giai đoạn như có thai, cho con bú hoặc mãn kinh. Tuy nhiên, nếu mất kinh không thuộc các giai đoạn này, đặc biệt là kéo dài trên 3 tháng liên tiếp, đây có thể là dấu hiệu của rối loạn nội tiết hoặc bệnh lý tiềm ẩn cần được can thiệp.

Theo đó, mất kinh kéo dài có thể gây ra:

• Rối loạn hormone và ảnh hưởng khả năng sinh sản.
• Gia tăng nguy cơ loãng xương do thiếu estrogen.
• Rối loạn chuyển hóa (trong hội chứng buồng trứng đa nang, cường giáp).
• Ảnh hưởng tâm lý như lo âu, trầm cảm nếu kéo dài và không rõ nguyên nhân.

Bên cạnh đó, mất kinh có thể liên quan đến các tình trạng nguy hiểm hơn như:

• Suy buồng trứng sớm
• Rối loạn trục hạ đồi – tuyến yên – buồng trứng.
• U tuyến yên, rối loạn tuyến giáp hoặc hội chứng Sheehan sau sinh.

Vì vậy, nếu nữ giới không có kinh từ 3 chu kỳ kinh nguyệt trở lên (trong trường hợp trước đó có kinh bình thường), hoặc chưa có kinh lần nào dù đã quá 15 tuổi, nên đi thăm khám chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.

Xem thêm: Lần đầu tiên có kinh nguyệt kéo dài bao lâu?

Nguyên nhân không có kinh nguyệt

Vô kinh có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân, từ thay đổi sinh lý bình thường đến bệnh lý nghiêm trọng liên quan nội tiết, sinh sản hoặc chuyển hóa. Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến ở nữ giới đã được phân loại:

1. Mang thai và cho con bú

Đây là một trong các nguyên nhân phổ biến nhất gây mất kinh ở nữ giới. Khi có thai, nồng độ hormone hCG tăng cao khiến chu kỳ kinh nguyệt tạm dừng. Tương tự, trong thời gian cho con bú, đặc biệt là bú mẹ hoàn toàn, hormone prolactin được tiết ra nhiều sẽ ức chế rụng trứng và làm mất kinh tạm thời. Vô kinh trong thai kỳ và thời kỳ cho con bú là hiện tượng sinh lý bình thường, không cần điều trị.

2. Căng thẳng, giảm cân quá mức hoặc tập luyện cường độ cao

Căng thẳng kéo dài, rối loạn ăn uống (như chán ăn tâm thần) hoặc luyện tập thể thao quá sức có thể ức chế vùng hạ đồi, nơi điều khiển chu kỳ rụng trứng. Khi đó, cơ thể sẽ ngừng phóng thích hormone kích thích buồng trứng, dẫn đến mất kinh.

3. Rối loạn nội tiết

Đây là nguyên nhân phổ biến của vô kinh thứ phát ở nữ giới, dẫn đến các vấn đề như:

• Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): gây mất cân bằng hormone sinh dục, dẫn đến không rụng trứng thường xuyên, kinh nguyệt thưa hoặc mất kinh.
• Suy buồng trứng sớm: thường xảy ra trước tuổi 40, do di truyền, tự miễn hoặc điều trị ung thư.
• Cường giáp hoặc suy giáp: ảnh hưởng chu kỳ rụng trứng của nữ giới do mất cân bằng hormone tuyến giáp – trục nội tiết.

Xem thêm: Màu sắc kinh nguyệt thế nào là bình thường?

4. Tác dụng phụ của thuốc hoặc ngừng thuốc tránh thai

Một số thuốc điều trị trầm cảm, huyết áp cao, hóa trị, hoặc thuốc tránh thai nội tiết có thể làm thay đổi chu kỳ kinh nguyệt. Sau khi ngưng thuốc tránh thai dạng uống, một số người sẽ mất kinh trong vài tháng do cơ thể cần thời gian điều hòa lại nội tiết. Tuy nhiên, nếu không có kinh sau 3–6 tháng kể từ khi ngưng thuốc, nên đi thăm khám để loại trừ nguyên nhân bệnh lý.

5. Dị tật bẩm sinh hoặc vấn đề cấu trúc cơ quan sinh dục

Một số bé gái có thể không có kinh do:

• Không có tử cung bẩm sinh.
• Dính buồng tử cung sau nạo phá thai nhiều lần (hội chứng Asherman).
• Màng trinh không thủng gây tắc kinh.

Những bất thường này thường được phát hiện khi nữ giới đến tuổi dậy thì nhưng không có kinh nguyệt lần nào.

Xem thêm: Chậm kinh nguyệt

6. Rối loạn tuyến yên hoặc vùng hạ đồi

Khối u tuyến yên, chấn thương sọ não, hoặc hội chứng Sheehan (hoại tử tuyến yên sau sinh) đều có thể ảnh hưởng quá trình sản xuất hormone FSH, LH và dẫn đến mất kinh. Đây là nguyên nhân hiếm gặp nhưng cần được chẩn đoán hình ảnh và xét nghiệm hormone chuyên sâu để phát hiện kịp thời.

3 tháng không có kinh nguyệt phải làm sao?

