Chậm kinh nguyệt: Nguyên nhân, dấu hiệu và tác hại

Chậm kinh nguyệt là tình trạng gì? Tại sao có kinh nguyệt trễ và tác hại của việc chậm kinh đối với sức khỏe phụ nữ? Hãy cùng Diag tìm hiểu ngay trong bài viết lần này!

Chậm kinh nguyệt là gì?

Chậm kinh nguyệt (hay trễ kinh) là hiện tượng chu kỳ kinh nguyệt không xuất hiện đúng theo thời gian dự kiến, thường được định nghĩa là trễ kinh nguyệt 3 ngày hoặc hơn so với chu kỳ bình thường. Chu kỳ kinh nguyệt bình thường dao động từ 21 đến 35 ngày, trung bình là 28 ngày. Khi kinh nguyệt không đến đúng kỳ, phụ nữ được xem là bị trễ kinh.

Trễ kinh có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ nguyên nhân bình thường đến các bệnh phụ khoa nghiêm trọng hơn. Việc thường xuyên theo dõi chu kỳ kinh nguyệt, duy trì lối sống lành mạnh và khám phụ khoa định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe sinh sản.

Nếu việc trễ kinh kéo dài hoặc kèm theo các triệu chứng bất thường, nữ giới cần được khám và làm các xét nghiệm nội tiết tố, thử thai, kiểm tra tuyến giáp, buồng trứng để xác định nguyên nhân chính xác và có hướng điều trị phù hợp.

Dấu hiệu chậm kinh nguyệt

Ngoài việc trễ kinh, người bị trễ kinh thường có thể kèm theo một số dấu hiệu khác như:

• Đau đầu, đau vùng xương chậu: Đây có thể là biểu hiện của sự thay đổi nội tiết hoặc các vấn đề liên quan đến cơ quan sinh sản.
• Mụn trứng cá phát triển hoặc tái phát: Do sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể ảnh hưởng đến tuyến bã nhờn.
• Rụng tóc bất thường: Hormone không ổn định có thể gây rụng tóc nhiều hơn bình thường.
• Rậm lông hoặc thay đổi về thể trạng da dẻ: Thường liên quan đến sự mất cân bằng androgen.
• Mệt mỏi, thay đổi tâm trạng rõ rệt: Do ảnh hưởng của nội tiết tố lên hệ thần kinh và tâm trạng người bệnh.

Những dấu hiệu của chậm kinh nguyệt này không cố định mà phụ thuộc vào nguyên nhân gây trễ kinh cũng như thể trạng từng người. Việc trễ kinh được xem là một dấu hiệu cảnh báo cần được đánh giá kỹ lưỡng nếu kéo dài hoặc kèm theo các dấu hiệu bất thường khác. Việc xác định nguyên nhân chính xác giúp lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, tránh các biến chứng có thể xảy ra.

Nguyên nhân chậm kinh nguyệt

Nguyên nhân sinh lý

• Mang thai: Mang thai là nguyên nhân phổ biến nhất gây trễ kinh. Khi trứng được thụ tinh và làm tổ trong tử cung, lớp niêm mạc tử cung không bong ra, dẫn đến không có kinh nguyệt.
• Cho con bú: Sự thay đổi nội tiết tố trong giai đoạn cho con bú, đặc biệt là cho bú hoàn toàn bằng sữa mẹ, có thể làm trễ hoặc mất kinh (khi cho con bú).
• Mãn kinh sớm: Khi buồng trứng giảm chức năng sản xuất nội tiết tố, chu kỳ kinh có thể bị gián đoạn hoặc chấm dứt sớm.
• Thay đổi cân nặng đột ngột: Giảm cân quá mức hoặc tăng cân nhanh có thể làm mất cân bằng nội tiết, ảnh hưởng đến sản xuất estrogen và gây trễ kinh.

Nguyên nhân bệnh lý

• Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): Rối loạn nội tiết gây mất cân bằng androgen, làm nhiều nang nhỏ phát triển trên buồng trứng, cản trở quá trình rụng trứng và gây trễ kinh kéo dài.
• Các bệnh phụ khoa: U xơ tử cung, viêm lộ tuyến tử cung, buồng trứng suy yếu hoặc các bệnh lý khác ở cơ quan sinh dục nữ có thể ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt.
• Rối loạn tuyến giáp: Suy giáp hoặc cường giáp làm mất cân bằng nội tiết tố tuyến giáp, ảnh hưởng đến vùng dưới đồi và tuyến yên, từ đó gây rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, trong đó có trễ kinh.
• Bệnh mạn tính: Một số bệnh như đái tháo đường, bệnh celiac cũng có thể gián tiếp ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt do tác động lên sức khỏe tổng thể.
• Mãn kinh sớm hoặc rối loạn nội tiết: Mất cân bằng estrogen, progesterone và testosterone có thể gây rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, trong đó trễ kinh là biểu hiện thường gặp.

