Tai biến có chữa được không và các phương pháp điều trị, chăm sóc phục hồi

Tai biến mạch máu não nguy hiểm thế nào?

Tai biến mạch máu não là tình trạng máu không thể lưu thông đến não, khiến tế bào thần kinh thiếu oxy và nhanh chóng bị tổn thương. Nếu không được can thiệp kịp thời, bệnh nhân tai biến mạch máu não có thể đối mặt với tổn thương não vĩnh viễn hoặc tử vong.

Tai biến mạch máu não gồm hai dạng chính:

• Tắc mạch (Nhồi máu não): do mạch máu bị tắc nghẽn.
• Xuất huyết não: do mạch máu bị vỡ và chảy máu vào não.

Di chứng của tai biến mạch máu não có thể rất nghiêm trọng: từ liệt nửa người, mất ngôn ngữ, suy giảm trí nhớ đến trầm cảm hoặc mất khả năng tự chăm sóc. Tai biến là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật kéo dài ở người trưởng thành.

Bệnh tai biến có chữa được không

Câu trả lời là có, nhưng mức độ hồi phục còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Những yếu tố đó là thời điểm phát hiện, phương pháp điều trị và khả năng đáp ứng chữa trị của từng bệnh nhân. Nếu được chữa sớm, đặc biệt trong “thời gian vàng” từ 3 đến 4,5 giờ đầu, khả năng hạn chế tổn thương và phục hồi chức năng là rất cao.

Đột quỵ là tình trạng cấp cứu y khoa, cần được xử lý kịp thời. Việc trì hoãn chữa trị có thể dẫn đến tổn thương não nghiêm trọng và làm giảm khả năng hồi phục chức năng.

Điều trị tai biến mạch máu não

Sơ cứu tai biến

Đột quỵ là tình huống khẩn cấp. Việc xử lý trong vài giờ đầu có thể quyết định người bệnh có giữ được mạng sống và khả năng hồi phục hay không. Ngay khi nhận thấy các dấu hiệu bất thường như:

• Tê hoặc yếu một bên cơ thể (tay, chân hoặc cả hai)
• Méo miệng, nói không rõ hoặc không nói được
• Mất thăng bằng, hoa mắt, đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân

Cần gọi cấp cứu ngay lập tức – không trì hoãn. Tuyệt đối không để bệnh nhân ngủ hoặc chờ “xem có đỡ không”. Bệnh nhân tai biến nên được nằm yên, đầu hơi nâng nhẹ và nhanh chóng đưa đến bệnh viện có khả năng điều trị khẩn cấp đột quỵ.

Tại bệnh viện, bác sĩ sẽ chỉ định chụp MRI hoặc CT-Scan để xác định tai biến là do tắc mạch não hay vỡ mạch (xuất huyết não). Việc xác định đúng nguyên nhân giúp lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp và kịp thời, tránh các xử lý sai có thể gây nguy hiểm.

Nguyên tắc điều trị

Điều trị tai biến mạch máu não luôn chạy đua với thời gian.

• Khôi phục lưu lượng máu lên não càng sớm càng tốt, đặc biệt trong những giờ đầu sau khởi phát.
• Giảm tổn thương não bằng cách làm chậm hoặc ngăn chặn quá trình tế bào não chết lan rộng.
• Ngăn ngừa biến chứng như viêm phổi, nhiễm trùng đường tiết niệu, loét do nằm lâu, co cứng cơ và đột quỵ tái phát.
• Hỗ trợ phục hồi chức năng vận động, rối loạn ngôn ngữ và nhận thức càng sớm càng tốt.

Cách thức điều trị tai biến mạch máu não

1. Điều trị bằng thuốc

Việc sử dụng thuốc phụ thuộc vào loại tai biến và thời điểm nhập viện:

• Thuốc tiêu sợi huyết (tPA): Được dùng trong trường hợp tắc mạch não nếu bệnh nhân đến trung tâm y tế sớm (trong vòng 4,5 giờ). Loại thuốc này giúp làm tan cục máu đông gây tắc mạch não.
• Thuốc kháng đông hoặc kháng kết tập tiểu cầu: Ngăn cục máu đông hình thành thêm.
• Thuốc hạ huyết áp, điều chỉnh mỡ máu (cholesterol), kiểm soát đường huyết được sử dụng lâu dài để phòng ngừa đột quỵ tái phát.
• Một số thuốc hỗ trợ tế bào thần kinh cũng có thể được chỉ định nhằm giảm tổn thương.

2. Can thiệp nội mạch

Đây là thủ thuật sử dụng thiết bị chuyên dụng đưa vào mạch máu qua ống thông, đi lên vùng não để gắp bỏ cục máu đông. Phương pháp này thường áp dụng cho những ca nhồi máu não diện rộng, đặc biệt nếu thuốc không đủ hiệu quả.

Can thiệp nội mạch có thể thực hiện trong khoảng thời gian dài hơn so với thuốc tiêu huyết khối – lên tới 6–24 giờ trong một số trường hợp nhất định. Kỹ thuật này đòi hỏi bác sĩ nhiều kinh nghiệm và trang thiết bị hiện đại.

3. Phẫu thuật

Trong trường hợp bị xuất huyết não lớn, chảy máu gây chèn ép mô não hoặc có phình mạch, dị dạng mạch máu… bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật. Mục đích là:

• Giảm áp lực trong não để tránh tổn thương lan rộng.
• Cầm máu và loại bỏ máu tụ.
• Sửa chữa các tổn thương mạch máu nếu cần.

Phẫu thuật cũng có thể được cân nhắc nếu người bệnh có khả năng tái chảy máu hoặc đe dọa tính mạng.

