Tai biến mạch máu não thoáng qua là gì và cách phòng tránh

Tai biến mạch máu não thoáng qua là gì?

Tai biến mạch máu não thoáng qua (TIA – Transient Ischemic Attack) là một tình trạng thiếu máu tạm thời xảy ra khi dòng máu đến não bị gián đoạn trong thời gian ngắn, thường chỉ kéo dài vài phút. Mặc dù các triệu chứng sẽ biến mất nhanh chóng và không gây tổn thương vĩnh viễn, nhưng nó là biểu hiện cảnh báo quan trọng của một cơn đột quỵ thực sự có thể xảy ra trong tương lai.

TIA không gây tổn thương não vĩnh viễn, nhưng nó làm tăng nguy cơ cao dẫn đến tai biến mạch máu não thực sự nếu không được điều trị kịp thời. Do đó, việc nhận diện và can thiệp sớm là rất quan trọng để ngăn ngừa các hậu quả nghiêm trọng.

Nguyên nhân gây nên thiếu máu thoáng qua

Thiếu máu não thoáng qua xảy ra khi mạch máu não bị tắc nghẽn hoặc hẹp lại do cục máu đông (huyết khối) hoặc mảng xơ vữa trong động mạch, gây gián đoạn lưu thông máu lên não.

Tuy nhiên, khác với đột quỵ, cục máu đông hoặc sự tắc nghẽn này thường không kéo dài, do đó các triệu chứng chỉ diễn ra trong thời gian ngắn.

Yếu tố nguy cơ dẫn đến thiếu máu thoáng qua

Các yếu tố nguy cơ dưới đây làm tăng khả năng bị thiếu máu não thoáng qua

• Tăng huyết áp

Huyết áp cao là yếu tố nguy cơ lớn nhất gây tổn thương cho mạch máu não. Khi huyết áp cao kéo dài, nó làm suy yếu các mạch máu trong não,. Điều này tạo điều kiện cho việc hình thành huyết khối và mảng xơ vữa, dẫn đến tắc nghẽn lưu thông máu.

• Cholesterol cao

Cholesterol dư thừa trong máu có thể tạo ra các mảng xơ vữa trong động mạch, khiến cho các mạch máu bị hẹp lại và làm giảm lưu lượng máu đến não. Khi đó, các cục huyết khối có thể hình thành và gây tắc nghẽn các mạch máu não.

• Tiểu đường

Bệnh đái tháo đường ảnh hưởng đến mạch máu, làm tăng nguy cơ hình thành mảng xơ vữa trong động mạch và có thể gây tổn thương cho các mạch máu, làm tăng nguy cơ đột quỵ.

• Bệnh tim mạch và rung tâm nhĩ

Các bệnh lý tim mạch và tình trạng rung tâm nhĩ (rối loạn nhịp tim) làm tăng nguy cơ hình thành huyết khối, điều này có thể dẫn đến tắc nghẽn mạch máu não và gây ra tai biến mạch máu não.

• Hút thuốc, béo phì và lối sống ít vận động

Hút thuốc và béo phì làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, trong khi lối sống ít vận động làm tăng các yếu tố nguy cơ như huyết áp cao, mỡ máu cao, và đường huyết cao. Tất cả những yếu tố này đều góp phần làm gia tăng nguy cơ bị thiếu máu não thoáng qua

Những yếu tố nguy cơ này không chỉ làm tăng nguy cơ thiếu máu não thoáng qua mà còn có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng hơn nếu không được kiểm soát kịp thời.

Triệu chứng tai biến thoáng qua

Tuy các dấu hiệu nhận biết của thiếu máu não thoáng qua có thể giống với dấu hiệu của đột quỵ, nhưng chúng sẽ biến mất trong vòng 24 giờ hoặc thậm chí vài phút. Mặc dù chỉ xuất hiện tạm thời, nhưng đây là các dấu hiệu quan trọng cảnh báo cho tai biến mạch máu não thực sự có thể xảy ra sau đó.

