Cách tính chu kỳ kinh nguyệt an toàn nhất để quan hệ tránh thai

Tránh thai dựa trên triệu chứng – Hiệu quả cao nhất

Đây là phương pháp kết hợp (Symptothermal Method – STM) giữa việc đo thân nhiệt và quan sát dịch nhầy cổ tử cung. có hiệu quả ổn định với độ chính xác cao nhất vì dựa trên các dấu hiệu sinh học thực tế của cơ thể bạn trong từng chu kỳ. Mục đích là để xác định “cửa sổ thụ thai” – là khoảng thời gian dễ mang thai nhất trong chu kỳ kinh nguyệt. Đặc biệt phù hợp với người có chu kỳ không đều.

Phương pháp STM sử dụng đặc điểm chất nhầy cổ tử cung để nhận biết giai đoạn sắp rụng trứng. Đồng thời theo dõi sự thay đổi nhiệt độ cơ thể để xác định giai đoạn sau rụng trứng. Đôi khi cũng kiểm tra thêm các dấu hiệu khác để xác định chính xác hơn. Chẳng hạn như khi ngực đau tức hoặc đau bụng dưới nhẹ quanh thời điểm rụng trứng [1].

Hướng dẫn cách đo thân nhiệt (Basal Body Temperature – BBT):

• Đo thân nhiệt cùng một thời điểm mỗi sáng ngay sau khi thức dậy và trước khi có bất kỳ hoạt động nào như ngồi dậy, nói chuyện, ăn uống.
• Ghi lại số liệu trên biểu đồ nhiệt độ hàng ngày.
• Trước khi rụng trứng thì nhiệt độ cơ thể thường thấp.
• Sau khi rụng trứng thì nhiệt độ cơ thể tăng nhẹ khoảng 0.2 – 0.5°C do hormone progesterone được tiết ra nhiều hơn.
• Nếu nhiệt độ cao hơn duy trì ít nhất 3 ngày liên tiếp, có thể xác định rụng trứng đã xảy ra vào ngày trước thời điểm tăng nhiệt.

Hướng dẫn cách quan sát dịch nhầy cổ tử cung (Cervical Mucus Method – CMM):

• Kiểm tra dịch nhầy mỗi ngày, thường là sau khi đi vệ sinh, trước khi tắm hoặc khi thay quần lót.
• Có thể dùng giấy vệ sinh hoặc ngón tay sạch để lấy một ít chất nhầy từ âm đạo.
• Chất nhầy trong, dai, trơn và sệt như lòng trắng trứng → đây là giai đoạn trước rụng trứng, dễ thụ thai, không an toàn để quan hệ.
• Chất nhầy đặc, đục, dính và không trơn mượt như trước → đây là giai đoạn sau rụng trứng, ít khả năng thụ thai, an toàn hơn để quan hệ.

Dựa trên hai hướng dẫn trên có thể xác định Cửa sổ thụ thai: Bắt đầu từ ngày đầu tiên xuất hiện dịch nhầy trong, dai, trơn, sệt và kết thúc khi thân nhiệt tăng duy trì ít nhất 3 ngày. Nếu quan hệ ngoài khoảng cửa sổ thụ thai này thì khả năng mang thai là rất thấp và thường được xem là an toàn.

Tỷ lệ tránh thai thất bại theo phương pháp STM là < 1% nếu áp dụng đúng cách. Cách tính chu kỳ kinh nguyệt này giúp bạn xác định được cả thời gian trước và sau thời điểm rụng trứng mà vẫn đảm bảo hiệu quả cao, ngay cả khi nhiệt độ và đặc điểm dịch nhầy có sự thay đổi do các yếu tố sức khỏe khác hoặc tác dụng phụ của thuốc.

Tránh thai bằng cách đếm ngày – Hiệu quả thấp, không khuyến khích

Đây là nhóm phương pháp Lịch (Calendar-Based Methods – CBM), vốn là một trong những phương pháp xác định ngày tránh thai tự nhiên đầu tiên được biết đến. Phương pháp này dựa trên cách tính toán ngày theo lịch bằng việc theo dõi độ dài của 6 chu kỳ gần nhất, từ đó giúp xác định cửa sổ thụ thai.