Chăm sóc phục hồi bệnh nhân tai biến

Sau khi vượt qua giai đoạn cấp cứu, người bị tai biến mạch máu não vẫn còn phải đối mặt với một chặng đường dài để lấy lại khả năng sinh hoạt và hòa nhập cuộc sống. Quá trình hồi phục không diễn ra trong vài ngày hay vài tuần, mà có thể kéo dài nhiều tháng, thậm chí vài năm – tùy vào mức độ tổn thương và khả năng đáp ứng của từng người bệnh.

1.Phối hợp giữa y tế và gia đình

Phục hồi sau tai biến mạch máu não cần sự đồng hành chặt chẽ giữa đội ngũ y tế và gia đình người bệnh. Bác sĩ sẽ xây dựng kế hoạch phục hồi phù hợp với từng cá nhân. Bên cạnh đó người thân giữ vai trò hỗ trợ tinh thần, tạo môi trường sống tích cực và khích lệ bệnh nhân kiên trì tập luyện.

2.Các phương pháp hỗ trợ phục hồi

• Vật lý trị liệu: Giúp khôi phục chức năng vận động, cải thiện khả năng di chuyển và làm chậm tình trạng co cứng cơ. Người bệnh cần được hướng dẫn tập đúng kỹ thuật và kiên trì thực hiện hàng ngày.
• Trị liệu ngôn ngữ: Với những người gặp khó khăn trong giao tiếp, liệu pháp ngôn ngữ sẽ hỗ trợ luyện tập khả năng nói, hiểu và biểu đạt ý nghĩ.
• Hỗ trợ tâm lý: Tai biến có thể gây ảnh hưởng lớn đến tinh thần người bệnh, dễ dẫn đến cảm giác tự ti, buồn chán hoặc trầm cảm. Việc tư vấn tâm lý định kỳ giúp bệnh nhân thích nghi tốt hơn với hoàn cảnh mới và duy trì động lực hồi phục.
• Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Một thực đơn khoa học, giàu rau xanh, ít chất béo bão hòa và giảm muối sẽ giúp kiểm soát các yếu tố nguy cơ như huyết áp cao, mỡ máu và tiểu đường. Điều này không chỉ hỗ trợ quá trình phục hồi mà còn giúp phòng tránh tái phát đột quỵ.
• Môi trường sống tích cực: Gia đình nên khuyến khích, động viên người bệnh bằng thái độ tích cực, tránh trách móc hoặc than phiền. Cảm giác được quan tâm, động viên tinh thần và tin tưởng sẽ giúp họ tự tin hơn trong hành trình hồi phục.

3.Quản lý bệnh nền để phòng ngừa tái phát

Một trong những yếu tố quan trọng sau tai biến mạch máu não là kiểm soát các bệnh lý đi kèm. Người bệnh cần duy trì thuốc điều trị đúng theo chỉ định của bác sĩ, tái khám định kỳ và theo dõi các chỉ số quan trọng. Việc kiểm soát tốt các yếu tố này giúp giảm khả năng bị tái phát tai biến trong tương lai.

Giải đáp thắc mắc

Tai biến nhẹ có hồi phục được không?

Tai biến mạch máu não nhẹ xảy ra khi tổn thương não còn ở mức tối thiểu và chưa gây ra những di chứng nghiêm trọng đến chức năng vận động, ngôn ngữ hay nhận thức. Trong những trường hợp này, nếu bệnh nhân được phát hiện sớm và chữa trị đúng lúc, khả năng hồi phục gần như hoàn toàn là rất cao.

Yếu tố quan trọng nhất chính là thời gian: điều trị càng sớm, hiệu quả càng lớn. Sau khi ổn định, người bệnh cần tham gia đầy đủ chương trình phục hồi chức năng do chuyên gia hướng dẫn. Kiên trì tập luyện đều đặn mỗi ngày sẽ giúp cơ thể dần lấy lại khả năng vận động, nói chuyện và sinh hoạt như trước.

Ngoài ra, việc theo dõi sức khỏe định kỳ, duy trì lối sống lành mạnh và kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ như huyết áp, đường huyết, cholesterol cũng đóng vai trò không nhỏ trong việc ngăn ngừa biến chứng và tái phát.

Tai biến mạch máu não nặng có chữa được không?

Tai biến mạch máu não nặng gây tổn thương lớn đến não bộ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động, giao tiếp và nhận thức. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là không thể chữa được.

• Nếu người bệnh được can thiệp kịp thời, chữa trị đúng hướng và bắt đầu phục hồi chức năng sớm, vẫn có cơ hội cải thiện đáng kể tình trạng sức khỏe. Điều trị thường bao gồm:
• Điều trị khẩn cấp: dùng thuốc tiêu huyết khối, can thiệp nội mạch hoặc phẫu thuật để hạn chế tổn thương lan rộng.
• Phục hồi chức năng: kết hợp vật lý trị liệu, ngôn ngữ trị liệu và chăm sóc tâm lý trong thời gian dài.

Khả năng hồi phục phụ thuộc vào mức độ tổn thương não, thời điểm điều trị, bệnh lý nền đi kèm và sự kiên trì tập luyện. Dù khó hồi phục hoàn toàn, nhưng nhiều bệnh nhân vẫn có thể sinh hoạt độc lập nếu được chăm đúng cách.

Tổng kết

Qua các thông tin trên có thể thấy tai biến mạch máu não có thể chữa và phục hồi nếu được xử lý đúng thời điểm. Việc phát hiện các dấu hiệu sớm, xử trí nhanh chóng, sử dụng đúng phương pháp điều trị là chìa khóa giúp người bệnh vượt qua biến cố này. Chủ động kiểm soát nguy cơ, duy trì lối sống, chế độ ăn uống lành mạnh và theo dõi bệnh lý nền là biện pháp quan trọng giúp phòng ngừa đột quỵ tái phát hiệu quả.