Tràn dịch tinh hoàn là gì: Nguyên nhân và có điều trị được không

Tinh hoàn nước là gì?

Tinh hoàn nước hay còn được gọi là tràn dịch tinh hoàn. Đây là tình trạng chất lỏng tích tụ bất thường trong bao màng tinh hoàn, tức khoảng không gian giữa hai lớp màng bao quanh tinh hoàn. Việc ứ dịch này khiến vùng bìu phồng lên thấy rõ, đôi khi gây cảm giác nặng nề. Đây là hiện tượng khá phổ biến ở trẻ sơ sinh do sự chưa hoàn thiện của ống dẫn dịch, nhưng cũng có thể xuất hiện ở nam giới trưởng thành vì nhiều lý do khác nhau.

Nguyên nhân gây tràn dịch màng tinh hoàn

Cơ chế gây tràn dịch màng tinh hoàn khác nhau rõ rệt giữa trẻ em và người lớn.

Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ (Nguyên nhân bẩm sinh):

• Tràn dịch màng tinh hoàn thông (Phổ biến nhất): Nguyên nhân chính là do ống phúc tinh mạc – một đường hầm nhỏ nối ổ bụng và bìu – đã không đóng lại hoàn toàn sau khi sinh. Điều này cho phép dịch màng bụng chảy xuống bìu, gây sưng phồng. Đặc điểm nhận biết là bìu của trẻ sẽ phồng to hơn vào cuối ngày hoặc khi trẻ hoạt động mạnh (khóc, rặn) và xẹp bớt khi nghỉ ngơi.
• Tràn dịch màng tinh hoàn không thông: Xảy ra khi ống phúc tinh mạc đã đóng kín, nhưng một lượng dịch vẫn còn tồn đọng quanh tinh hoàn và chưa được cơ thể hấp thụ hết. Với loại này, kích thước bìu thường không thay đổi trong ngày.

Ở nam giới trưởng thành (Nguyên nhân mắc phải):

Tràn dịch ở người lớn thường là hậu quả của một tình trạng khác gây mất cân bằng giữa việc tiết dịch và hấp thu dịch của màng tinh hoàn, bao gồm:

• Viêm tinh hoàn hoặc viêm mào tinh hoàn: Viêm nhiễm làm tăng sản xuất dịch.
• Chấn thương vùng bìu: Gây chảy máu hoặc phản ứng viêm tại chỗ.
• Biến chứng sau phẫu thuật: Ví dụ như sau phẫu thuật thắt ống dẫn tinh hoặc phẫu thuật thoát vị bẹn.
• Hiếm gặp hơn có thể do tắc nghẽn bạch mạch hoặc khối u tinh hoàn.

Tràn dịch tinh hoàn gây ra triệu chứng gì?

Một trong những biểu hiện dễ nhận biết của tràn dịch màng tinh hoàn là bìu sưng phồng bất thường ở một bên. Tuy nhiên khối sưng phồng này thường có tính chất mềm, không gây đau dữ dội, và bề mặt da không có dấu hiệu viêm như nóng, đỏ hay căng tức rõ rệt. Người bệnh có thể cảm thấy vùng bìu trở nên nặng nề hơn, nhất là khi di chuyển nhiều, đứng lâu hoặc thực hiện các hoạt động thể lực. Một số người còn thấy khó chịu khi quan hệ tình dục. Vì triệu chứng không quá rõ ràng và tiến triển chậm nên tràn dịch màng tinh hoàn đôi khi bị nhầm lẫn với các vấn đề nhẹ và bị bỏ qua, khiến người bệnh không đi khám sớm.

Xem thêm: Áp xe tinh hoàn

Biến chứng của tràn dịch tinh hoàn

Tràn dịch tinh hoàn tuy không phải là bệnh nguy hiểm ngay lập tức nhưng nếu kéo dài, dịch tích tụ trong bao tinh hoàn có thể tạo sức ép liên tục lên mô tinh hoàn. Áp lực này có khả năng cản trở hoạt động sản xuất tinh trùng, từ đó làm giảm chất lượng tinh dịch và ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng sinh sản. Ngoài ra, tình trạng ứ dịch kéo dài cũng làm tăng nguy cơ viêm nhiễm hoặc gây chèn ép hệ thống mạch máu nuôi tinh hoàn, dẫn đến rối loạn tuần hoàn tại chỗ.

Nếu không được theo dõi và xử lý kịp thời, các biến chứng này có thể gây tổn thương tinh hoàn lâu dài.

Phương pháp chẩn đoán tràn dịch màng tinh hoàn

Mục tiêu chính của chẩn đoán là xác định bản chất của khối phồng và loại trừ các bệnh lý nguy hiểm khác.

Khám lâm sàng và khai thác bệnh sử: Bác sĩ sẽ hỏi về sự thay đổi kích thước của khối phồng trong ngày để định hướng đây là loại “thông” hay “không thông”. Tiếp theo, bác sĩ sẽ sờ nắn khối phồng để đánh giá mật độ.

