Sán não là gì? Triệu chứng, điều trị và cách phòng tránh bệnh

Sán não là ấu trùng sán dây lợn, khi người nhiễm bệnh có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, gây ra các bệnh nguy hiểm đối với cơ thể. Để kịp thời nhận biết và điều trị sớm, bạn hãy cùng Diag tìm hiểu triệu chứng, cách điều trị và phòng tránh bệnh sán trong bài viết lần này!

Bệnh sán não là gì?

Bệnh sán não là do ấu trùng của sán dải heo (Taenia solium) gây ra. Sán dải heo trưởng thành có thể dài từ 2-4 mét và có khoảng 800-1000 đốt. Ấu trùng sán dải heo (Cysticercus cellulosae) có kích thước từ 0,5-1,5 cm, nhưng cũng có thể lớn hơn, lên đến 3-4 cm.

Người mắc bệnh này là do nuốt phải trứng sán dây heo. Trứng sán này có trong thức ăn, nước uống bị ô nhiễm phân của người đang nhiễm sán dây trưởng thành, hoặc qua tay bẩn đưa lên miệng.

Nguồn gốc của trứng sán là từ phân của người bị nhiễm sán dây heo trưởng thành trong ruột (bệnh Taeniasis). Do đó, điều kiện vệ sinh cá nhân và vệ sinh môi trường kém, đặc biệt là việc quản lý phân người không tốt, là yếu tố nguy cơ chính dẫn đến lây lan trứng sán và gây bệnh ấu trùng sán heo (cysticercosis), trong đó có sán não.

Lưu ý quan trọng: Việc ăn thịt heo sống hoặc chưa nấu chín có chứa nang sán (thịt heo gạo) chỉ gây ra bệnh nhiễm sán dây heo trưởng thành ký sinh trong ruột (Taeniasis), chứ không trực tiếp gây ra bệnh sán não. Bệnh sán não là do nuốt phải trứng sán từ nguồn phân người.

Triệu chứng sán não

Bệnh có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau, tùy thuộc vào vị trí và số lượng nang sán. Dưới đây là các triệu chứng chi tiết và cụ thể:

Triệu chứng thần kinh

• Động kinh: Đây là triệu chứng phổ biến nhất, gặp ở 50-80% các trường hợp. Động kinh có thể xuất hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, từ co giật toàn thân đến co giật cục bộ.
• Đau đầu: Thường xuyên và có thể rất nghiêm trọng, đau đầu do tăng áp lực nội sọ gặp ở 20-30% số trường hợp.
• Buồn nôn và nôn: Do tăng áp lực nội sọ, thường đi kèm với đau đầu.
• Suy giảm trí nhớ và rối loạn tâm thần: Bệnh nhân có thể gặp khó khăn trong việc nhớ lại thông tin hoặc có những thay đổi về hành vi và tính cách.
• Liệt và rối loạn vận động: Bệnh nhân có thể bị liệt một phần hoặc toàn bộ cơ thể, gặp khó khăn trong việc di chuyển hoặc thực hiện các hoạt động hàng ngày.
• Rối loạn cảm giác: Cảm giác tê bì, đau nhức hoặc mất cảm giác ở một số vùng cơ thể.

Triệu chứng ngoài thần kinh

• Dưới da và cơ: Nang sán có thể xuất hiện dưới da hoặc trong cơ, thường không gây đau nhưng có thể nhìn thấy hoặc sờ thấy các khối u nhỏ, di động.
• Mắt: Nang sán có thể xâm nhập vào mắt, gây ra các triệu chứng như đau mắt, giảm thị lực, lồi mắt, nhìn mờ hoặc nhìn đôi.

Triệu chứng toàn thân

• Sốt: Một số bệnh nhân có thể bị sốt do phản ứng viêm của cơ thể đối với sự hiện diện của nang sán.
• Mệt mỏi và suy nhược: Cảm giác mệt mỏi, suy nhược toàn thân do cơ thể phải đối phó với nhiễm trùng.

