Tinh dịch là gì? Phân biệt với tinh trùng, dấu hiệu bất thường

Tinh dịch là gì? Thành phần của tinh dịch

Tinh dịch là chất dịch do nam giới tiết ra khi xuất tinh. Thành phần gồm: tinh trùng và nhiều thành phần khác do các tuyến cơ quan sinh dục phụ sản xuất. Tinh dịch giúp bảo vệ và hỗ trợ tinh trùng sống sót, di chuyển để thụ tinh với trứng, từ đó giúp quá trình sinh sản diễn ra.

Đây là chất lỏng được tạo ra từ sự phối hợp của nhiều tuyến trong cơ thể nam giới, gồm túi tinh (chiếm khoảng 70% thể tích tinh dịch), tuyến tiền liệt (khoảng 25%), và tuyến hành niệu đạo (khoảng 5%). Mỗi tuyến góp phần cung cấp các chất cần thiết để tạo ra môi trường sống tốt cho tinh trùng.

Thành phần của tinh dịch gồm:

• Tinh trùng: Là tế bào sinh sản di chuyển và thụ tinh với trứng. Mỗi mililít tinh dịch bình thường có từ 15 đến 200 triệu tinh binh với tỷ khoảng 1 đến 5% trong tổng thể tích tinh dịch.

• Nước: Là phần lớn nhất trong tinh dịch, giúp hòa tan các thành phần khác và tạo môi trường cho tinh trùng di chuyển.

• Fructose: Là loại đường đơn do túi tinh tiết ra, cung cấp năng lượng giúp tinh trùng di chuyển. Đây là lý do khiến tinh dịch có vị ngọt nhẹ.

• Protein và enzyme: Đây là những chất bảo vệ tinh trùng, hỗ trợ hoạt động và di chuyển. Một số enzyme còn giúp tinh trùng dễ dàng xâm nhập vào trứng.

• Khoáng chất: Như kẽm, magie, canxi và kali, rất cần thiết cho chức năng và sự phát triển của tinh trùng.

• Prostaglandin: Co trơn ống dẫn tinh và âm đạo nữ, hộ trợ tinh trùng di chuyển sâu hơn.

• Chất nhầy và chất điện giải: Chất nhờn, nhầy do tuyến hành niệu đạo tiết ra giúp bôi trơn đường niệu đạo khi xuất tinh. Chất điện giải giúp duy trì cân bằng độ pH, tạo môi trường phù hợp cho tinh trùng.

• Axit citric và phosphatase: Các chất này giúp giữ cho môi trường trong tinh dịch ổn định, giúp các thành phần khác hoạt động tốt.

• Cholesterol và phospholipid: Tham gia cấu tạo màng tế bào tinh trùng, giúp tinh trùng giữ được hình dạng và hoạt động bình thường.

Xem thêm: Sau khi quan hệ tinh dịch bị chảy ra ngoài

Trong tinh dịch có tinh trùng không?

Câu trả lời là “có”. Trong tinh dịch bình thường có tinh trùng. Tinh trùng là các tế bào sinh sản của nam giới. Các “tinh binh” đảm nhận vai trò di chuyển vào trong âm đạo nữ, thụ tinh với trứng để hình thành phôi thai.

Tinh dịch là môi trường bảo vệ và nuôi dưỡng tinh trùng, giúp chúng di chuyển thuận lợi trong âm đạo. Tuy nhiên, ở một số trường hợp, tinh dịch có thể không chứa tinh trùng. Tình trạng này có thể xảy ra do nguyên nhân như tắc nghẽn ống dẫn tinh hoặc tinh hoàn không sản xuất đủ tinh trùng. Khi gặp tình trạng này, nam giới cần làm xét nghiệm chuyên sâu để xác định nguyên nhân và có phương pháp điều trị phù hợp.

Phân biệt tinh dịch với tinh trùng

Tinh dịch và tinh trùng có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Dưới đây là những điểm khác biệt giữa tinh dịch và tinh trùng:

Bản chất:

• Tinh dịch là một hỗn hợp chất lỏng gồm nước, các chất dinh dưỡng, enzyme, khoáng chất và tinh trùng.

• Tinh trùng là tế bào đơn lẻ, có cấu trúc gồm đầu, thân và đuôi, mang thông tin di truyền của nam giới.