Phép soi bìu (Transillumination): Đây là một bước khám lâm sàng kinh điển và quan trọng. Bác sĩ sẽ dùng một nguồn sáng mạnh (như đèn pin) chiếu qua khối phồng trong phòng tối. Nếu ánh sáng xuyên qua dễ dàng và toàn bộ khối phồng sáng rực lên, điều này cho thấy bên trong chứa dịch trong (tràn dịch màng tinh hoàn). Nếu ánh sáng không xuyên qua, bên trong có thể là một khối đặc như ruột (thoát vị bẹn) hoặc khối u.

Siêu âm bìu: Đây là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán. Siêu âm giúp xác nhận chắc chắn khối phồng là dịch, đánh giá tình trạng tinh hoàn bên trong, và quan trọng nhất là phân biệt được giữa tràn dịch màng tinh hoàn đơn thuần và thoát vị bẹn bằng cách kiểm tra xem có cấu trúc ruột hay mạc nối trong túi phồng hay không.

Xem thêm: Giãn tĩnh mạch tinh hoàn là gì?

Cách thức điều trị tràn dịch màng tinh hoàn

Sau khi xác định được tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ đưa ra hướng điều trị tùy theo mức độ nghiêm trọng, nguyên nhân và ảnh hưởng của tràn dịch tinh hoàn đối với sức khỏe người bệnh. Cụ thể:

• Theo dõi không can thiệp: Với những trường hợp nhẹ, không gây đau và không ảnh hưởng đến sinh hoạt, bác sĩ có thể chỉ định theo dõi định kỳ. Ở trẻ nhỏ, tràn dịch tinh hoàn có thể tự hết trong vòng một năm đầu đời mà không cần điều trị.

• Chọc hút dịch: Dành cho trường hợp cần giảm nhanh cảm giác nặng hoặc tức bìu, bác sĩ có thể hút dịch ra ngoài bằng kim nhỏ. Tuy nhiên, cách này không xử lý được nguyên nhân gốc và nguy cơ dịch tái tích tụ là rất cao.

• Phẫu thuật dẫn lưu (Hydrocelectomy): Đây là phương pháp điều trị dứt điểm bằng cách loại bỏ hoặc mở màng chứa dịch để ngăn tình trạng tái phát. Phẫu thuật thường được chỉ định nếu tràn dịch kéo dài, gây khó chịu hoặc có nguy cơ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

• Liệu pháp xơ hóa: Sau khi hút dịch, bác sĩ có thể tiêm chất làm dính vào bao tinh hoàn để ngăn không cho dịch tiếp tục tích tụ. Biện pháp này có thể áp dụng cho bệnh nhân không đủ điều kiện phẫu thuật, nhưng tiềm ẩn nguy cơ gây viêm hoặc phản ứng phụ.

Xem thêm: Lao tinh hoàn là gì?

Giải đáp thắc mắc

• Tràn dịch tinh hoàn có phòng ngừa được không?

Hiện nay chưa có biện pháp nào giúp ngăn ngừa tuyệt đối tình trạng tràn dịch màng tinh hoàn. Tuy nhiên, có thể giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh bằng cách tránh các tác động mạnh vào vùng bìu và chủ động điều trị sớm khi có dấu hiệu viêm nhiễm ở tinh hoàn, mào tinh hoặc ống dẫn tinh. Ngoài ra, kiểm tra sức khỏe định kỳ cũng giúp phát hiện sớm các bất thường liên quan.

• Tràn dịch màng tinh hoàn uống thuốc gì?

Thuốc thường chỉ có tác dụng hỗ trợ giảm các triệu chứng đi kèm như đau hoặc viêm. Việc sử dụng thuốc kháng viêm hoặc giảm đau chỉ mang tính tạm thời, không thể làm tiêu dịch đã tích tụ. Nếu tình trạng không tự cải thiện, người bệnh thường cần đến các can thiệp chuyên sâu hơn như phẫu thuật dẫn lưu để giải quyết triệt để.

• Tràn dịch màng tinh hoàn kiêng gì?

Trong thời gian chưa điều trị hoặc khi đang hồi phục, người bệnh nên hạn chế hoạt động thể chất cường độ cao và tránh quan hệ tình dục. Những tác động mạnh vào vùng bìu có thể làm tăng áp lực, khiến dịch tích tụ nhiều hơn hoặc kéo dài quá trình hồi phục.

• Tràn dịch màng tinh hoàn bao lâu thì khỏi?

Thời gian phục hồi phụ thuộc vào phương pháp điều trị. Nếu theo dõi mà không can thiệp, dịch có thể tự tiêu trong vòng vài tháng, đặc biệt ở trẻ nhỏ. Ngược lại, nếu thực hiện phẫu thuật, người bệnh thường hồi phục sau khoảng 1–2 tuần, tùy theo tình trạng sức khỏe và khả năng đáp ứng sau mổ.

Tổng kết

Qua các thông tin trên có thể thấy tràn dịch màng tinh hoàn là tình trạng phổ biến nhưng không nên xem nhẹ. Đặc biệt cần chú ý khi tình trạng này đi kèm với triệu chứng kéo dài hoặc gây khó chịu. Việc nhận biết chính xác qua khám lâm sàng và siêu âm giúp xác định hướng điều trị phù hợp, góp phần bảo vệ sức khỏe sinh sản của nam giới.

Xem thêm: Suy tinh hoàn là gì?