Sán lợn gạo là một trong những bệnh ký sinh trùng nguy hiểm. Bệnh dễ lây nhiễm từ việc ăn thịt heo chưa nấu chín hoặc chế biến không đúng cách. Bài viết này của Diag sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng, và cách phòng ngừa bệnh.

Sán lợn gạo là gì?

Sán lợn gạo (Taenia Solium), hay sán gạo heo, là một loại ký sinh trùng sống trong cơ thể người. Khi chúng xâm nhập vào cơ thể, có thể gây ra hai bệnh chính:

  • Nhiễm sán trưởng thành: Đây là khi sán trưởng thành sống trong ruột người. Sán có thể dài đến vài mét và đẻ trứng. Những trứng này được thải ra ngoài qua phân và có thể lây sang người khác.
  • Cysticercus cellulosae: Các nang sán (ấu trùng) di chuyển từ ruột và đi đến các cơ quan khác trong cơ thể như não, mắt, hoặc cơ. Từ đó gây ra những vấn đề cho sức khỏe.
Sán lợn gạo (Taenia Solium)
Sán lợn gạo (Taenia Solium)

Sán lợn gạo lây nhiễm qua việc ăn phải thịt heo chưa được nấu chín kỹ, chứa nang ấu trùng của sán. Khi ăn phải, các nang này phát triển trong cơ thể người và gây ra bệnh.

Đường lây của sán lợn gạo

Sán lợn gạo lây nhiễm chủ yếu qua việc ăn thịt sống hoặc thịt chưa được chế biến kỹ. Các nguyên nhân chính gây nhiễm sán bao gồm:

  • Ăn thịt heo chưa nấu chín kỹ: Nguyên nhân chính khiến nhiều người bị nhiễm sán lợn gạo. Các nang ấu trùng trong thịt có thể tồn tại và phát triển nếu thịt không được nấu chín đủ nhiệt độ.
  • Tiêu thụ nem chua hoặc các món ăn chế biến từ thịt sống: Những món ăn này nếu không được tiệt trùng kỹ càng có thể là nguồn lây nhiễm sán lợn gạo.
  • Vệ sinh không đảm bảo: Ăn đồ ăn không rõ nguồn gốc hoặc không được bảo quản đúng cách cũng làm tăng nguy cơ nhiễm sán.

Ngoài ra, sán lợn gạo còn có thể lây qua tiếp xúc trực tiếp với phân người nhiễm bệnh, vì trứng sán có thể phát tán qua phân. Những người làm việc trong ngành chế biến thịt, tiếp xúc trực tiếp với động vật nuôi hoặc nguồn nước ô nhiễm có nguy cơ cao bị nhiễm sán.

Nhóm đối tượng nguy cơ cao:

  • Người tiêu thụ thịt sống hoặc chưa nấu chín kỹ như ăn nem chua, thịt tái.
  • Người làm trong ngành chế biến đồ ăn như lò mổ, nhân viên nhà hàng chế biến món ăn từ thịt heo.
  • Người tiếp xúc với động vật nuôi như nông dân, công nhân chăn nuôi heo, những người chăm sóc gia súc.

Bệnh sán lợn gạo có nguy hiểm không?

Khi ăn thịt lợn chứa nang ấu trùng sán lợn gạo, những nang này có thể di chuyển từ ruột vào não, mắt, hoặc cơ bắp. Khi sán lợn gạo xâm nhập có thể gây ra những vấn đề sức khỏe như:

  • Sán lợn gạo có thể gây biến chứng nghiêm trọng nếu không điều trị kịp thời. Sán lợn gạo có thể di chuyển đến các cơ quan quan trọng trong cơ thể. Từ đó gây ra những vấn đề như tổn thương não, mắt, hoặc cơ bắp.
  • Cysticercosis thần kinh gây ra co giật và đau đầu: Khi nang sán lợn gạo xâm nhập vào não, có thể gây ra các vấn đề sức khỏe như co giật, đau đầu dữ dội.
  • Mất thị lực nếu nang sán xâm nhập vào mắt: Nếu sán lợn gạo xâm nhập vào mắt, người bệnh có thể bị giảm thị lực hoặc tăng nhãn áp. Đây là các vấn đề tiềm ẩn rủi ro mù lòa vĩnh viễn.
  • Đau cơ và sưng nếu nang sán phát triển trong cơ bắp: Khi nang sán di chuyển vào cơ thể, nó có thể gây đau, sưng, hoặc yếu cơ, ảnh hưởng đến khả năng vận động của người bệnh.
  • Bệnh có thể gây nguy hiểm đến tính mạng: Nếu bệnh sán lợn gạo không được chữa trị, các biến chứng như co giật hay tổn thương não có thể đe dọa tính mạng của người bệnh.
Cysticercosis thần kinh gây đau đầu dữ dội
Cysticercosis thần kinh gây đau đầu dữ dội

Xem thêm:

Triệu chứng thường gặp của bệnh sán lợn gạo

Khi nhiễm sán lợn gạo, người bệnh có thể xuất hiện một số dấu hiệu thường gặp:

