Dấu hiệu trẻ sơ sinh bị điếc bẩm sinh và cách nhận biết sớm

Điếc bẩm sinh là một trong những dị tật phổ biến ở trẻ sơ sinh, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển ngôn ngữ và giao tiếp của trẻ. Việc phát hiện sớm các dấu hiệu trẻ sơ sinh bị điếc bẩm sinh giúp can thiệp và hỗ trợ kịp thời cho trẻ. Cùng Diag tìm hiểu thêm qua bài viết này nhé!

Tìm hiểu về tình trạng điếc bẩm sinh ở trẻ

Điếc bẩm sinh là tình trạng mất thính lực xảy ra ngay khi trẻ chào đời. Đây là một trong những dị tật bẩm sinh phổ biến nhất, ảnh hưởng đến khoảng 2-3 trẻ trên mỗi 1.000 ca sinh (theo nghiên cứu của PubMed Central). Mất thính lực có thể ảnh hưởng đến một hoặc cả hai tai, với mức độ từ nhẹ đến nặng.

Điếc bẩm sinh ở trẻ có thể dẫn đến chậm phát triển ngôn ngữ, khó khăn trong giao tiếp và học tập, cũng như ảnh hưởng đến sự phát triển tâm lý và xã hội của trẻ.

Điếc bẩm sinh có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm yếu tố di truyền và môi trường.

• Yếu tố di truyền: Bệnh do đột biến gen di truyền từ cha mẹ. Khoảng 80% các trường hợp điếc bẩm sinh là do di truyền gen lặn, 20% là do di truyền gen trội. Một số hội chứng di truyền liên quan đến điếc bẩm sinh bao gồm hội chứng Usher, Waardenburg và Alport.
• Yếu tố môi trường: Bao gồm các yếu tố tác động trong thai kỳ và khi sinh. Mẹ bị nhiễm virus như rubella, cytomegalovirus (CMV) có thể gây tổn thương thính giác cho thai nhi. Tiếp xúc với hóa chất độc hại, sử dụng một số loại thuốc hoặc biến chứng khi sinh (sinh non, nhẹ cân, thiếu oxy) cũng làm tăng nguy cơ điếc bẩm sinh.

Xem thêm:

• Dị tật bẩm sinh là gì?
• Cận thị bẩm sinh

Dấu hiệu trẻ sơ sinh mắc chứng điếc bẩm sinh

Điếc bẩm sinh rất khó phát hiện khi trẻ vừa mới sinh ra. Vì vậy, cha mẹ cần theo dõi sát sao các dấu hiệu nhận biết bệnh này ở trẻ theo từng tháng tuổi. Điều này rất quan trọng giúp can thiệp kịp thời, hỗ trợ sự phát triển ngôn ngữ và giao tiếp của trẻ. Dưới đây là các dấu hiệu theo từng giai đoạn tuổi:

Dấu hiệu từ 0 đến 3 tháng tuổi

• Không giật mình khi nghe âm thanh lớn, đột ngột.
• Không phản ứng với âm thanh, âm nhạc hoặc giọng nói của cha mẹ.
• Không phát ra âm thanh “ê” “a” sau 2 tháng tuổi.

Dấu hiệu từ 4 đến 8 tháng tuổi

• Không quay đầu hoặc nhìn về phía phát ra âm thanh lớn.
• Không thay đổi biểu cảm khi có âm thanh hoặc âm lượng lớn trong môi trường yên tĩnh.
• Chậm nói, không cố gắng bắt chước theo giọng nói của người xung quanh.
• Chưa bắt đầu bập bẹ hoặc tương tác khi người khác nói chuyện với trẻ.
• Chỉ chú ý đến những tiếng động do đồ vật chuyển động.

Dấu hiệu từ 9 đến 12 tháng tuổi

• Không quay nhanh hoặc hướng người về phía phát ra tiếng ồn.
• Không phản ứng khi được gọi tên.
• Không thay đổi tông giọng khi bập bẹ.
• Không tạo ra nhiều phụ âm khác nhau khi bập bẹ (như m, p, b, g).
• Không phản ứng với âm nhạc bằng cách lắng nghe, nhún nhảy hoặc hát theo khi trẻ được 1 tuổi.
• Chậm nói, không phát âm được những từ đơn giản như “ba” hoặc “mẹ” khi 1 tuổi.
• Không hiểu các từ chỉ đồ vật thông dụng như “giày”, “mũ” hoặc không hiểu các mệnh lệnh đơn giản như “tạm biệt”, “lại đây”.

Xem thêm:

• Loạn thị bẩm sinh
• Mù bẩm sinh
• Viễn thị bẩm sinh

Điếc bẩm sinh có nói được không?

Trẻ bị điếc bẩm sinh sẽ gặp khó khăn trong việc phát triển ngôn ngữ nói nếu không được can thiệp sớm. Do không thể nghe âm thanh, trẻ không thể tiếp nhận và bắt chước lời nói như những đứa trẻ bình thường. Điều này ảnh hưởng đến khả năng phát âm, giao tiếp và phát triển ngôn ngữ. Tuy nhiên, nếu trẻ được phát hiện sớm và can thiệp kịp thời bằng máy trợ thính, cấy ốc tai điện tử và liệu pháp ngôn ngữ, trẻ vẫn có thể học nói và giao tiếp hiệu quả.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), cấy ghép ốc tai điện tử có thể hỗ trợ nhiều trẻ bị mất thính lực nặng, kể cả trẻ nhỏ, bằng cách gửi tín hiệu âm thanh trực tiếp đến dây thần kinh thính giác.

Vì sao người điếc bẩm sinh thường bị câm?

