Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về vị trí, cấu tạo và chức năng của buồng trứng. Bạn sẽ hiểu rõ buồng trứng nằm ở đâu trong cơ thể, có bao nhiêu buồng trứng, cấu tạo các bộ phận chính, cũng như vai trò sản xuất hormone và giải phóng trứng trong chu kỳ kinh nguyệt. Đây là kiến thức cần thiết giúp nữ giới chăm sóc sức khỏe sinh sản hiệu quả.

Buồng trứng là gì?

Buồng trứng (ovary) là một bộ phận quan trọng thuộc hệ sinh dục nữ giới, có hình dạng bầu dục và kích thước nhỏ, thường dài khoảng 3 – 5cm với trọng lượng trung bình từ 5 – 8 gram mỗi buồng trứng. Mỗi phụ nữ bình thường sở hữu hai buồng trứng, bao gồm buồng trứng trái và buồng trứng phải, nằm ở hai bên tử cung trong vùng chậu.

chức năng của buồng trứng
Buồng trứng là một bộ phận quan trọng thuộc hệ sinh dục nữ giới

Buồng trứng còn chứa hàng ngàn nang trứng nhỏ, trong đó mỗi nang có thể phát triển thành trứng trưởng thành trong chu kỳ kinh nguyệt. Sự suy giảm số lượng và chất lượng trứng trong buồng trứng theo tuổi tác là nguyên nhân chính dẫn đến giảm khả năng sinh sản và mãn kinh ở phụ nữ.

Buồng trứng nằm ở đâu trên cơ thể?

Nhiều nữ giới thắc mắc buồng trứng ở vị trí nào? Vị trí của buồng trứng nằm trong hố chậu, gần thành bên của khung chậu hông nhỏ, hai bên tử cung. Mỗi buồng trứng được liên kết với tử cung thông qua ống dẫn trứng (vòi Fallop) và được giữ cố định bởi một hệ thống dây chằng gồm:

  • Dây chằng treo buồng trứng (suspensory ligament).
  • Dây chằng riêng buồng trứng (ovarian ligament).
  • Dây chằng rộng (broad ligament).
chức năng của buồng trứng
Vị trí buồng trứng nằm trong hố chậu, gần thành bên của khung chậu nhỏ, hai bên tử cung

Cấu tạo buồng trứng phụ nữ

Buồng trứng nữ giới là một cơ quan quan trọng trong hệ sinh sản nữ với cấu tạo phức tạp, giúp thực hiện các chức năng sản xuất trứng và tiết hormone sinh dục. Dưới đây là mô tả chi tiết về cấu tạo buồng trứng, bao gồm hình thể bên ngoài, cấu tạo mô học và các cấu trúc liên quan.

Hình thể bên ngoài

  • Hình dạng: Buồng trứng có hình bầu dục, hơi dẹt, tương tự hình quả hạnh nhân.
  • Màu sắc: Thường có màu trắng ngà.
  • Kích thước: Dài khoảng 3 – 5cm, rộng 1,5 – 3cm, dày 1 – 1,5cm. Kích thước này có thể thay đổi tùy theo tuổi và giai đoạn chu kỳ kinh nguyệt.
  • Cấu tạo: Mỗi buồng trứng có:
    • Mặt trong: Hướng về tử cung.
    • Mặt ngoài: Hướng về thành bên chậu.
    • Đầu vòi tử cung: Gần ống dẫn trứng, nơi trứng được phóng thích vào ống dẫn trứng.
    • Đầu tử cung: Gần tử cung, nơi buồng trứng kết nối với tử cung qua dây chằng riêng.
    • Bờ mạc treo: Là nơi có rốn buồng trứng, nơi các mạch máu, dây thần kinh và ống dẫn đi vào buồng trứng.

Xem thêm: Treo buồng trứng có ảnh hưởng gì không?

chức năng của buồng trứng
Hình dạng bên ngoài của buồng trứng

Cấu tạo mô học của buồng trứng

Cấu tạo gồm 2 lớp chính:

