Ung thư tuyến tiền liệt là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và điều trị

Ung thư tuyến tiền liệt là một trong những loại ung thư phổ biến nhất ở nam giới, đặc biệt ở độ tuổi trung niên và cao tuổi. Bệnh thường tiến triển âm thầm, khó phát hiện sớm nếu không được sàng lọc định kỳ. Việc hiểu rõ ung thư tuyến tiền liệt là gì, nguyên nhân, dấu hiệu và phương pháp điều trị giúp tăng cơ hội điều trị thành công và cải thiện chất lượng sống cho người bệnh. Cùng Diag tìm hiểu nhé!

Tổng quan về ung thư tuyến tiền liệt

Ung thư tuyến tiền liệt là tình trạng các tế bào tại tuyến tiền liệt – một tuyến nhỏ nằm dưới bàng quang và bao quanh niệu đạo của phái nam phát triển bất thường và mất kiểm soát. Đây là một trong những loại ung thư phổ biến nhất ở nam giới trên toàn thế giới.

Theo thống kê mới nhất của Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC – WHO) năm 2022, ung thư tuyến tiền liệt là loại ung thư phổ biến thứ hai ở nam giới trên toàn cầu (sau ung thư phổi), với khoảng 1,5 triệu ca mắc mới và khoảng 397.000 ca tử vong. Đây là loại ung thư được chẩn đoán phổ biến nhất ở nam giới tại nhiều quốc gia.

Tuyến tiền liệt đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất tinh dịch và hỗ trợ chức năng sinh sản. Khi các tế bào tại đây trở thành ác tính, chúng có thể lan ra các bộ phận khác như hạch bạch huyết, xương và phổi, gây nhiều biến chứng nếu không được phát hiện và kiểm soát kịp thời.

Dưới đây là hình ảnh ung thư tuyến tiền liệt ở nam:

Dấu hiệu ung thư tuyến tiền liệt ở nam

Bệnh thường tiến triển chậm và không biểu hiện rõ ràng trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, khi bệnh phát triển, một số dấu hiệu có thể xuất hiện:

• Tiểu khó hoặc tiểu yếu
• Dòng tiểu gián đoạn hoặc cảm giác không tiểu hết
• Tiểu nhiều lần, đặc biệt là tiểu đêm
• Đau hoặc nóng rát khi tiểu tiện
• Tiểu ra máu hoặc có máu trong tinh dịch
• Đau lưng, đau hông hoặc vùng chậu kéo dài không rõ nguyên nhân
• Đau khi quan hệ, xuất tinh hoặc rối loạn cương dương

Xem thêm: Kích thước tuyến tiền liệt bao nhiêu là to?

Các triệu chứng ung thư tuyến tiền liệt có thể dễ bị nhầm với các bệnh lý lành tính như phì đại tuyến tiền liệt. Vì vậy, nam giới nên chủ động thảo luận với bác sĩ về việc tầm soát, đặc biệt khi có yếu tố nguy cơ.

Khuyến nghị về độ tuổi bắt đầu tầm soát:

• Từ 50 tuổi: Nếu có nguy cơ trung bình.
• Từ 45 tuổi: Nếu có nguy cơ cao (ví dụ: người Mỹ gốc Phi hoặc có cha/anh/em trai mắc ung thư tuyến tiền liệt trước 65 tuổi).
• Từ 40 tuổi: Nếu có nguy cơ rất cao (ví dụ: nhiều người thân trực hệ mắc bệnh sớm hoặc mang đột biến gen di truyền liên quan).

Các phương pháp tầm soát phổ biến:

• Xét nghiệm PSA trong máu
• Thăm khám trực tràng bằng tay (DRE)

Việc tầm soát sớm giúp phát hiện và can thiệp kịp thời nếu có dấu hiệu bất thường.

Xem thêm: Ung thư tuyến tiền liệt sống được bao lâu?

Các giai đoạn của ung thư tuyến tiền liệt

Bệnh được chia thành nhiều giai đoạn dựa trên mức độ lan rộng của khối u, chỉ số PSA trong máu và điểm Gleason (thể hiện mức độ ác tính của tế bào ung thư). Việc phân chia giai đoạn giúp bác sĩ đánh giá tiên lượng và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

• Ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn 1 & 2 – Ung thư cục bộ: Ung thư còn giới hạn trong tuyến tiền liệt. Thường chưa gây triệu chứng và có tiên lượng tốt.
• Ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn 3 – Ung thư tiến triển tại chỗ: Tế bào ung thư đã lan ra ngoài tuyến tiền liệt (ví dụ: túi tinh) nhưng chưa xâm lấn các cơ quan xa.
• Ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn 4 – Ung thư di căn: Ung thư đã lan đến các hạch bạch huyết xa hoặc cơ quan khác như xương, gan, phổi.

Xem thêm: Triệu chứng ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn đầu

Ung thư tiền liệt tuyến có lây không?

Ung thư tuyến tiền liệt không phải là bệnh truyền nhiễm và không thể lây lan từ người này sang người khác qua tiếp xúc thông thường, quan hệ tình dục hay qua không khí. Đây là bệnh lý do đột biến gen hoặc rối loạn phân chia tế bào trong cơ thể người bệnh.

Tuy không lây, nhưng bệnh có yếu tố di truyền, nghĩa là người có cha hoặc anh trai mắc bệnh có nguy cơ cao hơn bình thường. Ngoài ra, một số đột biến gen như BRCA1/BRCA2 – thường liên quan đến ung thư vú và buồng trứng cũng làm tăng nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt.

