Thừa hormon tuyến giáp là gì? Triệu chứng thừa hormon tuyến giáp

Hormone tuyến giáp là gì?

Tuyến giáp là một tuyến nhỏ nằm phía trước cổ, có hình giống con bướm. Tuyến này sản xuất ra hai loại hormone tuyến giáp chính là T3 (triiodothyronine) và T4 (thyroxine).

Các hormone tuyến giáp giúp điều khiển nhiều hoạt động trong cơ thể:

• Kiểm soát trao đổi chất: Hormone tuyến giáp giúp cơ thể tạo ra năng lượng từ thức ăn và giữ nhiệt độ cơ thể ổn định.
• Điều chỉnh nhịp tim và huyết áp: Chúng giúp tim đập đều và huyết áp không quá cao hay quá thấp.
• Hỗ trợ tiêu hóa: Các hormone tuyến giáp giúp ruột hoạt động tốt hơn, giúp việc tiêu hóa thức ăn dễ dàng hơn.
• Tốt cho trí nhớ và tinh thần: Chúng góp phần giúp não hoạt động hiệu quả, tăng khả năng tập trung và ghi nhớ.

Xem thêm: Bệnh cường tuyến giáp là gì?

Thừa hormon tuyến giáp là gì?

Thừa hormon tuyến giáp, hay còn gọi là cường giáp, là tình trạng xảy ra khi tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone so với nhu cầu của cơ thể. Khi có quá nhiều hormone tuyến giáp, cơ thể sẽ bị “tăng tốc” quá mức, gây ra nhiều thay đổi bất thường.

Trong cơ thể bình thường, lượng hormone tuyến giáp được điều tiết rất chặt chẽ để các cơ quan hoạt động ổn định. Nhưng khi bị cường giáp, lượng hormone tuyến giáp này vượt ngưỡng cần thiết, làm mất cân bằng nội tiết. Đây không phải là một bệnh cụ thể mà là một trạng thái rối loạn, có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra.

Nguyên nhân thừa hormon tuyến giáp

Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến tình trạng này:

• Bệnh Graves (Basedow): Bệnh tự miễn làm tuyến giáp hoạt động quá mức.
• Bướu giáp đa nhân hoạt động: Nhiều nhân giáp tiết hormone độc lập, không kiểm soát.
• U tuyến giáp độc lập (u đơn nhân): Khối u lành tính tự tiết hormone, gây cường giáp kéo dài.
• Viêm tuyến giáp: Một số loại viêm (sau sinh, bán cấp) làm hormone giải phóng ồ ạt vào máu.
• Dùng thuốc hormone tuyến giáp quá liều: Uống thuốc nhiều hơn chỉ định gây thừa hormone.
• Thuốc chứa i-ốt (như amiodarone): Kích thích tuyến giáp tiết hormone quá mức.

Nhóm đối tượng có nguy cơ bị thừa hormon tuyến giáp cao hơn:

• Phụ nữ 30-60 tuổi: Nữ giới trung niên dễ mắc cường giáp hơn nam.
• Người có tiền sử gia đình mắc bệnh tuyến giáp: Di truyền làm tăng nguy cơ.
• Người mắc bệnh tự miễn khác: Tiểu đường type 1, viêm khớp dạng thấp…
• Phụ nữ sau sinh: Thay đổi nội tiết sau sinh dễ gây viêm tuyến giáp tạm thời.
• Người hút thuốc lá: Làm rối loạn miễn dịch, tăng nặng bệnh cường giáp.
• Người dùng thuốc chứa i-ốt: Ảnh hưởng đến tuyến giáp, nhất là người có bệnh lý nền.

Triệu chứng của thừa hormon tuyến giáp

Các dấu hiệu có thể đến từ từ hoặc xuất hiện rõ rệt trong thời gian ngắn. Dưới đây là các triệu chứng thường gặp:

• Tim đập nhanh dù đang nghỉ ngơi.
• Cảm giác hồi hộp, đánh trống ngực, và mệt mỏi.
• Có thể bị tăng huyết áp nhẹ.
• Sụt cân nhanh dù ăn uống bình thường.
• Tay run nhẹ, nhất là khi duỗi ra.
• Cơ bắp yếu, dễ mỏi khi hoạt động.
• Da nóng, ẩm, đổ nhiều mồ hôi.
• Nhạy cảm với thời tiết nóng.
• Tóc rụng, tóc mỏng và yếu.
• Lo lắng, bồn chồn, và dễ mất bình tĩnh.
• Khó ngủ, ngủ không sâu.
• Khó tập trung, hay quên.
• Mắt bị lồi hơn bình thường.
• Khô mắt, chảy nước mắt, nhìn mờ hoặc nhìn đôi.
• Có thể khó nhắm mắt hoàn toàn khi ngủ.
• Tiêu chảy nhiều lần trong ngày.
• Hay có cảm giác đói, ăn nhiều.
• Kinh nguyệt thưa, không đều ở nữ giới.
• Giảm khả năng sinh sản.
• Loãng xương nếu bệnh kéo dài không điều trị.