  • Vỏ buồng trứng: Đây là lớp ngoài, nơi tập trung các nang trứng và là nơi diễn ra các giai đoạn phát triển của noãn bào. Lớp vỏ gồm:
    • Biểu mô mầm: Lớp biểu mô đơn giản (hình khối hoặc trụ thấp) bao phủ bề mặt buồng trứng, giúp bảo vệ và tạo điều kiện cho sự phát triển của nang trứng.
    • Vỏ trắng: Lớp mô liên kết dày, chắc chắn nằm ngay dưới biểu mô mầm, đóng vai trò bảo vệ cấu trúc bên trong.
    • Mô đệm buồng trứng: Chứa mô liên kết lỏng lẻo, nơi các noãn bào phát triển trong các nang trứng. Các nang trứng trải qua nhiều giai đoạn phát triển từ nang nguyên thủy, nang sơ cấp, nang thứ cấp đến nang trưởng thành. Quá trình rụng trứng (ovulation) xảy ra khi nang trứng trưởng thành vỡ ra và phóng thích trứng.
  • Tủy buồng trứng: Gồm mô liên kết lỏng lẻo chứa nhiều mạch máu (động mạch, tĩnh mạch), mạch bạch huyết và dây thần kinh.
    • Mô liên kết lỏng lẻo
    • Mạch máu (động mạch, tĩnh mạch buồng trứng)
    • Mạch bạch huyết
    • Dây thần kinh

Mạch máu và thần kinh

  • Động mạch buồng trứng xuất phát từ động mạch chủ bụng, cung cấp máu giàu oxy cho buồng trứng.
  • Tĩnh mạch buồng trứng đổ vào tĩnh mạch chủ dưới bên phải và tĩnh mạch thận trái bên trái.
  • Dây thần kinh được chi phối bởi các nhánh của đám rối buồng trứng và đám rối tử cung, giúp điều hòa chức năng buồng trứng.

Các cấu trúc liên quan

  • Dây chằng treo buồng trứng: Nối buồng trứng với thành chậu, chứa các mạch máu và thần kinh đi vào buồng trứng.
  • Dây chằng riêng buồng trứng: Nối buồng trứng với tử cung, giữ buồng trứng ở vị trí ổn định trong khung chậu.
  • Ống dẫn trứng: Nằm gần đầu vòi của buồng trứng, đóng vai trò tiếp nhận trứng khi rụng và là nơi thụ tinh diễn ra.

Xem thêm: Thắt buồng trứng có ảnh hưởng gì không?

Chức năng của buồng trứng

Buồng trứng là một cơ quan sinh dục nội tạng quan trọng trong hệ thống sinh sản nữ, vừa thực hiện chức năng nội tiết (tiết hormone) vừa có chức năng ngoại tiết (phóng noãn). Nhờ hai chức năng này, buồng trứng không chỉ đảm bảo khả năng sinh sản, mà còn góp phần vào sự ổn định nội tiết, tâm trạng và sức khỏe tổng thể của người phụ nữ.

  • Chức năng ngoại tiết – sản xuất và phóng thích trứng: Mỗi chu kỳ kinh nguyệt, buồng trứng sẽ phát triển và giải phóng một noãn bào trưởng thành (trứng). Nếu trứng gặp tinh trùng, quá trình thụ tinh có thể xảy ra, dẫn đến mang thai. Nếu không, lớp nội mạc tử cung bong ra gây kinh nguyệt. Hoạt động này gọi là rụng trứng, thường xảy ra vào khoảng ngày thứ 14 của chu kỳ.
  • Chức năng nội tiết – tiết hormone sinh dục nữ: Buồng trứng sản xuất các hormone sinh dục quan trọng như:
    • Estrogen: Estrogen giúp phát triển đặc điểm sinh dục nữ (ngực, kinh nguyệt), làm đẹp da, bảo vệ tim mạch, xương và điều hòa cảm xúc.
    • Progesterone: Progesterone giúp làm dày niêm mạc tử cung, chuẩn bị cho quá trình làm tổ của phôi thai. Ngoài ra, buồng trứng cũng tiết một lượng nhỏ testosterone, góp phần duy trì ham muốn tình dục.

Các triệu chứng bất thường ở buồng trứng

Khi buồng trứng có vấn đề, cơ thể thường biểu hiện qua nhiều dấu hiệu bất thường. Dưới đây là các dấu hiệu phổ biến và bệnh lý thường gặp:

