Xét nghiệm sán chó bao lâu và những điều cần biết

Sán chó là gì? Nhiễm sán chó có nguy hiểm không?

Sán chó (Toxocara canis) hay sán dây chó (Echinococcus) là một loại ký sinh trùng thuộc nhóm giun tròn, thường sống trong ruột của chó. Khi chó bị nhiễm sán, trứng sán theo phân ra ngoài môi trường, có thể bám vào đất, nước, thực phẩm hoặc lông chó. Con người có thể nhiễm sán chó khi vô tình nuốt phải trứng sán qua thực phẩm không đảm bảo vệ sinh. Cũng như uống nước nhiễm khuẩn hoặc tiếp xúc trực tiếp với chó nhiễm bệnh.

Sau khi vào cơ thể người, trứng sán nở thành ấu trùng và di chuyển đến các cơ quan như gan, phổi, mắt và não. Do con người không phải vật chủ phù hợp, ấu trùng không phát triển thành sán trưởng thành mà tiếp tục lang thang trong cơ thể. Từ đó gây tổn thương mô và nhiều bệnh lý nguy hiểm.

Nhiễm sán chó có thể điều trị bằng thuốc diệt ký sinh trùng như Albendazole, Mebendazole hoặc Ivermectin theo chỉ định của bác sĩ. Trong trường hợp nặng, bác sĩ có thể kê thêm thuốc chống viêm hoặc kháng histamin để hỗ trợ điều trị bệnh ký sinh trùng.

Tuy nhiên, do ấu trùng sán có thể di chuyển trong cơ thể, một số trường hợp có thể để lại tổn thương lâu dài. Vì vậy, nếu nghi ngờ nhiễm sán chó, bạn nên đi khám sớm để được điều trị kịp thời.

Nhiễm sán chó có nguy hiểm không?

Ấu trùng di chuyển đến nội tạng (Visceral Larva Migrans – VLM)

Khi ấu trùng sán chó xâm nhập vào các cơ quan như gan, phổi, tim hoặc hệ tiêu hóa, nó có thể gây viêm nhiễm và làm tổn thương mô.

Các triệu chứng thường gặp ở người nhiễm ký sinh trùng:

• Sốt kéo dài không rõ nguyên nhân.
• Đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy.
• Cơ thể mệt mỏi, giảm cân không lý do.

Ấu trùng di chuyển đến mắt (Ocular Larva Migrans – OLM)

Trong một số trường hợp, ấu trùng sán chó có thể di chuyển đến mắt và gây ra viêm nhiễm, tổn thương thị lực.

Triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Nhìn mờ, nhìn đôi.
• Đau mắt, sưng đỏ.
• Viêm võng mạc, viêm màng bồ đào.

Ấu trùng di chuyển lên não (Neurotoxocariasis)

Trường hợp hiếm gặp nhưng nguy hiểm nhất là khi ấu trùng sán chó xâm nhập vào não, gây viêm và tổn thương hệ thần kinh trung ương.

Các triệu chứng có thể bao gồm:

• Đau đầu dữ dội, chóng mặt.
• Rối loạn trí nhớ, suy giảm nhận thức.
• Phản ứng dị ứng và nổi mề đay mãn tính.
• Một số người nhiễm ký sinh trùng sán chó có thể bị dị ứng kéo dài mà không rõ nguyên nhân.

Các biểu hiện thường gặp gồm:

• Ngứa da liên tục, không rõ nguyên nhân.
• Nổi mề đay, phát ban kéo dài.
• Sưng môi, sưng mắt.

Khi nào nên xét nghiệm sán chó?

Bạn nên xét nghiệm sán chó nếu có các triệu chứng nghi ngờ hoặc từng tiếp xúc với nguồn lây nhiễm. Việc phát hiện sớm giúp điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm. Dưới đây là những trường hợp cụ thể khi cần xét nghiệm.

