Hội chứng Rubella bẩm sinh: Triệu chứng và cách phòng ngừa

Hội chứng Rubella bẩm sinh là một trong những bệnh lý nghiêm trọng có thể có thể gây khiếm thính, dị tật tim, tổn thương mắt và nhiều biến chứng khác. Cùng Diag tìm hiểu thêm về nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng tránh bệnh nhé!

Hội chứng Rubella bẩm sinh là gì?

Hội chứng Rubella bẩm sinh (CRS) là tập hợp các dị tật bẩm sinh xảy ra do mẹ bị nhiễm virus Rubella (sởi Đức) trong thời kỳ mang thai, đặc biệt là trong ba tháng đầu. Virus này có thể truyền từ mẹ sang thai nhi, gây tổn thương nghiêm trọng ở nhiều cơ quan như tim, mắt, thính giác và hệ thần kinh trung ương. Bệnh không chỉ ảnh hưởng sức khỏe thai nhi mà còn có thể gây sảy thai, lưu thai, sinh non hoặc các dị tật vĩnh viễn suốt đời cho trẻ.

Trên thế giới, mỗi năm vẫn ghi nhận khoảng 100.000 trường hợp bệnh rubella bẩm sinh do tỷ lệ tiêm chủng không đồng đều, đặc biệt ở các nước thu nhập thấp và trung bình. WHO ước tính từ năm 2010 đến 2020, số ca bệnh giảm đáng kể nhờ chương trình tiêm chủng mở rộng nhưng vẫn còn một số vùng dịch tồn tại.

Nguy cơ thai nhi mắc dị tật phụ thuộc vào thời điểm mẹ bầu bị nhiễm trùng Rubella:

• Trước 8 tuần trong thai kỳ: Nguy cơ lây truyền cao gây dị tật tim, mắt.
• Trước 18 tuần trong thai kỳ: Có thể gây mất thính lực.
• Sau 20 tuần trong thai kỳ: Ít có nguy cơ gây khuyết tật

Triệu chứng của hội chứng Rubella bẩm sinh

Hầu hết trẻ sơ sinh mắc hội chứng này có thể không có biểu hiện rõ ràng sau sinh nhưng sẽ xuất hiện các biểu hiện theo thời gian. Dưới đây là biểu hiện của trẻ mắc Rubella bẩm sinh theo độ tuổi:

Ở trẻ sơ sinh (giai đoạn sơ sinh):

• Thai nhi phát triển chậm
• Viêm màng não, thóp trước rộng
• Khiếm thính
• Đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp bẩm sinh, bệnh lý võng mạc
• Viêm phổi kẽ
• Bệnh tim bẩm sinh
• Gan lách to, vàng da, viêm gan, tiêu chảy
• Tổn thương xương, xuất huyết dưới da
• Thiếu máu tán huyết, giảm tiểu cầu

Trẻ nhỏ:

• Khiếm thính (thường song phương, tiến triển)
• Dị tật bẩm sinh liên quan đến tim (thường gặp: còn ống động mạch, hẹp động mạch phổi)
• Đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp, bệnh lý võng mạc
• Đầu nhỏ, chậm phát triển trí tuệ, rối loạn vận động

Biểu hiện muộn (sau nhiều năm):

• Mất thính lực tiến triển
• Rối loạn nội tiết (tiểu đường, bệnh tuyến giáp)
• Bệnh lý mắt (bệnh võng mạc sắc tố, glôcôm, đục thủy tinh thể muộn)
• Biến chứng mạch máu (xơ vữa, tăng huyết áp)
• Viêm não toàn bộ tiến triển (hiếm gặp, thường tử vong)
• Suy giảm miễn dịch, nhiễm trùng tái diễn
• Bệnh xương phóng xạ
• Phát ban, ban xuất huyết

Biến chứng của hội chứng Rubella bẩm sinh

Bệnh có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe và phát triển của trẻ. Những biến chứng này làm giảm chất lượng cuộc sống và đòi hỏi chăm sóc, can thiệp y tế lâu dài. Dưới đây là các biến chứng chính thường gặp:

• Khiếm thính: Tổn thương dây thần kinh thính giác gây mất khả năng nghe, ảnh hưởng đến giao tiếp và học tập.
• Vấn đề về mắt: Bao gồm đục thủy tinh thể, viêm võng mạc và giảm thị lực nghiêm trọng.
• Dị tật tim bẩm sinh: Các bất thường như thông liên thất hoặc thông liên nhĩ làm suy giảm chức năng tim.
• Tổn thương thần kinh trung ương: Gây chậm phát triển trí tuệ, rối loạn vận động và các vấn đề về hành vi.
• Các vấn đề khác: Rối loạn tăng trưởng, gan lách to, tiểu đường và các rối loạn chuyển hóa.