Xem thêm:

• Sán xơ mít
• Sán lá máu

Xét nghiệm chẩn đoán và điều trị sán não

Để xét nghiệm chẩn đoán bệnh, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện các phương pháp như chẩn đoán hình ảnh, xét nghiệm huyết thanh học và xét nghiệm dịch tủy não. Mỗi phương pháp sẽ được thực hiện như sau:

• Chẩn đoán hình ảnh: Chụp cắt lớp vi tính (CT scan) để phát hiện các nang sán trong não hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) để xác định vị trí và số lượng nang sán.
• Xét nghiệm huyết thanh học: Thực hiện xét nghiệm ELISA phát hiện kháng thể chống lại ấu trùng sán dải heo trong máu hoặc xét nghiệm Western blot xác định chính xác hơn sự hiện diện của kháng thể.
• Xét nghiệm dịch não tủy: Được thực hiện để kiểm tra sự hiện diện của kháng thể hoặc kháng nguyên của sán trong dịch não tủy. Xét nghiệm này cũng giúp đánh giá mức độ viêm và áp lực nội sọ.

Nếu bệnh nhân mắc bệnh, bác sĩ có thể tiến hành điều trị bằng các loại thuốc chống ký sinh trùng như Albendazole và Praziquantel. Một số loại thuốc chống viêm như dexamethasone hoặc prednisone cũng được sử dụng để giảm viêm và phù nề xung quanh các nang sán. Trong trường hợp nang sán gây tắc nghẽn hoặc áp lực lớn trong não, bác sĩ có thể xem xét yêu cầu thực hiện phẫu thuật.

Lưu ý rằng bệnh nhân chỉ sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ để tránh các tác dụng phụ gây nguy hiểm đối với sức khỏe.

Xem thêm: Sán lá phổi

Phòng ngừa bệnh sán não

Phòng ngừa bệnh sán não là rất quan trọng để giảm nguy cơ nhiễm bệnh. Bạn có thể tham khảo một số cách phòng ngừa bệnh dưới đây:

• Vệ sinh cá nhân: Rửa tay kỹ bằng xà phòng và nước sạch trước khi ăn, trước khi chế biến thực phẩm và sau khi đi vệ sinh.
• Vệ sinh môi trường và quản lý phân: Sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh, không phóng uế bừa bãi. Xử lý phân người đúng cách để tránh phát tán trứng sán ra môi trường.
• Sử dụng nguồn nước sạch: Đảm bảo nguồn nước ăn uống và sinh hoạt không bị ô nhiễm bởi phân người.
• Quản lý người nhiễm sán dây trưởng thành: Phát hiện sớm và điều trị triệt để những người bị nhiễm sán dây heo trưởng thành (Taeniasis) là biện pháp cốt lõi để cắt đứt nguồn lây lan trứng trong cộng đồng.

Một số câu hỏi thường gặp

Bệnh sán não có chữa được không?

Bệnh sán não có thể được điều trị hiệu quả, nhưng việc chữa khỏi hoàn toàn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như số lượng và vị trí của nang sán, mức độ nghiêm trọng của triệu chứng và phản ứng của bệnh nhân với điều trị.

Bệnh sán não có nguy hiểm không?

Bệnh sán não có thể rất nguy hiểm nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Một số triệu chứng nghiêm trọng của bệnh như: động kinh, đau đầu, rối loạn thần kinh,…

Lời kết

Trong bài viết lần này, Diag đã chia sẻ về nguyên nhân gây bệnh sán não và cách điều trị cũng như các biện pháp phòng tránh bệnh heo ở não (Neurocysticercosis), đặc biệt là các triệu chứng thần kinh như động kinh, đau đầu dữ dội, sẽ giúp bạn được chẩn đoán và điều trị kịp thời, hạn chế các biến chứng nguy hiểm.

Xem thêm:

• Sán máng
• Sán lá ruột