Xuất hiện các triệu chứng nghi nhiễm sán chó

Một số dấu hiệu phổ biến bao gồm:

• Rối loạn tiêu hóa kéo dài: Người bệnh có thể bị đau bụng âm ỉ hoặc từng cơn, kèm theo triệu chứng buồn nôn, tiêu chảy hoặc táo bón.
• Dị ứng, nổi mề đay không rõ nguyên nhân: Da có thể bị ngứa liên tục, nổi ban đỏ hoặc phát ban dạng mề đay.
• Sốt nhẹ dai dẳng: Một số bệnh nhân bị sốt kéo dài không rõ nguyên nhân, có thể đi kèm với cảm giác mệt mỏi, đau nhức cơ thể.
• Mệt mỏi, suy nhược cơ thể: Người nhiễm sán chó thường xuyên cảm thấy uể oải, thiếu năng lượng dù không làm việc nặng.
• Đau đầu, chóng mặt: Nếu ấu trùng sán chó di chuyển lên não, người bệnh có thể bị đau đầu thường xuyên, cảm giác nặng đầu hoặc chóng mặt khi đứng lên, ngồi xuống. Một số trường hợp có thể xuất hiện triệu chứng rối loạn trí nhớ, suy giảm khả năng tập trung.
• Giảm cân không rõ nguyên nhân: Người bệnh có thể bị sụt cân dù vẫn ăn uống bình thường hoặc thậm chí có cảm giác thèm ăn hơn bình thường.

Nhóm đối tượng nguy cơ cao

Một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao nhiễm ký sinh trùng sán chó hơn so với người bình thường. Nếu thuộc nhóm này, bạn nên chủ động xét nghiệm định kỳ để phát hiện sớm.

• Trẻ em: Trẻ em thường có thói quen chơi đùa dưới đất, nghịch cát, bùn hoặc tiếp xúc với chó, mèo mà không rửa tay sạch sẽ.
• Người nuôi chó, mèo: Chủ nuôi thú cưng có nguy cơ cao tiếp xúc với trứng sán nếu không vệ sinh chó mèo thường xuyên hoặc không tẩy giun định kỳ cho vật nuôi.
• Người làm nghề giết mổ gia súc, chế biến thực phẩm sống: Những người làm việc trong lò mổ hoặc xử lý thịt động vật sống có thể tiếp xúc với trứng sán qua thịt nhiễm ký sinh trùng.
• Người có thói quen ăn thực phẩm tái, sống: Những món ăn như gỏi cá, tiết canh, rau sống hoặc thịt tái có thể chứa trứng sán chó nếu không được xử lý đúng cách. Trứng sán có thể tồn tại trong thực phẩm chưa nấu chín và đi vào cơ thể khi con người tiêu thụ.
• Người sống trong môi trường kém vệ sinh: Việc tiếp xúc với đất bẩn, nước ô nhiễm hoặc thực phẩm không đảm bảo vệ sinh là những yếu tố làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh.

Các phương pháp xét nghiệm. Xét nghiệm sán chó bao lâu có kết quả?

Hiện nay, có hai phương pháp chính để xét nghiệm sán chó: xét nghiệm máu và xét nghiệm phân. Mỗi phương pháp có cách thực hiện, chi phí xét nghiệm và thời gian trả kết quả khác nhau.

Xét nghiệm máu

Đây là cách phổ biến nhất để kiểm tra xem cơ thể có kháng thể chống lại Toxocara canis (sán chó) hay không. Nếu có kháng thể, nghĩa là bạn đã từng hoặc đang nhiễm sán chó. Hai loại xét nghiệm thường được sử dụng:

• Xét nghiệm ELISA: Giúp phát hiện kháng thể của sán chó, có thể xác định bệnh ngay từ giai đoạn đầu.
• Xét nghiệm Western Blot: Độ chính xác cao hơn, thường dùng để khẳng định lại kết quả từ xét nghiệm ELISA.

Ưu điểm:

• Phát hiện được cả nhiễm sán cấp tính (mới nhiễm) và mãn tính (nhiễm lâu).
• Không cần lấy mẫu phân, chỉ cần một lượng nhỏ máu.

Nhược điểm:

• Không xác định được vị trí chính xác của ấu trùng sán trong cơ thể.
• Nếu đã từng nhiễm sán trước đó, kháng thể có thể vẫn còn trong máu dù sán đã hết.

Thời gian có kết quả: Thường từ 1 – 3 ngày tùy vào cơ sở y tế.

Xét nghiệm phân

Cách này giúp kiểm tra xem có trứng sán trong phân hay không. Tuy nhiên, ở người, sán chó hiếm khi đẻ trứng trong ruột, nên phương pháp này ít chính xác hơn.

