Bệnh giun móc: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa

Giun móc là một loài ký sinh trùng sống trong cơ thể người có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng đối với sức khỏe nếu không được điều trị kịp thời. Trong bài viết lần này, hãy cùng Diag tìm hiểu chi tiết về giun móc và những triệu chứng thường gặp và cách phòng tránh bệnh ký sinh này!

Bệnh giun móc là gì?

Giun móc hay giun mỏ là loại ký sinh trùng thuộc nhóm giun tròn (nematodes) sống trong ruột non của người bị nhiễm. Chúng ký sinh bằng cách ngoạm hai đầu móc vào niêm mạc ruột để hút máu. Giun móc hút khoảng 0,2-0,34 ml máu/ngày, gây ra những vết lở loét, chảy máu rỉ rả khiến người bệnh bị thiếu máu do thiếu sắt, tiêu chảy, đau bụng Trong trường hợp nghiêm trọng, chúng có thể gây bội nhiễm làm vi khuẩn xâm nhập gây vết loét thành ruột.

Có hai loại giun móc chính gây nhiễm cho con người là Ancylostoma duodenale và Necator americanus. Trong khi đó, giun mỏ thường chỉ Necator americanus.

Đặc điểm giun móc có đầu hình móc, giúp chúng dễ dàng bám vào thành ruột non để hút máu. Trong khi đó, trứng giun móc được thải ra ngoài qua phân của người nhiễm. Khi trứng tiếp xúc với đất ẩm, chúng nở thành ấu trùng và có thể xâm nhập vào cơ thể người qua da.

Bệnh giun móc chủ yếu do tiếp xúc với đất bị nhiễm phân chứa trứng giun. Con đường xâm nhập của giun móc bắt đầu từ khi ấu trùng xâm nhập vào cơ thể người qua da, thường là do đi chân trần trên đất bị nhiễm. Sau khi xâm nhập, ấu trùng di chuyển qua mạch máu đến tim và phổi, sau đó lên cổ họng và được nuốt vào ruột non, nơi chúng trưởng thành và đẻ trứng.

Chu kỳ phát triển của giun móc

Chu kỳ phát triển của giun móc trải qua các giai đoạn sau:

Trứng giun móc: Trứng giun móc được thải ra ngoài qua phân của người nhiễm. Khi trứng tiếp xúc với đất ẩm, chúng nở thành ấu trùng trong vòng 1-2 ngày.

Ấu trùng giun móc đoạn 1 (Rhabditiform larvae): Giai đoạn đầu tiên sau khi trứng nở. Chúng sống tự do trong đất và phát triển bằng cách ăn vi khuẩn và các chất hữu cơ trong môi trường. Ấu trùng này có hình dạng nhỏ, dài và mảnh, với một miệng lớn để ăn. Chúng phát triển và lột xác hai lần trong vòng 5-10 ngày để trở thành ấu trùng giai đoạn 3 (Filariform larvae), là giai đoạn lây nhiễm.

Ấu trùng giun móc giai đoạn 3 (Filariform larvae): Ấu trùng giai đoạn 3 có khả năng xâm nhập vào cơ thể người qua da, thường là khi đi chân trần trên đất bị nhiễm. Sau khi xâm nhập, ấu trùng di chuyển qua mạch máu đến tim và phổi, sau đó lên cổ họng và được nuốt vào ruột non.

Giun móc trưởng thành: Trong ruột non, ấu trùng phát triển thành giun trưởng thành. Giun bám vào thành ruột non và hút máu, gây ra các triệu chứng như mất máu, mệt trong người, bụng đau và tiêu chảy. Giun trưởng thành đẻ trứng và chu kỳ phát triển tiếp tục.

Thời gian ủ bệnh của giun móc bắt đầu từ khi xâm nhập vào cơ thể qua da, niêm mạc lên tim, phổi rồi trở lại ruột và phát triển thành giun móc trưởng thành là khoảng 42-45 ngày. Trong trường hợp ký sinh trùng xâm nhập vào cơ thể thông qua thức ăn, nước uống thì chúng sẽ ký sinh trực tiếp ở ruột non hoặc tá tràng.

Triệu chứng nhiễm giun móc

Những biểu hiện rõ nhất khi nhiễm giun móc của người bệnh như sau:

• Phát ban và ngứa: Khi ấu trùng giun móc xâm nhập vào da, chúng có thể gây ra nổi mề và ngứa tại chỗ xâm nhập. Đây thường là triệu chứng đầu tiên và rõ ràng nhất.
• Sốt: Một số người có thể bị sốt nhẹ khi ấu trùng di chuyển qua cơ thể.
• Ho và khò khè: Khi ấu trùng di chuyển qua phổi, chúng có thể gây ra ho và khò khè.
• Đau bụng: Giun móc trưởng thành bám vào thành ruột non và hút máu, gây ra đau bụng và khó chịu.
• Tiêu chảy: Nhiễm giun có thể gây ra tiêu chảy và rối loạn tiêu hóa.
• Mất cảm giác thèm ăn: Người nhiễm giun có thể mất cảm giác thèm ăn, dẫn đến sụt cân và suy nhược.
• Thiếu máu: Giun móc hút máu từ thành ruột non, gây ra mất máu do thiếu sắt. Triệu chứng này có thể bao gồm mệt mỏi, yếu đuối và da nhợt nhạt.
• Giảm cân: Do mất máu và giảm cảm giác thèm ăn, người nhiễm giun có thể bị sụt cân, suy dinh dưỡng.

Đối tượng nào có nguy cơ nhiễm giun móc?