Cách chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt

Tầm soát ung thư tuyến tiền liệt dựa trên ba phương pháp chính:

• Xét nghiệm PSA: Đo nồng độ kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt trong máu. PSA cao có thể gợi ý ung thư, nhưng cũng có thể do viêm, phì đại lành tính hoặc các yếu tố khác. Tránh xuất tinh và đạp xe 48 giờ trước khi xét nghiệm để có kết quả chính xác hơn.
• Thăm khám trực tràng (DRE): Bác sĩ kiểm tra tuyến tiền liệt qua trực tràng để phát hiện khối cứng hoặc bất thường. Phương pháp này thường dùng kết hợp với PSA.
• Sinh thiết tuyến tiền liệt: Khi nghi ngờ ung thư, bác sĩ sẽ lấy mẫu mô để xét nghiệm, thường dưới hướng dẫn siêu âm hoặc MRI. Đây là bước xác định chẩn đoán cuối cùng.

Xem thêm: Chỉ số PSA trong ung thư tiền liệt tuyến

Xét nghiệm đánh giá sức khỏe sinh sản nam giới

• Đánh giá chức năng hoạt động của hormone sinh dục
• Phát hiện các vấn đề bất thường về sinh sản, vô sinh, hiếm muộn
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Cách điều trị ung thư tuyến tiền liệt

Giai đoạn ung thư I & II (ung thư còn khu trú)

• Phẫu thuật cắt toàn bộ tuyến tiền liệt (Radical Prostatectomy): Loại bỏ tuyến tiền liệt và nối lại bàng quang với niệu đạo. Có thể phẫu thuật mở hoặc nội soi bằng robot (ít đau, hồi phục nhanh hơn). Rủi ro gồm tiểu không kiểm soát và rối loạn cương dương.
• Xạ trị:
  • Tia ngoài (EBRT): Chiếu tia X từ bên ngoài cơ thể, thường kéo dài 4–8 tuần.
  • Xạ trị trong (Brachytherapy): Cấy hạt phóng xạ vào tuyến tiền liệt. Tác dụng phụ có thể gồm tiểu nhiều, rối loạn cương dương, khó chịu ở trực tràng.
• Theo dõi chủ động: Dành cho ung thư tiến triển chậm, ít nguy cơ. Bệnh nhân được theo dõi định kỳ và chỉ điều trị khi ung thư bắt đầu phát triển.
• Liệu pháp nội tiết tố (ADT): Giúp làm giảm hoặc ngăn tác động của testosterone lên tế bào ung thư tuyến tiền liệt, từ đó làm chậm sự phát triển khối u. Trong ung thư khu trú, ADT thường được kết hợp với xạ trị cho các trường hợp có nguy cơ trung bình không thuận lợi, nguy cơ cao hoặc rất cao. ADT cũng có thể được chọn khi bệnh nhân không phù hợp với phẫu thuật hoặc xạ trị. Tác dụng phụ thường gặp: nóng bừng, giảm ham muốn, rối loạn cương, mệt mỏi, và loãng xương nếu dùng lâu dài.

Giai đoạn ung thư III (ung thư lan rộng tại chỗ)

• Kết hợp xạ trị + ADT: Phác đồ điều trị chính, giúp kiểm soát bệnh và kéo dài thời gian sống.
• Phẫu thuật: Có thể được cân nhắc, sau đó bổ sung xạ trị nếu cần.
• Liệu pháp nội tiết tố (ADT) kéo dài: Sau điều trị chính (thường là xạ trị, có thể kèm phẫu thuật), ADT được tiếp tục trong 1,5–3 năm để giảm nguy cơ tái phát và tăng khả năng sống sót, đặc biệt ở bệnh nhân nguy cơ cao. Thời gian cụ thể tùy theo đánh giá của bác sĩ.

Xem thêm: Điều trị ung thư tuyến tiền liệt

Các lời khuyên nhằm phòng ngừa bệnh hiệu quả

Dù không thể phòng ngừa hoàn toàn ung thư tuyến tiền liệt, một số thay đổi lối sống có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh:

• Duy trì chế độ ăn lành mạnh: Ăn nhiều rau xanh, trái cây, cá và các loại hạt; hạn chế thịt đỏ, thực phẩm chế biến sẵn và nhiều chất béo bão hòa.
• Tập thể dục thường xuyên: Hoạt động thể chất đều đặn giúp kiểm soát cân nặng, cải thiện nội tiết và tăng cường miễn dịch.
• Giữ cân nặng hợp lý: Béo phì liên quan đến nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt tiến triển. Vì vậy nên giảm cân và có chế độ ăn uống lành mạnh.
• Hạn chế rượu bia, chất kích thích, không hút thuốc: Các thói quen này làm tăng nguy cơ ung thư và ảnh hưởng đến khả năng điều trị.
• Tầm soát định kỳ: Đối với phái nam trên 50 tuổi hoặc có yếu tố nguy cơ (tiền sử gia đình, tuổi tác,…), nên tầm soát bệnh lý tuyến tiền liệt.

Lời kết

Ung thư tuyến tiền liệt là bệnh lý thường gặp ở nam giới lớn tuổi, nhưng nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, tiên lượng thường rất khả quan. Đừng ngần ngại trao đổi với bác sĩ nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào hoặc lo ngại về nguy cơ mắc bệnh. Phòng ngừa và tầm soát sớm luôn là chìa khóa quan trọng nhất.

Xem thêm: Triệu chứng ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn cuối