Tinh trùng không bào là gì? Điều trị tinh trùng không có acrosome

Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về tinh trùng không bào và tinh trùng đầu tròn, giải thích khái niệm, nguyên nhân, mức độ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản cũng như các phương pháp điều trị hiệu quả hiện nay. Qua đó giúp nam giới và các cặp đôi hiểu rõ hơn về vấn đề này và lựa chọn hướng can thiệp phù hợp.

Tinh trùng không bào là gì?

Khi tìm hiểu về các bất thường hình thái tinh trùng, nam giới có thể gặp các thuật ngữ như tinh trùng có không bào và tinh trùng đầu tròn (globozoospermia). Đây là hai tình trạng bệnh lý hoàn toàn khác biệt và không thể đánh đồng.

• Tinh trùng có không bào: Là tinh trùng có các túi chứa dịch bất thường trong đầu, ảnh hưởng đến chất lượng DNA.
• Tinh trùng đầu tròn (Globozoospermia): Là một hội chứng di truyền hiếm gặp, đặc trưng bởi tinh trùng có đầu tròn do không hình thành được túi cực đầu (acrosome), dẫn đến mất khả năng thụ tinh tự nhiên.

Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Andrologia mô tả globozoospermia với “những tinh trùng có đầu nhỏ, hình tròn và hoàn toàn thiếu nắp acrosome cũng như các protease acrosome”. Những tinh trùng có cấu trúc sinh lý bất thường này có mật độ và tỷ lệ di động thấp hơn, trong khi tỷ lệ tinh trùng bị phân mảnh DNA cao hơn đáng kể so với nhóm kiểm chứng. Nói cách khác, globozoospermia làm suy giảm chất lượng tinh trùng và kết quả xét nghiệm tinh dịch đồ thường cho thấy hầu hết tinh trùng đều bất thường về hình dạng và chức năng.

Nguyên nhân dẫn đến tinh trùng đầu tròn?

Các nghiên cứu cho thấy nguyên do chính gây ra globozoospermia là yếu tố di truyền. Khoảng 70% trường hợp được ghi nhận do đột biến ở gen DPY19L2, một gen quy định sự hình thành enzyme acrosome và kéo dài đầu tinh trùng. Những người có hai bản sao bị đột biến gen DPY19L2 (tính trạng lặn) sẽ sinh ra tinh trùng không có enzyme acrosome. Ngoài gen DPY19L2, một số gen khác cũng liên quan nhưng ít gặp hơn. Do đó, phần lớn nguyên do tinh trùng dị dạng thuộc về di truyền và gen sinh sản.

Ngoài yếu tố di truyền, các yếu tố môi trường và lối sống cũng góp phần làm giảm chất lượng tinh trùng nói chung. Ví dụ, béo phì, chế độ ăn nhiều dầu mỡ và ít rau xanh, hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia hay sử dụng chất kích thích đều có thể làm tăng stress oxy hóa và tổn thương ADN tinh trùng.

Xem thêm: Tinh trùng khuyết tật

Chế độ ăn nhiều trái cây tươi và rau cung cấp nhiều chất chống oxy hóa, có thể cải thiện xét nghiệm tinh dịch đồ như tăng nồng độ và di động tinh trùng. Đồng thời, lối sống lành mạnh, kiểm soát cân nặng và tập thể dục đều đặn cũng giúp duy trì cân bằng nội tiết và nâng cao sức khỏe sinh sản.

Biện pháp chẩn đoán tinh trùng đầu ít acrosome là gì?

Chẩn đoán globozoospermia dựa chủ yếu vào xét nghiệm tinh dịch đồ kết hợp đánh giá hình thái tinh trùng dưới kính hiển vi. Trong xét nghiệm tinh dịch, kỹ thuật viên sẽ ghi nhận tỷ lệ tinh trùng bình thường, số lượng, khả năng di động và hình dạng tinh trùng.

Khi bệnh nhân có tinh trùng không bào, mẫu tinh dịch đồ sẽ cho thấy tỷ lệ lớn tinh trùng bất thường về hình dạng. Ví dụ, nếu khoảng 70–85% tinh trùng trong mẫu xuất tinh có đầu tròn và không có acrosome (đa phần là globozoospermia bán phần hoặc toàn phần), đó là dấu hiệu đặc trưng của tình trạng này.

Để chắc chắn, có thể áp dụng thêm các kỹ thuật đặc biệt. Nhuộm đặc biệt hoặc sử dụng kháng thể đánh dấu acrosome (ví dụ Papanicolaou hay immunofluorescent) giúp xác định phần acrosome của tinh trùng. Kỹ thuật quan sát siêu vi (phóng đại cực cao như MSOME) cũng có thể phát hiện những không bào lớn trong đầu tinh trùng.

Xem thêm: Tinh trùng không tiến tới là gì?

Điều trị tinh trùng không có acrosome

Hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho globozoospermia do tổn thương cơ bản là rối loạn hình thái tinh trùng. Do đó, điều trị chủ yếu tập trung vào hỗ trợ sinh sản và cải thiện chất lượng tinh trùng tổng thể.

Nếu các cặp vợ chồng mong con, một phương pháp điều trị phổ biến là sử dụng kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm (IVF). Trong đó, tiêm tinh trùng vào bào tương trứng (ICSI) là lựa chọn ưu tiên với globozoospermia. Với ICSI, bác sĩ sẽ chọn và tiêm trực tiếp một tinh trùng (dù đầu tròn) vào trứng, tạo điều kiện cho thụ tinh dù thiếu acrosome.

Song song đó, bệnh nhân nên áp dụng các phương pháp điều trị hỗ trợ nâng cao chất lượng tinh trùng như: duy trì lối sống khoa học, tập luyện thể dục đều đặn và điều chỉnh chế độ ăn uống. Việc ăn nhiều rau, trái cây giàu vitamin C, E và chất chống oxy hóa có thể cải thiện kết quả xét nghiệm tinh dịch nói chung.

Các chất bổ sung như kẽm, vitamin D cũng hỗ trợ sức khỏe sinh sản. Đồng thời, cần tránh xa thuốc lá, rượu bia, chất kích thích vì chúng làm tăng stress oxy hóa, giảm di động và số lượng tinh trùng. Kiểm soát cân nặng (tránh béo phì), giữ thói quen ngủ nghỉ điều độ cũng giúp cải thiện hormone và chất lượng tinh trùng.

Lời kết

Tinh trùng không bào là nguyên nhân hiếm gặp gây vô sinh do tinh trùng thiếu acrosome và enzyme acrosome. Để phát hiện sớm, nên làm xét nghiệm tinh dịch đồ định kỳ nếu nghi ngờ bất thường về khả năng sinh sản. Dựa vào kết quả tinh dịch đồ và quan sát trực tiếp, bác sĩ có thể chẩn đoán globozoospermia khi thấy nhiều tinh trùng không bào. Các phương pháp hỗ trợ sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm (ICSI) kết hợp kích hoạt noãn có thể giúp tăng khả năng thụ thai, nhưng vẫn phụ thuộc nhiều vào chất lượng tinh trùng đầu vào.

Xem thêm:

• Tinh trùng như thế nào là vô sinh?
• Tinh trùng dị dạng có ảnh hưởng đến thai nhi không?