Chức năng:

• Tinh dịch bảo vệ, cung cấp môi trường dinh dưỡng và vận chuyển tinh trùng đến vị trí thụ tinh trong cơ thể nữ giới.

• Tinh trùng có nhiệm vụ thụ tinh với trứng để bắt đầu quá trình hình thành phôi thai.

Khả năng quan sát:

• Tinh dịch có thể quan sát bằng mắt thường với màu trắng ngà hoặc trắng xám.

• Tinh trùng rất nhỏ, chỉ nhìn thấy được dưới kính hiển vi.

Tỷ lệ trong mỗi lần xuất tinh:

• Tinh dịch chiếm toàn bộ thể tích dung dịch được xuất ra, trung bình khoảng 1.5 – 5 ml mỗi lần.

• Tinh trùng chiếm một phần nhỏ trong tinh dịch, với số lượng từ vài chục đến hàng trăm triệu tế bào trên mỗi ml.

Nguồn gốc:

• Tinh dịch do tuyến phụ của cơ quan sinh dục như túi tinh, tuyến tiền liệt, tuyến hành niệu đạo sản xuất.

• Tinh trùng được sản xuất và trưởng thành ở tinh hoàn và mào tinh hoàn.

Xem thêm: Lượng tinh dịch bao nhiêu là bình thường?

Tinh dịch của nam đóng vai trò gì trong sức khỏe sinh sản?

Tinh dịch đóng vai trò quan trọng trong sinh sản nam giới. Đây là chất giúp vận chuyển và bảo vệ tinh trùng trong môi trường âm đạo và tử cung của nữ giới, từ đó tăng khả năng thụ tinh.

• Vận chuyển tinh trùng: Tinh dịch là môi trường lỏng giúp tinh trùng di chuyển dễ dàng từ dương vật đến ống dẫn trứng nơi thụ tinh diễn ra.

• Bảo vệ tinh trùng: Tinh dịch có tính kiềm nhẹ, giúp trung hòa axit trong âm đạo, bảo vệ tinh trùng không bị chết hoặc giảm khả năng hoạt động.

• Cung cấp năng lượng: Fructose trong tinh dịch cung cấp nhiên liệu giúp tinh trùng duy trì khả năng di chuyển và bơi về phía trứng.

• Hỗ trợ thụ tinh: Enzyme và prostaglandin trong tinh dịch giúp tinh trùng xâm nhập lớp màng ngoài của trứng và sống sót trong cơ thể nữ.

• Bôi trơn niệu đạo: Chất nhầy từ tuyến hành niệu đạo giúp bôi trơn niệu đạo, giảm ma sát cho tinh trùng khi xuất tinh và di chuyển.

Đặc điểm của tinh dịch khỏe mạnh

Đặc điểm của tinh dịch khỏe mạnh được đánh giá dựa trên màu sắc, thể tích, độ pH, khả năng hóa lỏng, số lượng, khả năng di chuyển và hình dạng tinh trùng. Những đặc điểm này giúp đảm bảo tinh trùng có môi trường tối ưu để tồn tại và thực hiện chức năng thụ tinh.

Cụ thể:

• Màu sắc: Thường trắng đục hoặc trắng ngà; màu vàng, xanh, đỏ hay nâu kéo dài có thể là dấu hiệu bệnh lý.

• Thể tích: Khoảng 1,5–5 ml mỗi lần xuất tinh; quá ít hoặc quá nhiều đều ảnh hưởng đến khả năng thụ thai.

• Độ pH: Tính kiềm nhẹ, từ 7,2 đến 7,8, giúp bảo vệ tinh trùng khỏi môi trường axit trong âm đạo.

• Thời gian hóa lỏng: Hóa lỏng trong 15–30 phút; nếu lâu hơn 60 phút có thể cảnh báo vấn đề tuyến tiền liệt.

• Số lượng tinh trùng: Ít nhất 15 triệu/ml và tổng trên 39 triệu/lần xuất tinh để tăng khả năng thụ thai.

• Khả năng di chuyển: Ít nhất 40% tinh trùng di chuyển được, trong đó 32% di chuyển về phía trứng.