Xem thêm:

• Ly thượng bì bọng nước bẩm sinh
• Tay cán vá bẩm sinh

Đối tượng nguy cơ nhiễm virus Rubella

Virus Rubella lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp, do đó những người có nguy cơ cao nhiễm bệnh thường là những người tiếp xúc gần với nguồn lây nhiễm hoặc có hệ miễn dịch yếu. Cụ thể, các đối tượng nguy cơ bao gồm:

• Phụ nữ mang thai chưa được tiêm phòng hoặc chưa từng mắc Rubella: Đây là nhóm nguy cơ đặc biệt vì nhiễm Rubella trong thai kỳ có thể gây ra dị tật bẩm sinh nghiêm trọng cho thai nhi.
• Trẻ em và thanh thiếu niên chưa được tiêm vaccine Rubella: Do tiếp xúc trong môi trường trường học hoặc cộng đồng, dễ mắc bệnh khi có dịch.
• Người sống hoặc làm việc trong môi trường có nguy cơ lây lan cao: Như nhân viên y tế, giáo viên, những người làm việc trong các cơ sở chăm sóc sức khỏe, trường học hoặc khu vực đông người.
• Người có hệ miễn dịch suy giảm: Bao gồm người mắc các bệnh mãn tính, người đang điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch, hoặc người già.

Việc xác định và bảo vệ các nhóm đối tượng nguy cơ này là rất quan trọng để phòng ngừa sự bùng phát dịch Rubella trong cộng đồng.

Cách chẩn đoán hội chứng Rubella bẩm sinh

Chẩn đoán hội chứng này dựa trên sự kết hợp giữa dấu hiệu lâm sàng và xét nghiệm cận lâm sàng để xác định nhiễm virus rubella ở trẻ sơ sinh. Việc chẩn đoán sớm và chính xác giúp can thiệp kịp thời, giảm thiểu hậu quả lâu dài cho trẻ. Các bước chính gồm:

• Đánh giá triệu chứng lâm sàng: Bao gồm các dị tật điển hình như khiếm thính, dị tật tim bẩm sinh, đục thủy tinh thể và các biểu hiện thần kinh. Đây là những dấu hiệu gợi ý cần được chú ý kỹ.
• Xét nghiệm huyết thanh kháng thể IgM rubella: Kháng thể IgM là dấu hiệu trẻ bị nhiễm Rubella tại hoặc ngay sau khi sinh vì IgM không truyền từ mẹ sang con.
• Xét nghiệm PCR tìm RNA virus rubella: Thực hiện trên mẫu máu, dịch mũi họng hoặc nước tiểu để xác định sự hiện diện của virus, giúp khẳng định chẩn đoán.
• Xét nghiệm huyết thanh ở mẹ: Xác định kháng thể IgG, IgM Rubella để biết thời điểm nhiễm virus trong thai kỳ, từ đó hỗ trợ đánh giá nguy cơ mắc bệnh cho thai nhi.

Xét nghiệm NIPT uy tín tại Diag

• Miễn phí lấy mẫu tận nơi, thai phụ không di chuyển và chờ đợi
• Xét nghiệm chính xác đến 99,9%
• Phát hiện sớm 100+ bất thường NST ở thai nhi như Down, Edwards, Patau…
• Hỗ trợ tối đa 4.5 triệu đồng với kết quả bất thường

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Điều trị hội chứng Rubella bẩm sinh

Hội chứng Rubella bẩm sinh hiện chưa có thuốc đặc hiệu để diệt virus Rubella trong cơ thể trẻ. Việc điều trị tập trung vào quản lý các biến chứng nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống và phát triển của trẻ. Bên cạnh đó, cần phối hợp đa chuyên khoa nhằm tối ưu hóa kết quả lâu dài cho trẻ. Các phương pháp chính gồm:

• Điều trị các dị tật tim bẩm sinh: Can thiệp phẫu thuật hoặc dùng thuốc hỗ trợ tùy vào mức độ tổn thương tim nhằm cải thiện chức năng tim và ngăn ngừa suy tim.
• Hỗ trợ thính lực: Sử dụng máy trợ thính hoặc can thiệp sớm để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ và giao tiếp hiệu quả.
• Điều trị các vấn đề về mắt: Phẫu thuật đục thủy tinh thể hoặc các biện pháp hỗ trợ thị lực giúp giảm thiểu nguy cơ mù lòa.
• Can thiệp phát triển và giáo dục đặc biệt: Tập trung hỗ trợ trẻ chậm phát triển trí tuệ hoặc rối loạn vận động qua các chương trình phục hồi chức năng và giáo dục phù hợp.
• Theo dõi sức khỏe tổng quát: Giám sát liên tục để phát hiện sớm các biến chứng khác như tiểu đường, rối loạn chuyển hóa và điều chỉnh kịp thời.