Xem thêm: Tiền kinh nguyệt là gì?

Nguyên nhân do thói quen sinh hoạt và rối loạn kinh nguyệt

• Căng thẳng, stress kéo dài: Ảnh hưởng đến vùng dưới đồi – trung tâm điều hòa hormone sinh sản, làm rối loạn nội tiết và gây trễ kinh.
• Tập thể dục quá mức: Áp lực cơ thể lớn, đặc biệt là tập luyện cường độ cao mà không có chế độ dinh dưỡng phù hợp, làm giảm sản xuất estrogen và gây rối loạn chu kỳ kinh.
• Sử dụng thuốc: Thuốc tránh thai khẩn cấp, thuốc chống loạn thần, thuốc tuyến giáp và một số thuốc khác có thể làm thay đổi nội tiết, gây trễ kinh hoặc rối loạn chu kỳ kinh nguyệt.
• Sử dụng chất kích thích: Rượu bia, thuốc lá ảnh hưởng đến nội tiết và nội mạc tử cung, làm chu kỳ kinh không đều hoặc trễ kinh.
• Rối loạn kinh nguyệt: Rối loạn chu kỳ kinh nguyệt trễ kinh là nhóm nguyên nhân phổ biến, bao gồm các vấn đề như chu kỳ không đều, rong kinh, mất kinh do nhiều nguyên nhân nội tiết hoặc bệnh lý phối hợp.

Xem thêm: Màu sắc kinh nguyệt

Chậm ngày kinh nguyệt bao lâu thì đáng lo ngại?

Chậm kinh từ 1 đến 7 ngày

Thông thường, bạn không cần quá lo lắng nếu chậm kinh trong khoảng 1 tuần (7 ngày). Chu kỳ kinh nguyệt có thể dao động tự nhiên do nhiều yếu tố như căng thẳng, thay đổi môi trường sống, chế độ dinh dưỡng, hoặc tập luyện thể thao. Nếu bạn có chu kỳ kinh đều đặn trước đó, trễ kinh dưới 7 ngày thường không đáng lo ngại hay cần can thiệp y tế ngay.

Chậm kinh từ 8 đến 14 ngày

Khi chậm kinh kéo dài hơn 1 tuần, chị em nên cân nhắc thực hiện kiểm tra thai nếu có quan hệ tình dục không bảo vệ, vì đây là khoảng thời gian đủ để phát hiện dấu hiệu mang thai bằng que thử hoặc xét nghiệm. Ngoài ra, quá chu kỳ kinh nguyệt trong giai đoạn này cũng có thể do các nguyên nhân nội tiết như rối loạn nội tiết, hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), hoặc các bệnh lý tuyến giáp.

Xem thêm: Kinh nguyệt có tác dụng gì?

Chậm kinh nguyệt 15 ngày trở lên

Chậm kinh hơn 2 tuần được xem là dấu hiệu bất thường cần được chú ý hơn. Đây có thể là biểu hiện của các vấn đề nghiêm trọng hơn như PCOS, rối loạn tuyến giáp, hoặc các bệnh lý phụ khoa khác. Nếu chậm kinh kèm theo các dấu hiệu như đau vùng bụng dưới, thay đổi cân nặng, rậm lông, mệt mỏi, chị em nên đi khám để được đánh giá kỹ lưỡng.

Chậm kinh trên 6 tuần hoặc mất kinh (vô kinh)

Nếu bạn không có kinh nguyệt trong vòng 6 tuần trở lên, tình trạng này được gọi là mất kinh hoặc vô kinh. Đây là dấu hiệu cảnh báo cần thiết phải đi khám chuyên khoa để tìm nguyên nhân, đặc biệt nếu bạn không mang thai. Mất kinh kéo dài có thể liên quan đến rối loạn nội tiết nghiêm trọng, suy buồng trứng, hoặc các bệnh lý mãn tính khác. Việc điều trị sớm giúp tránh các biến chứng lâu dài như loãng xương hay các vấn đề sức khỏe.

Tác hại của chậm kinh nguyệt

Ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể và các bệnh lý liên quan

Trễ kinh thường là biểu hiện của rối loạn nội tiết, đặc biệt là sự mất cân bằng estrogen và progesterone. Tình trạng này có thể liên quan đến nhiều bệnh lý nghiêm trọng như hội chứng chuyển hóa (metabolic syndrome), bệnh tim mạch, tiểu đường type 2, viêm khớp dạng thấp. Ngoài ra, phụ nữ có chu kỳ kinh không đều hoặc chậm kinh kéo dài cũng có nguy cơ cao mắc các bệnh về xương như loãng xương do thiếu hụt estrogen.

Ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý và chất lượng cuộc sống

Trễ kinh và các rối loạn kinh nguyệt thường gây ra sự lo lắng, căng thẳng, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm thần và chất lượng cuộc sống của phụ nữ. Nhiều chị em cảm thấy mệt mỏi, mất tập trung, giảm hiệu suất làm việc và sinh hoạt xã hội. Tình trạng này cũng có thể khiến phụ nữ cảm thấy tự ti, lo ngại về sức khỏe của mình.

Xem thêm: Lần đầu tiên có kinh nguyệt kéo dài bao lâu?

Tác động lên khả năng sinh sản

Một trong những tác hại của việc chậm kinh nguyệt là nguy cơ gây ra rối loạn rụng trứng hoặc các bệnh lý phụ khoa như hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), u xơ tử cung, viêm vùng chậu… Những vấn đề này làm giảm khả năng mang thai tự nhiên, gây khó khăn cho quá trình mang thai và tăng nguy cơ vô sinh. Ngoài ra, chậm kinh còn làm khó khăn trong việc xác định ngày rụng trứng, ảnh hưởng đến kế hoạch sinh sản.

Nguy cơ biến chứng thai kỳ và sức khỏe mẹ con

Theo báo cáo nghiên cứu ‘Tác động của kinh nguyệt không đều đối với sức khỏe’ tại Thư Viện Y khoa Quốc gia Hoa Kỳ [1], tình trạng rối loạn kinh nguyệt, trong đó có chậm kinh, có liên quan đến tăng nguy cơ phát triển các rối loạn tăng huyết áp trong thai kỳ, cũng như các biến chứng sản khoa và kết quả thai nhi không thuận lợi. Việc kiểm soát và điều trị kịp thời các rối loạn kinh nguyệt giúp giảm thiểu các nguy cơ này.

Các tác hại khác

• Thiếu máu: Do chu kỳ kinh nguyệt không đều hoặc rong kinh kèm theo có thể gây mất máu kéo dài, dẫn đến thiếu máu.
• Suy giảm chức năng nội tiết: Gây ra các triệu chứng như rụng tóc, da khô, thay đổi cân nặng, mệt mỏi.
• Tăng nguy cơ bệnh lý ung thư: Một số nghiên cứu chỉ ra rằng rối loạn kinh nguyệt kéo dài có thể làm tăng nguy cơ ung thư nội mạc tử cung và ung thư vú.

Khi nào nên đến gặp bác sĩ và các phương pháp chẩn đoán

Chị em nên đi khám chuyên khoa phụ sản trong các trường hợp sau:

• Chậm kinh kéo dài trên 15 ngày mà không rõ nguyên nhân: Nếu sau hơn 2 tuần trễ kinh mà không phải do mang thai, cần được đánh giá để loại trừ các nguyên nhân bệnh lý hoặc rối loạn nội tiết.
• Có đau bụng dữ dội, ra máu bất thường hoặc máu màu khác thường: Đây có thể là dấu hiệu của các bệnh lý phụ khoa nghiêm trọng như u xơ tử cung, viêm nhiễm hoặc mang thai ngoài tử cung cần xử trí kịp thời.
• Chu kỳ kinh thay đổi thất thường kèm theo các triệu chứng nghiêm trọng khác: Mệt mỏi, suy giảm thể trạng, sốt, rậm lông, rụng tóc bất thường… cần được thăm khám để tìm nguyên nhân nội tiết hoặc bệnh lý toàn thân.
• Phụ nữ trên 40 tuổi chậm kinh kèm dấu hiệu mãn kinh sớm hoặc các bệnh nội tiết khác: Cần đánh giá chức năng buồng trứng, tuyến giáp và các vấn đề liên quan đến bệnh phụ khoa khác.
• Nghi ngờ mang thai: Sau 5-7 ngày chậm kinh nếu có quan hệ tình dục không sử dụng biện pháp tránh thai, nên đi khám thai hoặc làm xét nghiệm beta-hCG để xác định có thai hay không.

Để xác định nguyên nhân chậm kinh, bác sĩ sẽ tiến hành các bước sau:

• Khám phụ khoa và khai thác tiền sử: Thăm hỏi chi tiết về chu kỳ kinh nguyệt, các triệu chứng kèm theo, tiền sử bệnh lý cá nhân và gia đình.
• Xét nghiệm máu đo hormone: Bao gồm đo nồng độ estrogen, progesterone, hormone tuyến giáp (TSH), prolactin và hCG để xác định thai kỳ hoặc các rối loạn nội tiết.
• Siêu âm tử cung và buồng trứng: Giúp phát hiện các bất thường như u xơ tử cung, đa nang buồng trứng (PCOS), viêm nhiễm hoặc các tổn thương khác.
• Các xét nghiệm hình ảnh chuyên sâu: Khi nghi ngờ các bệnh lý tuyến yên hoặc vùng não điều hòa nội tiết, bác sĩ có thể chỉ định chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT scan).