  • Đau bụng và rối loạn tiêu hóa: Người bệnh có thể cảm thấy đau bụng, đầy bụng, hoặc gặp vấn đề tiêu hóa như tiêu chảy hoặc táo bón.
  • Buồn nôn hoặc chán ăn: Sự xuất hiện của sán trong ruột có thể khiến người bệnh cảm thấy buồn nôn, không muốn ăn, hoặc có cảm giác chán ăn.
  • Rối loạn cơ thể (khi bệnh phát triển nặng): Nếu bệnh chuyển sang giai đoạn nặng hơn, nang sán có thể di chuyển vào não hoặc mắt, gây đau đầu, co giật, hoặc giảm thị lực.
Nếu bệnh nặng hơn, nang sán có thể di chuyển vào mắt, làm giảm thị lực
Nếu bệnh nặng hơn, nang sán có thể di chuyển vào mắt, làm giảm thị lực

Phương pháp chẩn đoán bệnh sán lợn gạo

Để chẩn đoán bệnh sán dây lợn (sán lợn gạo), bác sĩ sẽ sử dụng một số phương pháp như:

  • Xét nghiệm phân: Bác sĩ kiểm tra để tìm trứng sán. Trứng có thể không xuất hiện ngay, vì vậy có thể cần làm xét nghiệm nhiều lần.
  • Chụp CT/MRI: Nếu bệnh đã ảnh hưởng đến não hoặc mắt, bác sĩ dùng CT hoặc MRI để tìm nang sán trong cơ thể.
  • Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu giúp tìm kháng thể chống sán lợn gạo, hỗ trợ chẩn đoán khi triệu chứng không rõ ràng.
  • Kiểm tra triệu chứng: Bác sĩ sẽ kiểm tra các triệu chứng như đau đầu, co giật, hay thay đổi thị lực để đưa ra chẩn đoán chính xác.
Bác sĩ dùng CT hoặc MRI để tìm nang sán trong cơ thể
Bác sĩ dùng CT hoặc MRI để tìm nang sán trong cơ thể

Điều trị bệnh sán lợn gạo

Phương pháp bao gồm sử dụng thuốc tiêu diệt sán trưởng thành và điều trị các triệu chứng hoặc biến chứng do sán gây ra. Cụ thể:

  • Điều trị sán trưởng thành: Bác sĩ sẽ kê đơn thuốc như praziquantel hoặc niclosamide để tiêu diệt sán trong ruột. Thuốc sẽ làm sán không thể sống và bị đào thải ra ngoài.
  • Điều trị nang sán (cysticercosis): Nếu nang sán xâm nhập vào não hoặc mắt, bác sĩ có thể dùng thuốc giảm viêm để giảm các triệu chứng như co giật, đau đầu.
  • Phẫu thuật (nếu cần): Nếu nang sán gây tắc nghẽn hoặc tổn thương nghiêm trọng, bác sĩ có thể yêu cầu phẫu thuật để loại bỏ nang.
  • Theo dõi sau điều trị: Bệnh nhân cần theo dõi sức khỏe để đảm bảo sán đã được loại bỏ hoàn toàn.
  • Chăm sóc và nghỉ ngơi: Người bệnh cần nghỉ ngơi và ăn uống hợp lý để phục hồi sức khỏe nhanh chóng sau điều trị.

Cách phòng ngừa nhiễm sán lợn gạo

Dưới đây là một số phương pháp phòng ngừa nhiễm sán dây lợn:

  • Nấu chín kỹ thịt: Đảm bảo nấu thịt lợn trong môi trường ít nhất 70°C trong 30 phút để tiêu diệt sán lợn gạo. Tránh ăn thực phẩm sống, rau sống hoặc chưa nấu chín.
  • Tránh ăn món ăn chế biến từ thịt heo sống: Nem chua, thịt heo tái có thể chứa nang ấu trùng sán. Nên tránh hoặc đảm bảo món ăn được chế biến đúng cách.
  • Vệ sinh tay và dụng cụ chế biến thực phẩm: Rửa tay sạch sẽ trước và sau khi chế biến thực phẩm. Vệ sinh dao, thớt, và bề mặt tiếp xúc với thịt heo để tránh lây nhiễm.
  • Chọn mua thịt heo từ nguồn uy tín: Mua thịt từ các cửa hàng, siêu thị có chứng nhận an toàn thực phẩm để đảm bảo chất lượng và tránh nguy cơ nhiễm bệnh.
  • Giữ vệ sinh cá nhân tốt: Sau khi tiếp xúc với động vật, nguồn nước bẩn, hoặc làm việc trong ngành chế biến thịt, hãy luôn rửa tay kỹ và tránh tiếp xúc với phân.
  • Giáo dục cộng đồng về bảo vệ cơ thể: Cung cấp thông tin và giáo dục cho cộng đồng. Đặc biệt là người làm việc trong ngành chế biến thịt và những người tiêu thụ thực phẩm chưa được nấu chín kỹ. Mục đích để nâng cao nhận thức về nguy cơ nhiễm bệnh và cách phòng chống.
Nấu chín kỹ thịt lợn để tiêu diệt sán lợn gạo
Nấu chín kỹ thịt lợn để tiêu diệt sán lợn gạo

Lời kết

Sán lợn gạo là bệnh nguy hiểm, nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa được qua việc nấu chín thịt heo kỹ và duy trì vệ sinh an toàn thực phẩm. Hãy chú ý đến các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ bản thân và gia đình.