Các biến chứng của thừa hormon tuyến giáp

Nếu không kiểm soát tốt, cường giáp có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm:

• Tim đập nhanh, loạn nhịp: Tuyến giáp hoạt động quá mức khiến nhịp tim nhanh, dễ gây loạn nhịp và suy tim.
• Suy tim: Tim phải làm việc quá sức lâu ngày, dẫn đến yếu tim, bơm máu kém. Nhiều trường hợp có thể bị giãn buồng tim.
• Gãy xương: Cường giáp làm xương mất canxi nhanh, tăng nguy cơ gãy xương.
• Khủng hoảng giáp (thyroid storm): Hormone tuyến giáp tăng đột ngột gây sốt cao, tim đập nhanh, và các biến chứng thần kinh ngoại biên khác. Trường hợp nặng có thể đe dọa tính mạng.
• Mắt lồi: Thường gặp ở bệnh Graves, gây mắt lồi, đỏ, đau, và nhạy cảm với ánh sáng.
• Phù niêm: Da ở cẳng chân sưng, dày lên, đỏ, hoặc ngứa.
• Lo âu, mất ngủ: Hormone dư thừa gây căng thẳng thần kinh, lo lắng, khó ngủ, trầm cảm, và mệt mỏi.
• Kinh nguyệt không đều, vô sinh: Ở nữ giới, cường giáp gây rối loạn kinh nguyệt, giảm khả năng mang thai. Trường hợp nặng có thể dẫn tới vô sinh.
• Ảnh hưởng thai kỳ: Phụ nữ mang thai bị cường giáp dễ sảy thai, sinh non, ảnh hưởng xấu đến thai nhi.

Cách chẩn đoán tình trạng thừa hormone tuyến giáp

Để biết tuyến giáp có hoạt động quá mức hay không, bác sĩ thường yêu cầu:

• Xét nghiệm máu: Mục đích để đo nồng độ TSH, T3, và T4. Nếu nồng độ TSH thấp, nồng độ T3, T4 cao, có nghĩa là tuyến giáp đang sản xuất quá nhiều hormone.
• Xạ hình tuyến giáp: Cách theo dõi tuyến giáp hấp thu i-ốt như thế nào bằng cách uống hoặc tiêm một lượng nhỏ i-ốt phóng xạ. Phương pháp này giúp xác định nguyên nhân gây cường giáp (do bệnh Graves, bướu giáp đa nhân, hoặc viêm tuyến giáp).
• Siêu âm tuyến giáp: Được dùng để quan sát hình dạng và kích thước tuyến giáp, đồng thời phát hiện có bướu cổ, u giáp, hay bướu giáp không.
• Xét nghiệm kháng thể TRAb: Mục đích để xác định bệnh Graves (Basedow) – nguyên nhân phổ biến nhất của thừa giáp.

Phương pháp điều trị thừa giáp

Việc điều trị thừa giáp (cường giáp) nhằm đưa nồng độ hormone tuyến giáp trở về mức bình thường, giảm triệu chứng, và ngăn ngừa biến chứng. Tùy vào nguyên nhân gây bệnh, tình trạng sức khỏe, và độ tuổi, bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp phù hợp.

• Thuốc kháng giáp: Giúp tuyến giáp giảm sản xuất hormone tuyến giáp T3 và T4. Loại thuốc thường dùng là Methimazole hoặc Propylthiouracil (PTU).
• I-ốt phóng xạ (Radioactive iodine): Phá hủy tế bào tuyến giáp hoạt động quá mức. Người bệnh chỉ cần uống một liều i-ốt phóng xạ duy nhất.
• Phẫu thuật tuyến giáp (Cắt bỏ tuyến giáp): Loại bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp. Phù hợp với người có bướu cổ lớn gây khó thở, khó nuốt, hoặc bệnh nhân không đáp ứng với thuốc, i-ốt phóng xạ.
• Thuốc chẹn beta (Beta blockers): Giúp giảm nhanh triệu chứng tim đập nhanh, run tay, và hồi hộp.

Phương pháp phòng ngừa thừa giáp

Hiện nay, không có cách nào phòng ngừa hoàn toàn bệnh thừa hormon tuyến giáp. Đặc biệt với các trường hợp do bệnh tự miễn như Graves (Basedow). Tuy nhiên, bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh hoặc kiểm soát tốt tuyến giáp bằng cách:

• Khám tuyến giáp định kỳ để phát hiện sớm bất thường.
• Ăn uống vừa phải i-ốt, không dùng quá nhiều muối i-ốt hoặc hải sản.
• Giữ lối sống lành mạnh, tập thể dục, và ngủ đủ giấc.
• Giảm căng thẳng, tránh stress kéo dài.
• Tuân thủ điều trị nếu từng bị bệnh tuyến giáp, tái khám đúng lịch.

Lời kết

Thừa hormon tuyến giáp là tình trạng phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Nếu bạn gặp các dấu hiệu như tim đập nhanh, sụt cân, và lo âu kéo dài, hãy chủ động thăm khám y tế để được tiến hành kiểm tra hormone tuyến giáp kịp thời.

Xem thêm: Cường tuyến cận giáp thứ phát