  • Đau vùng bụng, vùng chậu: Đau âm ỉ hoặc dữ dội ở vùng bụng dưới hoặc vùng chậu là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề về buồng trứng như u nang, viêm nhiễm, xoắn buồng trứng hoặc lạc nội mạc tử cung. Đau có thể tăng lên khi quan hệ tình dục hoặc trong kỳ kinh nguyệt.
  • Rối loạn kinh nguyệt: Kinh nguyệt không đều, rong kinh, mất kinh hoặc chu kỳ kinh kéo dài bất thường thường gặp ở các bệnh lý buồng trứng như đa nang buồng trứng (PCOS), suy buồng trứng sớm hoặc u nang buồng trứng.
  • Các triệu chứng của PCOS:
    • Kinh nguyệt không đều hoặc mất kinh
    • Tăng cân, đặc biệt là béo phì
    • Lông mọc nhiều ở mặt, ngực, lưng (rậm lông)
    • Mụn trứng cá, da dầu
    • Rối loạn tâm trạng, lo âu, trầm cảm
    • Khó mang thai do rối loạn rụng trứng
  • Dấu hiệu u nang buồng trứng:
    • Đau vùng chậu, bụng dưới, đau khi quan hệ
    • Rối loạn kinh nguyệt, rong kinh hoặc chậm kinh
    • Cảm giác đầy bụng, chướng hơi, tăng cân không rõ nguyên nhân
    • Tiểu rắt, buồn tiểu do khối u chèn ép bàng quang
    • Đau lưng hoặc đau mỏi chân do khối u chèn ép dây thần kinh
    • Trong trường hợp u nang vỡ hoặc xoắn, có thể đau dữ dội, buồn nôn, nôn
  • Dấu hiệu suy buồng trứng sớm:
    • Kinh nguyệt thất thường, chu kỳ ngắn hoặc rối loạn kinh kéo dài
    • Mất kinh hoặc trễ kinh
    • Mất ngủ, buồn nôn, chóng mặt
    • Giảm ham muốn tình dục, âm đạo khô, đau khi quan hệ
    • Da nhăn nheo, ngực chảy xệ, suy giảm trí nhớ
    • Lo âu, trầm cảm
  • Viêm buồng trứng:
    • Khí hư bất thường, mùi hôi
    • Đau bụng dưới, trướng bụng, đau vùng xương hông
    • Kinh nguyệt thất thường, xuất huyết âm đạo
    • Có thể không có triệu chứng rõ ràng nhưng gây biến chứng vô sinh nếu không điều trị kịp thời

Xem thêm: Cắt buồng trứng có ảnh hưởng gì không?

chức năng của buồng trứng
Đau âm ỉ hoặc dữ dội ở vùng bụng dưới hoặc vùng chậu là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề về buồng trứng

Kiểm tra buồng trứng ở đâu?

Các bệnh lý liên quan như buồng trứng đa nang, nang cơ năng, u buồng trứng hay suy buồng trứng sớm thường khó phát hiện ở giai đoạn đầu nếu không được kiểm tra định kỳ. Việc thăm khám buồng trứng giúp bạn đánh giá chính xác tình trạng hiện tại, phát hiện sớm nguy cơ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, từ đó có hướng điều trị kịp thời và hiệu quả.

Nếu bạn đang băn khoăn kiểm tra buồng trứng ở đâu uy tín, Trung tâm Y khoa Diag là lựa chọn đáng tin cậy dành cho bạn. Trung tâm Y khoa Diag cung cấp hơn 1.000 loại xét nghiệm chuyên sâu, trong đó có nhiều xét nghiệm hỗ trợ chẩn đoán và theo dõi chức năng buồng trứng như định lượng hormone sinh dục nữ, AMH, siêu âm buồng trứng, xét nghiệm nội tiết tố…

Với hệ thống thiết bị hiện đại, kết quả chính xác, quy trình nhanh gọn, trả kết quả linh hoạt qua ứng dụng hoặc tại nhà, Diag hiện phục vụ hơn 3,5 triệu xét nghiệm mỗi năm và là đối tác của hơn 6.500 bác sĩ cùng 500 cơ sở y tế trên toàn quốc.

Nếu bạn cần kiểm tra sức khỏe buồng trứng để chuẩn bị mang thai, theo dõi rối loạn nội tiết hoặc chỉ đơn giản là chủ động bảo vệ sức khỏe, hãy đến Diag để được hỗ trợ đầy đủ và chuyên sâu.

Lời kết

Buồng trứng là bộ phận thiết yếu trong hệ sinh sản của nữ giới, nằm hai bên tử cung. Chức năng của buồng trứng gồm giải phóng trứng để thụ tinh và sản xuất hormone sinh dục điều hòa chu kỳ kinh nguyệt cũng như hỗ trợ sức khỏe sinh sản. Hiểu rõ vị trí của buồng trứng, số lượng, cấu tạo và cơ chế hoạt động của buồng trứng sẽ giúp bạn biết cách chăm sóc sức khỏe phụ khoa tốt hơn, đồng thời nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường để phòng tránh các bệnh lý nguy hiểm.

Xem thêm: