Nhược thị bẩm sinh là gì? Dấu hiệu và phương pháp điều trị

Nhược thị bẩm sinh là nguyên nhân hàng đầu gây suy giảm thị lực ở trẻ em, gây khó khăn cho trẻ trong học tập và sinh hoạt hằng ngày. Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, trẻ có thể mất thị lực vĩnh viễn. Vậy nhược thị bẩm sinh là gì, nguyên nhân do đâu và cách điều trị như thế nào? Cùng Diag tìm hiểu ngay nhé!

Nhược thị bẩm sinh là gì?

Nhược thị bẩm sinh là tình trạng suy giảm thị lực ở một bên hoặc cả hai mắt ngay từ khi trẻ mới sinh. Điều này làm thay đổi đường truyền tín hiệu giữa võng mạc và não bộ. Khi mắt yếu nhận được ít tín hiệu hơn, não dần bỏ qua hình ảnh từ mắt đó, khiến mắt ngày càng yếu đi dẫn đến nhược thị.

Bệnh khiến trẻ gặp khó khăn trong học tập, vui chơi và sinh hoạt hằng ngày. Nếu không điều trị sớm, trẻ có thể gặp nhiều biến chứng nguy hiểm như giảm khả năng nhận thức không gian, tăng nguy cơ chấn thương, ảnh hưởng đến tâm lý, đặc biệt là mất thị lực vĩnh viễn.

Xem thêm:

• Loạn thị bẩm sinh
• Mù bẩm sinh
• Viễn thị bẩm sinh

Dấu hiệu nhận biết nhược thị bẩm sinh

Tình trạng nhược thị bẩm sinh rất khó nhận biết khi trong vài năm đầu đời của trẻ. Nguyên nhân là do trẻ nhỏ chưa thể tự nhận thức hoặc mô tả rõ ràng về vấn đề thị lực của mình. Ngoài ra, khi một mắt bị nhược thị, mắt còn lại vẫn hoạt động bình thường, trẻ có thể không để ý đến tình trạng này.

Cha mẹ có thể quan sát một số biểu hiện bất thường ở trẻ em mắc chứng nhược thị bẩm sinh như:

• Hay va vào đồ vật, đặc biệt ở một bên cơ thể.
• Ưu tiên sử dụng một bên cơ thể hơn.
• Nheo mắt hoặc nhắm một bên mắt thường xuyên.
• Nghiêng đầu khi nhìn.
• Mắt bị lé hoặc không cân đối.
• Sụp mí mắt.
• Mờ mắt, mỏi mắt, đau đầu.

Nguyên nhân gây nhược thị bẩm sinh

• Nhược thị do lác mắt: Cơ vận nhãn mất cân bằng khiến mắt lệch (lác mắt), não bỏ qua tín hiệu từ mắt yếu, gây nhược thị.
• Nhược thị do tật khúc xạ: Sự chênh lệch khúc xạ giữa hai mắt (cận, viễn, loạn thị) khiến mắt yếu dần do não ưu tiên mắt nhìn rõ hơn.
• Nhược thị do mất kích thích thị giác: Các bệnh lý như đục thủy tinh thể, sụp mí nặng, sẹo giác mạc sẽ cản trở ánh sáng vào mắt, làm não không nhận tín hiệu, dẫn đến nhược thị.

Bất kỳ trẻ nào cũng có thể mắc nhược thị, nhưng những trẻ có nguy cơ cao hơn mắc chứng nhược thị bẩm sinh nếu:

• Gia đình có người mắc các bệnh về mắt.
• Trẻ có chậm phát triển.
• Sinh non (trước 37 tuần).
• Cân nặng khi sinh thấp (dưới 2,5 kg).

Xem thêm:

• Dị tật bẩm sinh là gì?
• Cận thị bẩm sinh

Nhược thị bẩm sinh có chữa được không?

Nhược thị bẩm sinh có chữa được không phụ thuộc vào thời điểm phát hiện và điều trị. Nếu nhược thị được chẩn đoán sớm và can thiệp đúng cách khả năng phục hồi thị lực khá cao. Tuy nhiên, nếu phát hiện muộn, đặc biệt sau 7 tuổi, việc cải thiện thị lực sẽ trở nên khó khăn hơn và gặp nhiều biến chứng. Nguyên nhân là bởi 7 năm đầu đời là “giai đoạn vàng” để để phát triển và hoàn thiện thị lực ở trẻ.

Các phương pháp điều trị nhược thị bẩm sinh

Đeo kính hiệu chỉnh

Kính thuốc hoặc kính áp tròng được sử dụng để điều chỉnh các tật khúc xạ như viễn thị, cận thị hoặc loạn thị, giúp mắt nhận được hình ảnh rõ nét hơn. Điều này kích thích não bộ sử dụng mắt yếu thay vì bỏ qua tín hiệu từ nó. Đây là cách điều trị phổ biến và cần thiết để hỗ trợ quá trình phục hồi thị lực cho trẻ.

Miếng che mắt và thuốc nhỏ mắt

Phương pháp bịt mắt khỏe bằng miếng che mắt giúp ép não bộ sử dụng mắt yếu, từ đó kích thích sự phát triển thị giác. Thời gian đeo miếng dán sẽ phụ thuộc vào mức độ nhược thị bẩm sinh, có thể kéo dài từ vài giờ mỗi ngày đến cả ngày, tùy theo hướng dẫn của bác sĩ.

Thuốc nhỏ mắt, thường là thuốc nhỏ mắt atropine, được sử dụng để làm mờ tạm thời mắt khỏe, buộc mắt yếu phải hoạt động nhiều hơn. Phương pháp này thường được áp dụng cho trẻ em không hợp tác khi đeo miếng dán mắt, giúp kích thích phát triển thị giác một cách tự nhiên hơn. Lưu ý, tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Xem thêm:

• Câm điếc bẩm sinh
• Dấu hiệu trẻ sơ sinh bị điếc bẩm sinh

Phẫu thuật

Phẫu thuật thường được chỉ định trong các trường hợp nhược thị bẩm sinh do lác mắt hoặc cản trở quang học như đục thủy tinh thể bẩm sinh, sụp mí nặng. Việc can thiệp phẫu thuật giúp mắt hoạt động bình thường hơn, tạo điều kiện để các phương pháp điều trị khác phát huy hiệu quả tốt hơn.

Tùy vào tình trạng của từng trẻ, bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp phẫu thuật hoặc kết hợp nhiều phương pháp điều trị để đạt hiệu quả tối ưu. Điều quan trọng nhất là phát hiện sớm và kiên trì điều trị. Đồng thời, trẻ cũng cần được chăm sóc cẩn thận sau phẫu thuật.

Phòng ngừa nhược thị bẩm sinh ở trẻ sơ sinh

Nhược thị bẩm sinh không thể phòng ngừa hoàn toàn. Tuy nhiên, cha mẹ có thể lưu ý những điều sau để bảo vệ sức khỏe thị giác của trẻ.

• Thực hiện xét nghiệm sàng lọc trước sinh: Xét nghiệm NIPT giúp phát hiện sớm bất thường di truyền hoặc dị tật bẩm sinh có thể ảnh hưởng đến mắt. Đây là xét nghiệm có độ chính xác cao đến 99% và được thực hiện từ tuần thứ 10. Phát hiện sớm giúp can thiệp kịp thời, bảo vệ thị giác cho trẻ ngay từ khi chào đời.

• Khám mắt định kỳ cho trẻ: Trẻ sơ sinh, đặc biệt là trẻ sinh non, nhẹ cân hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh về mắt, cần được kiểm tra thị lực từ sớm. Khám định kỳ vào các mốc 6 tháng, 3 tuổi và trước khi vào lớp 1 giúp phát hiện sớm các vấn đề thị lực.

• Theo dõi bất thường: Cha mẹ cần quan sát các dấu hiệu như mắt lác, phối hợp kém, nheo mắt, nghiêng đầu khi nhìn hoặc phản ứng kém với ánh sáng. Nếu có bất thường, cần đưa trẻ đi khám ngay.

• Đảm bảo môi trường thị giác tốt: Cho trẻ tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên và kích thích thị giác phù hợp. Tránh để trẻ dùng thiết bị điện tử quá sớm, đặc biệt trong hai năm đầu đời.

Tóm lại, nhược thị bẩm sinh tuy không thể phòng ngừa hoàn toàn nhưng có cơ hội chữa khỏi nếu phát hiện sớm. Cha mẹ cần quan sát bất thường và đưa trẻ đi khám định kỳ. Đồng thời, cha mẹ đừng quên thực hiện xét nghiệm trước sinh để phát hiện sớm các bất thường bẩm sinh và bệnh lý di truyền ở trẻ.