Nếu nữ giới đã không có kinh nguyệt 3 tháng liên tiếp mà không phải đang có thai hoặc cho con bú, đó được gọi là vô kinh thứ phát – một dấu hiệu bất thường cần theo dõi. Dưới đây là các bước nên thực hiện:

1. Loại trừ khả năng mang thai

Ngay cả khi bạn nghĩ rằng khả năng mang thai rất thấp, vẫn nên thử que hoặc làm xét nghiệm máu beta-hCG. Bởi vì mang thai là nguyên nhân phổ biến nhất khiến kinh nguyệt biến mất đột ngột.

2. Ghi lại các triệu chứng đi kèm

Theo dõi các dấu hiệu khác như: rụng tóc, tăng cân, nổi mụn, khô âm đạo, nóng bừng người, hoặc sữa chảy ra dù không mang thai ở nữ giới. Đây có thể là manh mối gợi ý rối loạn nội tiết (PCOS, suy giáp, suy buồng trứng…). Ngoài ra, cũng nên ghi nhật ký chu kỳ kinh nguyệt kèm triệu chứng để cung cấp cho bác sĩ khi thăm khám.

3. Thăm khám tại cơ sở y tế chuyên sản phụ khoa hoặc nội tiết

Nếu mất kinh từ 3 tháng trở lên, nữ giới nên làm các xét nghiệm để xác định nguyên nhân:

• Xét nghiệm nội tiết: FSH, LH, estradiol, TSH…
• Siêu âm tử cung – buồng trứng.
• Chụp MRI nếu nghi tổn thương tuyến yên.

Cần lưu ý, điều trị mất kinh cần căn cứ vào nguyên nhân cụ thể, có thể bao gồm: thay đổi lối sống, dùng thuốc nội tiết, hoặc phẫu thuật nếu có bất thường cấu trúc.

Xem thêm: Đa kinh nguyệt

Cách điều trị tình trạng không có kinh nguyệt

Tình trạng mất kinh cần được điều trị đúng nguyên nhân để tránh ảnh hưởng sức khỏe lâu dài. Dưới đây là các hướng xử trí phổ biến:

• Bổ sung hormone: Dùng estrogen kết hợp progesterone hoặc thuốc tránh thai nội tiết để phục hồi chu kỳ kinh nguyệt, đặc biệt hiệu quả trong mất kinh do buồng trứng hoặc rối loạn nội tiết.
• Điều trị bệnh lý nền: Nếu nguyên nhân là cường giáp, suy giáp, tăng prolactin, stress hoặc giảm cân quá mức, bác sĩ sẽ điều chỉnh bằng thuốc nội khoa, dinh dưỡng hoặc trị liệu tâm lý.
• Thay đổi thói quen sống: Tăng cường dinh dưỡng, giảm vận động quá mức, quản lý căng thẳng và cải thiện giấc ngủ là những yếu tố hỗ trợ điều hòa kinh nguyệt tự nhiên.
• Can thiệp phẫu thuật nếu cần: Với các trường hợp như dính buồng tử cung, dị tật sinh dục bẩm sinh, cần phẫu thuật để khôi phục cấu trúc và khả năng có kinh.

Biện pháp phòng ngừa và lời khuyên cho phụ nữ

Mặc dù không phải mọi nguyên nhân mất kinh đều có thể phòng tránh, nữ giới vẫn có thể chủ động bảo vệ sức khỏe chu kỳ kinh nguyệt thông qua các thói quen sống khoa học.

1. Duy trì lối sống lành mạnh: Một chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, tránh nhịn ăn hoặc ăn kiêng cực đoan sẽ giúp ổn định nội tiết tố. Ngoài ra, duy trì chỉ số BMI ở mức khỏe mạnh (từ 18,5 đến 24,9) và tập thể dục đều đặn với cường độ vừa phải sẽ giúp chu kỳ kinh nguyệt ổn định hơn.
2. Quản lý căng thẳng: Căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng trực tiếp đến vùng dưới đồi – trung tâm điều hòa hormone sinh sản. Do đó, nên duy trì các hoạt động thư giãn tinh thần như yoga, thiền, hoặc tham gia trị liệu tinh thần khi cần.
3. Khám sức khỏe định kỳ: Phụ nữ nên đi khám phụ khoa ít nhất một lần mỗi năm, đặc biệt khi có biểu hiện bất thường như mất kinh, kinh không đều, rong kinh, hoặc đau bụng kinh dữ dội. Ngoài ra, nếu có tiền sử rối loạn tuyến giáp hoặc PCOS, nên kiểm tra nội tiết định kỳ để kịp thời xử lý.

Lời kết

Không có kinh nguyệt không chỉ là vấn đề về sinh lý mà còn có thể là dấu hiệu của những rối loạn nội tiết nghiêm trọng. Việc phát hiện sớm và điều trị đúng cách giúp bảo vệ sức khỏe sinh sản và cân bằng nội tiết tố. Nếu bạn gặp tình trạng mất kinh trong 3 tháng liên tiếp, nên đi khám chuyên khoa để được chẩn đoán và xử trí kịp thời.

Xem thêm:

• Tiền kinh nguyệt là gì?
• Màu sắc kinh nguyệt thế nào là bình thường?