Các triệu chứng bao gồm:

• Yếu liệt hoặc tê bì một bên cơ thể: Đây là dấu hiệu thường thấy ở tay, chân hoặc mặt. Cảm giác tê bì hoặc yếu cơ có thể xuất hiện đột ngột và khiến bệnh nhân khó di chuyển hoặc thực hiện các hoạt động bình thường.
• Khó nói hoặc rối loạn ngôn ngữ: Người bệnh có thể gặp khó khăn khi nói rõ ràng hoặc hiểu những gì người khác nói. Đây là dấu hiệu của việc não bị tổn thương tại các vùng điều khiển ngôn ngữ.
• Nhìn không rõ hoặc mất thị lực tạm thời: Tình trạng mờ mắt hoặc mất thị lực ở một hoặc cả hai mắt có thể xuất hiện đột ngột. Đây là dấu hiệu chỉ dẫn nguy cơ về sự thiếu máu đến các vùng não điều khiển thị giác.
• Cảm giác chóng mặt, mất thăng bằng: Bệnh nhân có thể cảm thấy chóng mặt, khó giữ thăng bằng, và đi lại khó khăn. Điều này là dấu hiệu của sự gián đoạn trong lưu thông máu não, gây ảnh hưởng đến khả năng di chuyển.
• Đau đầu đột ngột và dữ dội: Một cơn đau đầu không rõ nguyên nhân và có mức độ dữ dội có thể là dấu hiệu của sự tắc nghẽn hoặc xuất huyết não. Cơn đau đầu này thường đến đột ngột và có thể kèm theo những biểu hiện khác.

Các triệu chứng có thể tự biến mất sau một thời gian ngắn, nhưng điều này không có nghĩa là không cần phải can thiệp y tế. Việc nhận diện và điều trị kịp thời là rất quan trọng để ngăn ngừa tình trạng này phát triển thành một cơn đột quỵ thực sự, gây tổn thương ở não lâu dài và dẫn đến di chứng.

Phương pháp chẩn đoán thiếu máu não thoáng qua

Để xác định liệu một người có bị thiếu máu não thoáng qua hay không, bác sĩ sẽ sử dụng một số xét nghiệm y tế. Các xét nghiệm này giúp bác sĩ chẩn đoán, đánh giá tình trạng lưu thông máu và xác định nguyên nhân gây ra cơn thiếu máu não tạm thời.

• MRI hoặc CT Scanner

MRI (Magnetic Resonance Imaging) và CT Scanner (Chụp cắt lớp vi tính) là những phương pháp hình ảnh quan trọng giúp bác sĩ quan sát tình trạng tổn thương ở não và phát hiện những dấu hiệu của cơn thiếu máu. Các phương pháp CT, MRI giúp bác sĩ xác định chính xác vùng não bị ảnh hưởng và xác minh nguyên nhân gây ra thiếu máu, từ đó đưa ra phương án điều trị phù hợp.

• Siêu âm Doppler

Siêu âm Doppler là một kỹ thuật sử dụng sóng âm để kiểm tra lưu thông máu trong động mạch. Phương pháp này giúp phát hiện mảng xơ vữa trong các động mạch, từ đó cho biết có sự tắc nghẽn hay hẹp mạch máu nào không. Điều này rất quan trọng để hiểu rõ nguyên nhân gây ra tình trạng thiếu máu não thoáng qua và các yếu tố nguy cơ liên quan.

• Xét nghiệm máu

Xét nghiệm máu giúp đánh giá các yếu tố nguy cơ có thể gây ra thiếu máu não thoáng qua. Các chỉ số được kiểm tra bao gồm mỡ máu đường huyết, và huyết áp. Việc kiểm tra này giúp chẩn đoán, theo dõi những vấn đề về mỡ máu, tiểu đường hoặc huyết áp cao, những yếu tố có thể làm tăng khả năng bị đột quỵ và thiếu máu não.