Trẻ bị điếc bẩm sinh thường gặp khó khăn trong việc phát triển ngôn ngữ nói vì không thể nghe được âm thanh và ngôn ngữ xung quanh. Ngôn ngữ nói chủ yếu được học thông qua việc lắng nghe và bắt chước, vì vậy khi khả năng nghe bị mất ngay từ khi sinh ra, người điếc không có cơ hội tiếp nhận và rèn luyện kỹ năng nói. Nếu không được can thiệp sớm, trẻ có thể không phát triển được khả năng nói một cách tự nhiên.

Chẩn đoán và phát hiện trẻ bị điếc bẩm sinh

Việc chẩn đoán sớm mất thính lực ở trẻ sơ sinh là quan trọng để can thiệp kịp thời. Tất cả trẻ sơ sinh nên được sàng lọc thính lực trước 1 tháng tuổi. Nếu trẻ không vượt qua bài sàng lọc, cần tiến hành khám lâm sàng để đánh giá thính lực toàn diện bởi chuyên gia thính học trước 3 tháng tuổi. Các phương pháp chẩn đoán bao gồm đo âm ốc tai (OAE) và đo điện thính giác thân não (ABR), giúp xác định mức độ và loại mất thính lực.

Sàng lọc trước sinh không xâm lấn NIPT thường được sử dụng để xác định nguy cơ mắc dị tật bẩm sinh và bệnh lý di truyền ở trẻ như hội chứng Down, Edwards, Patau,… cũng như một số bệnh di truyền liên quan đến chứng điếc bẩm sinh. Phương pháp này vô cùng an toàn cho cả mẹ và bé, có thể thực hiện sớm ở tuần thai thứ 10, với độ chính xác lên đến 99%. Đây là phương pháp cho độ chính xác cao nhất so với các xét nghiệm sàng lọc truyền thống.

Điều trị điếc bẩm sinh

Nếu chẩn đoán sớm và can thiệp kịp thời, trẻ bị điếc bẩm sinh vẫn có thể phát triển khả năng giao tiếp và có cuộc sống bình thường. Các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm máy trợ thính và cấy ốc tai điện tử, giúp trẻ tiếp nhận âm thanh và học cách phát âm. Ngoài ra, liệu pháp ngôn ngữ và các chương trình giáo dục đặc biệt cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp.

Bên cạnh đó, sự hỗ trợ từ gia đình và cộng đồng là yếu tố không thể thiếu trong quá trình điều trị. Tham gia các nhóm hỗ trợ và nhận tư vấn từ chuyên gia giúp gia đình có định hướng đúng đắn trong việc nuôi dạy trẻ bị mất thính lực. Giáo dục gia đình về cách giao tiếp và hỗ trợ trẻ sẽ giúp trẻ hòa nhập tốt hơn với xã hội, tạo điều kiện để trẻ phát triển toàn diện.

Phòng ngừa điếc bẩm sinh ở trẻ

Một số biện pháp có thể giúp giảm nguy cơ điếc bẩm sinh ở trẻ, đồng thời hỗ trợ trẻ phát triển toàn diện, bao gồm chăm sóc sức khỏe thai kỳ, sàng lọc sớm bệnh ở thai nhi. Việc áp dụng các biện pháp này có thể giúp giảm thiểu rủi ro mất thính lực ngay từ giai đoạn bào thai và trong những năm đầu đời của trẻ.

Chăm sóc thai kỳ

Sức khỏe của mẹ trong thai kỳ đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa điếc bẩm sinh. Phụ nữ mang thai nên tiêm phòng đầy đủ, đặc biệt là chống lại các bệnh có thể gây mất thính lực cho thai nhi, như rubella, cytomegalovirus (CMV) và viêm màng não do nhiễm trùng.

Ngoài ra, mẹ bầu cần có chế độ dinh dưỡng đầy đủ, bổ sung axit folic, sắt và các vi chất quan trọng giúp phát triển hệ thần kinh và thính giác của thai nhi.

Đồng thời, thai phụ nên tránh tiếp xúc với các hóa chất độc hại, ô nhiễm môi trường và các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh. Các loại thuốc không rõ nguồn gốc cần được hạn chế sử dụng. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào trong thai kỳ để tránh ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.

Sàng lọc và can thiệp sớm

Việc sàng lọc thính lực ngay sau khi trẻ chào đời là cần thiết để phát hiện sớm các dấu hiệu mất thính lực. Trẻ sơ sinh cần được kiểm tra thính lực trước 1 tháng tuổi, chẩn đoán đầy đủ trước 3 tháng tuổi và bắt đầu can thiệp trước 6 tháng tuổi để tối ưu hóa khả năng phát triển ngôn ngữ.

Bên cạnh đó, thai phụ cần thực hiện sàng lọc trước sinh như xét nghiệm NIPT để phát hiện sớm nguy cơ mắc bệnh ở trẻ. Nếu kết quả xét nghiệm nguy cơ cao, bác sĩ sẽ tiến hành các chẩn đoán chuyên sâu để xác nhận tình trạng bệnh. Cha mẹ sẽ nhận được các tư vấn thai kỳ phù hợp cho trẻ.

Lời kết

Nhận biết sớm dấu hiệu điếc bẩm sinh là bước quan trọng giúp trẻ có cơ hội phát triển ngôn ngữ và giao tiếp tốt hơn. Vì vậy, mẹ bầu nên sàng lọc trước sinh để xác định nguy cơ mắc bệnh từ đó đưa ra kế hoạch điều trị và chăm sóc thích hợp cho trẻ. Bên cạnh đó, hãy luôn theo dõi thính giác của trẻ ngay từ những năm đầu đời để mang đến cho con môi trường phát triển toàn diện.