• Hình dạng tinh trùng: Ít nhất 4% có hình dạng bình thường giúp tăng cơ hội thụ tinh.

• Tỷ lệ tinh trùng sống: Khoảng 58% tinh trùng cần còn sống để đảm bảo khả năng thụ tinh.

Các dấu hiệu bất thường ở tinh dịch

Dấu hiệu bất thường ở tinh dịch có thể báo hiệu bạn đang gặp vấn đề về sức khỏe sinh sản hoặc viêm nhiễm nam khoa. Những bất thường thường gặp bao gồm:

Thay đổi màu sắc:

• Tinh dịch có màu vàng hoặc xanh: Có thể do viêm nhiễm hoặc nhiễm khuẩn.

• Tinh dịch có màu đỏ, hồng hoặc nâu: Có thể có máu lẫn trong tinh dịch, cần khám để xác định nguyên nhân.

• Tinh dịch quá trong hoặc màu sắc không đều cũng cần lưu ý.

Có mùi lạ:

• Tinh dịch bình thường có mùi hơi tanh nhẹ.

• Nếu mùi hôi nồng hoặc khó chịu, có thể là dấu hiệu nhiễm trùng.

Thể tích tinh dịch giảm hoặc tăng

• Thể tích ít hơn 1.5 ml có thể do tắc nghẽn hoặc cơ quan sinh dục hoạt động kém.

• Thể tích lớn hơn bình thường có thể làm loãng tinh trùng.

Tinh dịch đặc hoặc không hóa lỏng

• Bình thường tinh dịch sẽ đặc như thạch và hóa lỏng trong 15-30 phút.

• Nếu tinh dịch quá đặc hoặc không hóa lỏng sau 60 phút, có thể là dấu hiệu bệnh lý.

Có máu hoặc cặn trong tinh dịch

• Có thể thấy các hạt lạ hoặc màu đỏ báo hiệu viêm hoặc tổn thương.

Đau khi xuất tinh

• Nếu xuất hiện cùng dấu hiệu bất thường khác, cần đi khám ngay.

Xem thêm: Ra nhiều tinh dịch có sao không?

Chất lượng tinh dục có thể bị ảnh hưởng từ yếu tố nào?

• Tuổi tác: Chất lượng tinh trùng giảm có xu hướng giảm khi bước vào tuổi trung niên.

• Lối sống xấu: Hút thuốc, rượu, ít vận động, thiếu ngủ, stress kéo dài.

• Chế độ ăn uống: Thiếu vitamin (C, E, D), kẽm, folate dẫn đến giảm số lượng và chất lượng tinh trùng.

• Tiếp xúc độc tố: Như thuốc trừ sâu, kim loại nặng, hóa chất công nghiệp.

• Nhiệt độ: Tinh hoàn hoạt động tốt ở 34 – 35°C. Nhiệt độ tăng (do mặc đồ bó, tắm nước nóng lâu) gây giảm sinh tinh.

• Bệnh lý: Giãn tĩnh mạch thừng tinh, viêm tinh hoàn, bệnh lây qua đường tình dục như chlamydia, lậu…

Nên khám nam khoa khi nào?

• Vợ chồng quan hệ đều đặn 1 năm mà chưa có con (hoặc sau 6 tháng nếu vợ > 35 tuổi).

• Tinh dịch có màu lạ (đỏ, xanh, vàng sậm), mùi hôi bất thường, không hóa lỏng.

• Đau khi xuất tinh hoặc có máu trong tinh dịch.

• Đã từng bị quai bị, viêm tuyến sinh dục, giãn tĩnh mạch bìu.

• Sau hóa trị, xạ trị, phẫu thuật vùng chậu.

• Muốn kiểm tra trước khi kết hôn, có con, hoặc làm thụ tinh nhân tạo.

Trong bài viết này, Diag đã giải đáp những thắc mắc xoay quanh thắc mắc tinh dịch là gì. Việc nhận biết các dấu hiệu bất thường có thể giúp chủ động phát hiện và thăm khám kịp thời. Bằng cách duy trì lối sống lành mạnh và khám sức khỏe định kỳ, bạn hoàn toàn có thể cải thiện chất lượng tinh dịch. Từ đó góp phần tăng cơ hội thụ thai thành công.