Nhóm các đối tượng có nguy cơ cao nhiễm giun móc gồm:

• Người có thể nhiễm giun móc do sống ở khu vực có khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới: Giun phát triển mạnh ở những nơi có khí hậu ấm và ẩm, đặc biệt là ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới.
• Người sống ở khu vực có điều kiện vệ sinh kém: Những nơi thiếu hệ thống vệ sinh và xử lý phân người không đúng cách là môi trường lý tưởng cho giun phát triển.
• Người đi chân trần: Chân tiếp xúc trực tiếp nền đất bị nhiễm phân chứa trứng giun là một trong những con đường chính dẫn đến nhiễm giun.
• Trẻ em: Trẻ em thường chơi đùa trên đất và có thể tiếp xúc với đất bị nhiễm giun, do đó, chúng có khả năng nhiễm cao hơn.
• Người làm nông nghiệp: Những người làm việc trong nông nghiệp, đặc biệt là những người sử dụng phân người làm phân bón, có khả năng nhiễm giun cao hơn.

Tác hại của giun móc

Bệnh giun móc ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người bệnh, gây ra những tác hại như:

• Thiếu máu do thiếu sắt: Giun móc bám vào thành ruột non và hút máu, gây ra mất máu do thiếu sắt. Điều này có thể dẫn đến mệt mỏi, yếu đuối, da nhợt nhạt và khó thở.
• Suy dinh dưỡng: Do giun móc hút chất protein và máu từ cơ thể. Điều này đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ em, vì nó có thể ảnh hưởng đến sự phát triển và tăng trưởng của chúng.
• Đau bụng và rối loạn tiêu hóa: Giun móc có thể gây ra các vấn đề về đường tiêu hóa như đau bụng, tiêu chảy và rối loạn tiêu hóa. Điều này có thể dẫn đến mất nước và mất cân bằng điện giải.
• Phát ban và ngứa: Khi ấu trùng giun xâm nhập vào da, chúng có thể gây ra nổi mề và ngứa tại chỗ xâm nhập. Đây thường là triệu chứng đầu tiên và rõ ràng nhất.
• Ho và khò khè: Khi ấu trùng di chuyển qua phổi, chúng có thể gây ra các vấn đề về đường hô hấp như ho và khò khè. Điều này thường xảy ra trong giai đoạn đầu của nhiễm trùng.
• Mất cảm giác thèm ăn và giảm cân: Người nhiễm giun móc có thể mất cảm giác thèm ăn, dẫn đến sụt cân, suy dinh dưỡng.
• Biến chứng nghiêm trọng: Nếu không được điều trị, nhiễm giun móc có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như suy tim do thiếu máu nặng, suy dinh dưỡng nghiêm trọng và các vấn đề về phát triển ở trẻ em.

Xem thêm: Giun lươn

Cách chẩn đoán và điều trị giun móc

Để chẩn đoán giun móc, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thực hiện hai phương pháp sau:

• Xét nghiệm phân: Phương pháp chính xác nhất là xét nghiệm phân để tìm trứng giun móc. Mẫu phân sẽ được kiểm tra dưới kính hiển vi để phát hiện trứng giun.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể được thực hiện để kiểm tra mức độ thiếu máu và thiếu sắt, do giun móc gây ra.

Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể dựa vào các triệu chứng lâm sàng như phát ban, ngứa, đau bụng, tiêu chảy và thiếu máu để chẩn đoán giun móc.

Với cách điều trị giun móc, bác sĩ có thể cho uống một số loại thuốc tẩy giun móc tùy theo tình trạng sức khỏe của người bệnh. Lưu ý rằng bệnh nhân chỉ uống thuốc theo sự hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế.

Ngoài ra, với các triệu chứng như thiếu máu, bệnh nhân nên bổ sung sắt và các chất protein cần thiết. Trong trường hợp đau bụng và tiêu chảy, bệnh nhân nên sử dụng thuốc giảm đau và thuốc chống tiêu chảy theo chỉ định của bác sĩ.

Xem thêm: Xét nghiệm giun móc

Cách phòng chống giun móc câu

Để phòng ngừa giun móc câu, bạn nên chú ý đến việc cải thiện vệ sinh cá nhân và môi trường sống xung quanh như:

• Đi giày hoặc dép: Tránh để chân trần tiếp xúc trực tiếp nền đất, đặc biệt là ở những khu vực có nguy cơ nhiễm giun móc cao. Đi giày hoặc dép giúp bảo vệ da khỏi sự xâm nhập của ấu trùng giun móc.
• Cải thiện vệ sinh cá nhân: Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn hoặc chuẩn bị thức ăn. Sử dụng nhà vệ sinh hoặc hố xí hợp vệ sinh để tránh phân người tiếp xúc với đất.
• Xử lý phân đúng cách: Đảm bảo hệ thống vệ sinh và xử lý phân người đúng cách để ngăn ngừa lây nhiễm giun móc. Không sử dụng phân người làm phân bón trừ khi đã qua xử lý đúng cách.
• Tránh tiếp xúc với đất bị nhiễm: Tránh tiếp xúc trực tiếp với đất ở những khu vực có nguy cơ nhiễm giun móc cao. Nếu phải tiếp xúc, hãy đeo găng tay và giày bảo hộ.
• Giáo dục cộng đồng: Tăng cường giáo dục cộng đồng về nguy cơ nhiễm giun móc và cách phòng chống. Điều này bao gồm việc nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của vệ sinh cá nhân và môi trường.
• Kiểm tra và điều trị định kỳ: Thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời nhiễm giun móc. Điều này đặc biệt quan trọng đối với những người sống ở khu vực có nguy cơ cao.

Lời kết

Trong bài viết lần này, Diag đã chia sẻ về giun móc và bệnh giun móc gây ra những tác hại nào đối với sức khỏe của người bệnh. Nếu có những triệu chứng của bệnh, bạn nên kịp thời điều trị để tránh biến chứng nghiêm trọng.