Xem thêm: Máu kinh nguyệt là máu độc phải không?

Cách điều trị và phòng ngừa trễ kinh

Cách điều trị trễ kinh

Việc điều trị chậm kinh phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản gây ra tình trạng này, bao gồm:

• Điều trị mang thai hoặc các vấn đề thai kỳ: Nếu chậm kinh do mang thai, cần theo dõi thai kỳ định kỳ và xử trí các vấn đề liên quan nếu có.
• Cân bằng dinh dưỡng, điều chỉnh cân nặng: Với trường hợp chậm kinh do béo phì hoặc giảm cân đột ngột, việc duy trì cân nặng phù hợp giúp cân bằng nội tiết và ổn định chu kỳ kinh.
• Quản lý stress: Stress, căng thẳng kéo dài ảnh hưởng đến vùng dưới đồi – trung tâm điều hòa hormone sinh sản. Các liệu pháp thư giãn, tâm lý trị liệu, yoga hoặc thiền giúp giảm căng thẳng hiệu quả.
• Điều trị các bệnh phụ khoa hoặc rối loạn nội tiết tố: Bác sĩ có thể kê thuốc tránh thai hoặc liệu pháp hormone để khởi động lại chu kỳ kinh nguyệt. Với bệnh lý tuyến giáp, điều trị nội khoa là cần thiết; trường hợp có khối u hoặc tắc nghẽn có thể cần can thiệp phẫu thuật.
• Thay đổi hoặc ngưng thuốc gây tác dụng phụ: Nếu chậm kinh do thuốc (thuốc tránh thai, thuốc chống loạn thần, thuốc tuyến giáp…), cần tham khảo ý kiến bác sĩ để điều chỉnh thuốc phù hợp.
• Can thiệp hỗ trợ sinh sản: Trong các trường hợp rối loạn nội tiết nghiêm trọng hoặc suy buồng trứng, các phương pháp hỗ trợ sinh sản có thể được áp dụng.

Lưu ý phòng ngừa trễ kinh

Trễ kinh là dấu hiệu cảnh báo nhiều vấn đề sức khỏe phụ nữ, do đó việc điều trị cần dựa trên nguyên nhân cụ thể và được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Đồng thời, phòng ngừa chậm kinh bằng lối sống lành mạnh, chế độ dinh dưỡng hợp lý và quản lý stress sẽ giúp duy trì chu kỳ kinh nguyệt ổn định, bảo vệ sức khỏe sinh sản lâu dài.

Để phòng tránh chậm kinh, chị em có thể thực hiện các biện pháp sau:

• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học: Chế độ ăn uống cân bằng dinh dưỡng, đảm bảo đủ vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể, đặc biệt là vitamin B6, vitamin C, và các dưỡng chất hỗ trợ cân bằng nội tiết.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Tránh thừa cân, béo phì, tăng hoặc giảm cân đột ngột để ổn định hormone sinh sản.
• Tập thể dục điều độ: Vận động vừa phải, tránh tập luyện quá sức gây áp lực lên cơ thể và làm rối loạn chu kỳ kinh.
• Quản lý stress hiệu quả: Thực hành thiền, yoga, các hoạt động thư giãn giúp cân bằng tâm lý và nội tiết.
• Hạn chế sử dụng chất kích thích: Rượu, bia, thuốc lá ảnh hưởng tiêu cực đến nội tiết và sức khỏe sinh sản.
• Vệ sinh vùng kín đúng cách và khám phụ khoa định kỳ: Giúp phát hiện sớm các bệnh lý phụ khoa, tránh biến chứng ảnh hưởng chu kỳ kinh.
• Thận trọng khi sử dụng thuốc: Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng hoặc thay đổi thuốc để tránh tác dụng phụ gây chậm kinh.

Lời kết

Chậm kinh nguyệt không chỉ là một dấu hiệu sinh lý bình thường mà có thể là biểu hiện của nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Việc trễ kinh kéo dài ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tổng thể, tâm lý, khả năng sinh sản và chất lượng cuộc sống của phụ nữ. Do đó, khi gặp tình trạng chậm kinh kéo dài hoặc kèm theo các triệu chứng bất thường, chị em nên chủ động thăm khám chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Xem thêm:

• Đa kinh nguyệt
• Cường kinh nguyệt

Nội dung tham khảo:

[1] The Impact of Irregular Menstruation on Health – https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10733621/