Biện pháp phòng ngừa hội chứng Rubella bẩm sinh

Tiêm phòng vaccine

Tiêm vắc-xin Rubella là biện pháp quan trọng nhất để phòng bệnh ở trẻ. Các bé gái nên được tiêm vắc-xin trước khi bước vào độ tuổi sinh sản để cơ thể tạo miễn dịch, giúp bảo vệ bản thân và em bé trong tương lai.

Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản nên kiểm tra tình trạng miễn dịch với Rubella trước khi có kế hoạch mang thai. Nếu chưa có miễn dịch, họ cần tiêm phòng đầy đủ để đảm bảo an toàn cho thai nhi. Lưu ý rằng vaccine Rubella không được khuyến cáo sử dụng trong thai kỳ, vì vậy phụ nữ nên hoàn thành việc tiêm phòng trước khi mang thai ít nhất một tháng.

Xem thêm:

• Dấu hiệu trẻ thông minh bẩm sinh
• Ngón tay bị cong bẩm sinh

Thăm khám định kỳ và xét nghiệm sàng lọc trước sinh

Thăm khám thai định kỳ và xét nghiệm sàng lọc Rubella trước sinh rất quan trọng để theo dõi sức khỏe mẹ và sự phát triển của thai nhi. Xét nghiệm giúp xác định mẹ có miễn dịch với virus hay chưa, từ đó tư vấn biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Nếu nghi ngờ nhiễm Rubella, bác sĩ sẽ chỉ định siêu âm hoặc các xét nghiệm chẩn đoán chuyên sâu để phát hiện sớm Rubella bẩm sinh, giúp lập kế hoạch chăm sóc phù hợp cho mẹ và bé.

Nếu mẹ bầu đang có nhu cầu sàng lọc trước sinh thì nên tìm hiểu và cân nhắc làm xét nghiệm NIPT. Xét nghiệm phát hiện nhiều bất thường thai nhi ngay từ tuần thứ 10. Liên hệ ngay với DIAG để nhận được hướng dẫn tận tình từ đội ngũ bác sĩ:

• Trang chủ Diag: https://diag.vn/
• Hotline: 1900 1717

Chăm sóc thai kỳ

Trong suốt thai kỳ, phụ nữ cần duy trì chế độ sinh hoạt lành mạnh và tránh các yếu tố nguy cơ lây nhiễm Rubella. Nếu nghi ngờ tiếp xúc với nguồn bệnh, cần thông báo ngay cho bác sĩ để được theo dõi và tư vấn.

Chế độ ăn cho bà bầu:

• Ăn đa dạng và cân đối: Đảm bảo cung cấp đủ các nhóm thực phẩm chính như tinh bột, đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất để hỗ trợ sự phát triển của thai nhi và duy trì sức khỏe mẹ.
• Tăng cường rau xanh và hoa quả tươi: Cung cấp nhiều vitamin C, vitamin A, các chất chống oxy hóa giúp tăng cường hệ miễn dịch và phòng chống nhiễm trùng.
• Bổ sung sắt, canxi và axit folic: Đây là các dưỡng chất thiết yếu để phòng ngừa thiếu máu, giúp phát triển hệ xương và thần kinh thai nhi. Axit folic đặc biệt quan trọng trong giai đoạn đầu thai kỳ để ngăn ngừa dị tật bẩm sinh. Tuy nhiên, cần bổ sung theo khuyến cáo của bác sĩ.
• Uống đủ nước: Giúp thanh lọc cơ thể và duy trì các chức năng sinh lý bình thường.
• Tránh các thực phẩm có nguy cơ nhiễm khuẩn hoặc virus: Như thức ăn sống, chưa nấu chín kỹ (hải sản sống, thịt tái), đồ ăn chế biến sẵn không đảm bảo vệ sinh.

Chế độ sinh hoạt:

• Tránh tiếp xúc với người nghi ngờ hoặc đã nhiễm Rubella: Đặc biệt trong cộng đồng hoặc gia đình có trẻ nhỏ chưa được tiêm phòng.
• Thường xuyên rửa tay sạch sẽ: Với xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn để hạn chế nguy cơ lây nhiễm.
• Nghỉ ngơi hợp lý và giảm stress: Giúp tăng cường sức đề kháng.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ khi nghi ngờ tiếp xúc hoặc có dấu hiệu bất thường: Như sốt, phát ban, đau đầu, mệt mỏi… để được theo dõi và xử trí kịp thời.

Lời kết

Hội chứng Rubella bẩm sinh có thể để lại hậu quả lâu dài đối với sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Tuy nhiên, bằng cách tiêm phòng đầy đủ, thăm khám định kỳ và thực hiện các biện pháp phòng ngừa, mẹ bầu có thể giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm, bảo vệ sức khỏe cho bản thân và thai nhi.