Sán dây cá là gì? Dấu hiệu nhiễm sán cá và cách phòng ngừa

Sán dây cá là loại ký sinh trùng nguy hiểm có thể lây nhiễm qua việc ăn cá sống hoặc chưa chín. Tìm hiểu triệu chứng, nguyên nhân, và cách điều trị sán dây cá qua bài viết bên dưới của Diag!

Sán dây cá là gì?

Sán dây cá (Diphyllobothrium latum) là một loại sán dây ký sinh trong ruột người. Đây là một trong những loài sán dài nhất có thể nhiễm vào cơ thể người, với chiều dài có thể lên đến 10 mét.

Sán dây cá phát triển trong ruột non của người và động vật ăn thịt, sau khi nhiễm qua đường tiêu hóa. Sán trưởng thành có hàng trăm đốt thân, mỗi đốt chứa hàng ngàn trứng. Trứng sán được thải ra môi trường qua phân và có thể tiếp tục chu kỳ lây nhiễm nếu gặp điều kiện thích hợp.

Sán trong ruột cá là gì?

Sán trong ruột cá là ký sinh trùng sống bên trong cơ thể cá, chủ yếu là trong ruột. Cá có thể bị nhiễm sán khi ăn phải các sinh vật nhỏ như giáp xác, mang trứng sán. Những trứng này phát triển thành ấu trùng trong cơ thể cá. Đây chính là sán trong cá biển.

Nguyên nhân và cơ chế lây nhiễm

Nguyên nhân chính gây nhiễm sán dây cá là do ăn cá sống hoặc chưa được nấu chín kỹ, trong đó có chứa ấu trùng sán.

Trứng sán theo phân người hoặc động vật nhiễm bệnh ra môi trường nước.
Trứng nở thành ấu trùng nhỏ, được các loài giáp xác (như copepod) ăn phải.
Cá nhỏ ăn giáp xác chứa ấu trùng và ấu trùng phát triển trong mô thịt cá.
Cá lớn ăn cá nhỏ, tích tụ nhiều nang ấu trùng hơn.
Khi con người ăn cá bị nhiễm mà không nấu đúng cách, ấu trùng sẽ phát triển thành sán trưởng thành trong ruột.

Các loại cá thường nhiễm ấu trùng sán bao gồm cá hồi, cá chó và một số loài cá nước ngọt khác. Sán cũng có thể tồn tại trong cá biển, nhưng ít phổ biến hơn so với cá nước ngọt hoặc cá sống ở vùng nước lạnh.

Nhiễm sán dây cá là do ăn cá sống hoặc chưa được nấu chín kỹ có chứa ấu trùng sán — *Nhiễm sán dây cá do ăn cá sống hoặc chưa được nấu chín kỹ có chứa ấu trùng sán*

Triệu chứng khi nhiễm sán dây cá

Phần lớn người nhiễm sán dây cá không có triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, khi sán phát triển lớn trong ruột hoặc kéo dài nhiều tháng, người bệnh có thể gặp các triệu chứng như:

Đau bụng âm ỉ, đặc biệt là đau bụng vùng quanh rốn.
Tiêu chảy hoặc táo bón. Tình trạng tiêu chảy kéo dài có thể gây mất nước.
Mệt mỏi kéo dài, suy nhược cơ thể.
Sụt cân dù ăn uống bình thường.
Thiếu máu do sán hấp thụ vitamin B12 trong ruột.
Viêm lưỡi, cảm giác tê hoặc yếu ở tay chân trong các trường hợp nặng.

Một số người còn có triệu chứng đốt sán trong phân, giống như những mảnh trắng dài và dẹt. Sán trong ruột cá có thể chứa ấu trùng. Nếu người ăn phải phần ruột cá chưa được nấu chín, khả năng nhiễm sán là hoàn toàn có thể xảy ra.

Xem thêm:

Biến chứng khi nhiễm sán dây cá kéo dài

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, sán dây cá có thể gây ra một số biến chứng nguy hiểm như:

Thiếu máu hồng cầu to do thiếu vitamin B12 kéo dài.
Tắc nghẽn ruột nếu sán phát triển quá dài.
Viêm túi mật hoặc viêm đường mật do đốt sán rơi vào sai vị trí.
Rối loạn thần kinh do thiếu dưỡng chất, gây cảm giác tê yếu, rối loạn vận động.

Những biến chứng này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống, đặc biệt ở người cao tuổi, người suy giảm miễn dịch hoặc có bệnh nền.

Chẩn đoán bệnh sán dây cá

Mọi người nên đi khám nếu gặp một hoặc nhiều triệu chứng sau:

Rối loạn tiêu hóa kéo dài không rõ nguyên nhân.
Mệt mỏi không cải thiện dù nghỉ ngơi đầy đủ.
Thấy đốt sán trong phân.
Có tiền sử ăn cá sống trong thời gian gần đây.

Bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm để chẩn đoán nhiễm sán dây cá:

Xét nghiệm phân: Tìm trứng sán hoặc đốt sán.
Xét nghiệm máu: Phát hiện thiếu máu hoặc thiếu vitamin B12.
Trong một số trường hợp, có thể cần nội soi hoặc chẩn đoán hình ảnh nếu nghi ngờ có biến chứng.

Biện pháp điều trị nhiễm sán cá

Các loại thuốc thường dùng gồm:

Praziquantel: Làm tê liệt sán và khiến sán bị đào thải ra khỏi cơ thể
Niclosamide: Thuốc diệt sán trưởng thành tại ruột

Cả hai loại thuốc cần được sử dụng theo hướng dẫn và đơn kê của bác sĩ. Tự điều trị không đúng liều có thể khiến sán chết nhưng không bị đào thải hết, gây tắc ruột hoặc các biến chứng khác.

Phòng ngừa nhiễm sán dây cá

Phòng tránh nhiễm sán dây cá là hoàn toàn khả thi nếu tuân thủ các nguyên tắc sau:

Không ăn cá sống, gỏi cá, và sashimi nếu không chắc chắn về nguồn gốc và quy trình bảo quản.
Chế biến chín cá ở nhiệt độ tối thiểu 63 độ C.
Nếu cần ăn cá sống, cá phải được đông lạnh ở -20 độ C trong ít nhất 7 ngày, hoặc -35 độ C trong ít nhất 15 giờ để tiêu diệt ấu trùng.
Đảm bảo an toàn thực phẩm. Rửa tay sau khi sơ chế cá sống và giữ vệ sinh bếp núc cẩn thận.

Lời kết

Hiểu rõ về sán dây cá giúp bạn chủ động phòng ngừa nguy cơ nhiễm bệnh khi tiêu thụ cá sống hoặc chưa chín kỹ. Bằng cách nấu chín cá đúng cách, loại bỏ ruột, và lựa chọn cá an toàn, bạn có thể bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.