Điều trị thiếu máu não thoáng qua

Việc điều trị rất quan trọng để ngăn ngừa tái phát và giảm thiểu nguy cơ đột quỵ thực sự. Mặc dù cơn thiếu máu não thoáng qua không gây tổn thương lâu dài, nhưng đây là cảnh báo về nguy cơ mắc phải cơn đột quỵ trong tương lai. Việc điều trị kịp thời có thể giúp giảm nguy cơ này và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.

1. Thuốc chống đông

Thuốc chống đông (như aspirin, warfarin, hoặc thuốc chống đông mới) giúp ngăn ngừa sự hình thành các cục huyết khối trong mạch máu. Huyết khối có thể di chuyển đến não, gây tắc nghẽn và dẫn đến đột quỵ. Thuốc này giúp giảm nguy cơ hình thành cục máu đông, làm giảm khả năng đột quỵ tái phát.

2. Thuốc điều chỉnh huyết áp và cholesterol (mỡ máu)

Để kiểm soát các yếu tố nguy cơ, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để giảm huyết áp và mỡ máu. Việc duy trì huyết áp và mức mỡ máu ở mức bình thường rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ tắc nghẽn động mạch, giúp bảo vệ tim mạch và lưu thông máu não.

3. Phẫu thuật

Trong những trường hợp nghiêm trọng, khi có mảng xơ vữa động mạch lớn hoặc động mạch bị hẹp nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật. Phương pháp này có thể giúp làm sạch các mảng xơ vữa trong động mạch hoặc cắt bỏ các đoạn động mạch bị hẹp, giúp cải thiện lưu thông máu đến não và giảm nguy cơ tai biến mạch máu não.

Phòng ngừa thiếu máu não thoáng qua

Phòng ngừa thiếu máu não thoáng qua rất quan trọng để bảo vệ não bộ và giảm nguy cơ bị đột quỵ. Một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả bao gồm:

• Kiểm soát huyết áp và cholesterol

Giữ huyết áp ở mức bình thường và kiểm soát mỡ máu là một yếu tố quan trọng trong việc ngăn ngừa các vấn đề về lưu thông máu. Việc điều trị các bệnh lý này sẽ giảm thiểu nguy cơ tai biến mạch máu não.

• Duy trì chế độ dinh dưỡng lành mạnh

Ăn một chế độ ăn giàu rau quả, ngũ cốc nguyên hạt, và giảm lượng muối và chất béo bão hòa trong khẩu phần ăn giúp bảo vệ mạch máu và giảm nguy cơ các vấn đề về tim mạch. Hạn chế đường và mỡ động vật cũng rất quan trọng để duy trì sức khỏe tim mạch.

• Tập thể dục đều đặn và kiểm soát cân nặng

Tập thể dục thường xuyên giúp duy trì trọng lượng cơ thể lý tưởng, cải thiện tuần hoàn máu và kiểm soát huyết áp. Việc duy trì cân nặng hợp lý giúp giảm nguy cơ các bệnh như đái tháo đường, cao huyết áp và mỡ máu cao.

• Không hút thuốc và hạn chế rượu bia

Hút thuốc làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, trong khi uống rượu bia quá mức có thể gây tăng huyết áp. Ngừng hút thuốc và hạn chế rượu bia sẽ giúp bảo vệ hệ tim mạch và lưu thông máu.

• Tầm soát sức khỏe định kỳ

Thăm khám định kỳ giúp phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, đái tháo đường, và bệnh lý tim mạch. Việc kiểm tra theo dõi thường xuyên sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc kiểm soát và phòng ngừa các vấn đề sức khỏe.

Tổng kết

Thiếu máu máu não thoáng qua là một dấu hiệu cảnh báo quan trọng về nguy cơ đột quỵ thực sự. Việc nhận diện sớm các triệu chứng và can thiệp kịp thời có thể giúp ngăn ngừa các di chứng lâu dài. Kiểm soát các yếu tố rủi ro và duy trì lối sống lành mạnh là cách tốt nhất để giảm nguy cơ tái phát.