Tuy nhiên, phương pháp CBM chỉ dựa vào dữ liệu cũ và không tính đến sự biến động tự nhiên của chu kỳ. Do đó nó không hoàn toàn phù hợp để tránh thai và xác định thời điểm quan hệ an toàn. Bạn cần đặc biệt thận trọng khi sử dụng phương pháp này một cách đơn lẻ vì tỷ lệ tránh thất bại rất cao lên đến 24%.

Hướng dẫn cách tính chu kỳ kinh nguyệt an toàn theo phương pháp lịch:

• Bước 1: Ghi lại độ dài của ít nhất 6 chu kỳ kinh nguyệt gần nhất
• Bước 2: Xác định cửa sổ thụ thai = từ (chu kỳ ngắn nhất – 18) đến (chu kỳ dài nhất – 11)
• Bước 3: Xác định ngày quan hệ an toàn

Ví dụ: Bạn có độ dài của 6 chu kỳ gần nhất lần lượt là 29, 26, 31, 34, 26, 30 ngày.

• Chu kỳ kinh nguyệt ngắn nhất = 26 ngày.
• Chu kỳ kinh nguyệt dài nhất = 34 ngày.
• Ngày bắt đầu cửa sổ thụ thai = 26 – 18 = 8 → ngày thứ 8.
• Ngày kết thúc cửa sổ thụ thai = 34 – 11 = 23 → ngày thứ 23.
• Cửa sổ thụ thai: từ ngày 8 đến ngày 23.
• Ngày quan hệ an toàn trước cửa sổ thụ thai: từ ngày 1 đến ngày 7.
• Ngày quan hệ an toàn sau cửa sổ thụ thai: từ ngày 24 đến cuối chu kỳ.

Ngày quan hệ an toàn theo chu kỳ kinh nguyệt sẽ nằm trong khoảng từ ngày 1 đến ngày 7 và từ ngày 24 đến hết chu kỳ.

Tuy nhiên, việc tính toàn này chỉ mang tính an toàn tương đối. Nguyên nhân do chu kỳ kinh nguyệt có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm stress, thay đổi nội tiết, bệnh lý, thuốc men hoặc giấc ngủ. Do đó thời điểm rụng trứng cũng có thể thay đổi đột ngột.

Hơn nữa, mặc dù khả năng mang thai ngoài cửa sổ thụ thai là rất thấp nhưng không hoàn toàn bằng 0. Đặc biệt khi ngày rụng trứng không được xác định chính xác do chu kỳ thay đổi hoặc không đều. Do đó, nếu chỉ căn cứ vào thời điểm thụ thai từ phương pháp lịch thì không hoàn toàn chính xác [2, 3].

Vậy nên, các bác sĩ và chuyên gia y tế đều khuyến cáo nên áp dụng biện pháp tránh thai dựa trên triệu chứng (STM). Hoặc có thể áp dụng đồng thời phương pháp lịch và kiểm tra triệu chứng để đảm bảo chính xác.

Lời kết

Nhìn chung, phương pháp kết hợp (STM) là cách tính chu kỳ kinh nguyệt an toàn nhất. Quan hệ tình dục và tránh thai dựa theo cách này được các chuyên gia y tế xác nhận là hiệu quả nhất hiện nay.

Mặc dù vậy, bạn vẫn nên sử dụng thêm các biện pháp an toàn (như bao cao su) để đảm bảo hiệu quả. Bởi không có bất cứ phương pháp tính ngày nào là an toàn tuyệt đối.

Nguồn nghiên cứu và tài liệu tham khảo:

[1] Nghiên cứu “Symptothermal Contraception” (Biện pháp tránh thai theo phương pháp kết hợp).

[2] Nghiên cứu “The timing of the ‘fertile window’ in the menstrual cycle: day specific estimates from a prospective study” (Thời điểm của “cửa sổ sinh sản” trong chu kỳ kinh nguyệt).

[3] Nghiên cứu “Benchmark Pregnancy Rates and the Assessment of Post-coital Contraceptives: An Update” (Tỷ lệ mang thai chuẩn và đánh giá các biện pháp tránh thai sau khi giao hợp).