Nhược điểm:

• Ít chính xác vì sán chó chủ yếu ký sinh trong máu và mô, không phát hiện được qua phân.

Thời gian có kết quả: Khoảng 1 ngày.

Các xét nghiệm bổ sung

Nếu bác sĩ nghi ngờ sán chó gây tổn thương nội tạng, họ có thể yêu cầu thêm một số xét nghiệm hình ảnh:

• Siêu âm: Kiểm tra tổn thương gan, đặc biệt nếu có nghi ngờ sán di chuyển đến cơ quan này.
• Chụp CT hoặc MRI: Giúp xác định tổn thương nếu sán đã xâm nhập vào não hoặc phổi.

Các xét nghiệm này giúp xác định vị trí chính xác của sán chó trong cơ thể và hỗ trợ quá trình điều trị hiệu quả hơn.

Yếu tố ảnh hưởng đến thời gian làm xét nghiệm

Thời gian trả kết quả xét nghiệm có thể khác nhau tùy thuộc vào nhiều yếu tố. Dưới đây là một số yếu tố ảnh hưởng đến thời gian xét nghiệm:

Loại xét nghiệm

• Xét nghiệm mẫu máu: Mất từ 1 – 3 ngày, tùy vào từng cơ sở y tế và loại xét nghiệm được thực hiện.
• Xét nghiệm phân: Nhanh hơn, thường có kết quả trong 1 ngày.
• Xét nghiệm hình ảnh (siêu âm, CT, MRI): Nếu làm tại bệnh viện lớn, kết quả có thể có ngay trong ngày, nhưng nếu cần phân tích kỹ hơn, có thể mất thêm thời gian.

Số lượng mẫu bệnh phẩm 

• Nếu phòng xét nghiệm phải xử lý nhiều mẫu cùng lúc, thời gian có kết quả xét nghiệm có thể bị kéo dài. 

• Một số trường hợp cần kiểm tra thêm để đảm bảo độ chính xác, dẫn đến thời gian làm xét nghiệm lâu hơn. 

Trang thiết bị của cơ sở y tế 

• Các bệnh viện lớn, có trang thiết bị hiện đại sẽ thực hiện xét nghiệm nhanh hơn so với các phòng khám nhỏ. 

• Một số phòng khám không có đủ thiết bị có thể phải gửi mẫu đến bệnh viện lớn, khiến thời gian có kết quả lâu hơn. 

Thời điểm làm xét nghiệm 

• Nếu xét nghiệm vào ngày thường, kết quả có thể có nhanh hơn. 

• Nếu làm vào cuối tuần hoặc ngày lễ, có thể phải chờ lâu hơn do phòng xét nghiệm không hoạt động hoặc quá tải. 

Làm thế nào để phòng tránh nhiễm sán chó?

Để giảm nguy cơ nhiễm sán chó, bạn nên áp dụng các biện pháp phòng ngừa sau:

• Vệ sinh cá nhân, rửa tay sạch bằng xà phòng sau khi tiếp xúc với chó, mèo, làm vườn hoặc trước khi ăn.
• Tránh để chó, mèo liếm mặt, tay, đặc biệt là trẻ nhỏ.
• Tẩy giun định kỳ cho thú cưng theo hướng dẫn của bác sĩ thú y để hạn chế sự lây lan của trứng sán.
• Hạn chế ăn thực phẩm tái, sống như rau sống, thịt tái, vì đây có thể là nguồn lây nhiễm trứng sán.
• Rửa sạch rau, củ, quả trước khi ăn để loại bỏ bụi bẩn và trứng sán nếu có.
• Giữ vệ sinh môi trường sống, thường xuyên dọn dẹp, không để chó, mèo phóng uế bừa bãi.

Xét nghiệm sán chó là bước quan trọng giúp phát hiện bệnh sớm và có phương pháp điều trị kịp thời. Nếu bạn thắc mắc xét nghiệm sán chó khi nào có kết quả, thông thường thời gian dao động từ 1 – 3 ngày. Thời gian còn tùy vào phương pháp xét nghiệm và cơ sở y tế. Việc chủ động xét nghiệm khi có dấu hiệu nghi ngờ hoặc thuộc nhóm nguy cơ cao sẽ giúp bảo vệ sức khỏe, tránh biến chứng nguy hiểm.