Tiểu đêm nhiều lần, tiểu khó hay dòng tiểu yếu có thể là dấu hiệu cảnh báo tăng sản tuyến tiền liệt – một bệnh lý lành tính nhưng tiềm ẩn nhiều biến chứng nếu không được phát hiện sớm. Cùng Diag tìm hiểu tăng sản tuyến tiền liệt là gì, nguyên nhân, triệu chứng và cách kiểm soát bệnh hiệu quả qua bài viết này nhé!

Tăng sản tuyến tiền liệt là bệnh gì?

Tăng sản tuyến tiền liệt lành tính (Benign Prostatic Hyperplasia – BPH) là tình trạng gia tăng số lượng tế bào trong tuyến tiền liệt một cách không ác tính. Đây là một rối loạn phổ biến ở nam giới trung niên và lớn tuổi, gây phì đại tuyến tiền liệt và có thể chèn ép niệu đạo – ống dẫn nước tiểu ra ngoài. Sự chèn ép này dẫn đến các rối loạn tiểu tiện như: tiểu khó, tiểu rắt, tiểu nhiều lần vào ban đêm, dòng tiểu yếu hoặc tiểu không hết.

Tăng sản tuyến tiền liệt lành tính là một rối loạn phổ biến ở nam giới trung niên và lớn tuổi
Tăng sản tuyến tiền liệt lành tính là một rối loạn phổ biến ở nam giới trung niên và lớn tuổi

BPH là một bệnh lý lành tính, không liên quan đến ung thư tuyến tiền liệt và cũng không làm tăng nguy cơ mắc ung thư. Tuy nhiên, do triệu chứng có thể tương tự nhau, bác sĩ thường cần làm thêm xét nghiệm như PSA hoặc sinh thiết để loại trừ ung thư tuyến tiền liệt nếu nghi ngờ.

Mặc dù không nguy hiểm đến tính mạng, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, BPH vẫn có thể gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng sống và chức năng bài tiết của người bệnh. Vì vậy, việc thăm khám sớm và theo dõi định kỳ là rất quan trọng.

Tăng sản tuyến tiền liệt N40 là gì?

Trong hệ thống phân loại bệnh quốc tế ICD-10, N40 là mã bệnh dành cho tăng sản tuyến tiền liệt lành tính. Việc mã hóa này được sử dụng phổ biến trong hồ sơ bệnh án, bảo hiểm y tế và thống kê dịch tễ học. Khi bác sĩ xác định bệnh N40, nghĩa là bệnh nhân đang mắc tình trạng tuyến tiền liệt phì đại do tăng sản lành tính, không phải ung thư.

Đây là một bệnh lý phổ biến, ảnh hưởng đến khoảng 50% nam giới trên 60 tuổi và hơn 80% nam giới trên 80 tuổi (theo nghiên cứu của PubMed Central).

Nguyên nhân tăng sản tuyến tiền liệt lành tính

Đây là kết quả của nhiều yếu tố tác động trong thời gian dài, chủ yếu bao gồm:

  • Sự thay đổi hormone theo tuổi tác: Ở nam giới lớn tuổi, lượng testosterone giảm dần, trong khi cơ thể lại tạo ra nhiều DHT – hormone có thể làm tuyến tiền liệt phát triển to hơn. Bên cạnh đó, sự mất cân bằng giữa testosterone và estrogen cũng góp phần làm tăng nguy cơ phì đại tuyến tiền liệt.
  • Yếu tố di truyền từ gia đình: Nam giới có tiền sử gia đình mắc tăng sản tuyến tiền liệt có nguy cơ cao hơn.
  • Rối loạn chuyển hóa: Các tình trạng như béo phì, đái tháo đường, hội chứng chuyển hóa có liên quan đến nguy cơ tăng sản.
  • Lối sống ít vận động: Thiếu vận động làm giảm lưu thông máu đến vùng chậu, ảnh hưởng đến chức năng tuyến tiền liệt.
Thay đổi hormone là một trong các nguyên nhân gây phì đại tuyến tiền liệt lành tính
Thay đổi hormone là một trong các nguyên nhân gây phì đại tuyến tiền liệt lành tính

Triệu chứng tăng sản tuyến tiền liệt lành tính

Bệnh tiến triển chậm nhưng có thể gây rối loạn tiểu tiện. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:

  • Tiểu khó, tiểu rắt, dòng tiểu yếu hoặc ngắt quãng
  • Tiểu nhiều lần trong ngày, đặc biệt là tiểu ban đêm
  • Cảm giác tiểu không hết, nước tiểu rò rỉ sau khi đi tiểu
  • Tiểu gấp, cần đi tiểu ngay lập tức

Nếu không được điều trị kịp thời, BPH có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống, gây:

  • Gián đoạn giấc ngủ do tiểu nhiều vào ban đêm
  • Giảm hiệu suất lao động, khó tập trung
  • Nguy cơ biến chứng như: bí tiểu cấp tính, nhiễm trùng tiết niệu tái phát, sỏi bàng quang, ứ nước thận kéo dài và hiếm gặp hơn là suy thận – chủ yếu ở những bệnh nhân có bệnh lý nền phối hợp hoặc tắc nghẽn kéo dài không can thiệp.
Tăng sản tuyến tiền liệt lành tính gây tiểu khó, tiểu rắt, tiểu nhiều lần,...
Tăng sản tuyến tiền liệt lành tính gây tiểu khó, tiểu rắt, tiểu nhiều lần,…

Chẩn đoán tăng sản tuyến tiền liệt lành tính BPH

Chẩn đoán tăng sản tuyến tiền liệt lành tính dựa trên kết hợp giữa khai thác triệu chứng, thăm khám lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng. Bác sĩ thường bắt đầu bằng bảng câu hỏi đánh giá triệu chứng đường tiểu dưới (IPSS), giúp phân loại mức độ ảnh hưởng đến chất lượng sống.

Tiếp theo là thăm trực tràng bằng tay (DRE – Digital Rectal Examination) để đánh giá kích thước, hình dạng và độ cứng của tuyến tiền liệt. Tuy không giúp xác định chính xác bệnh, nhưng DRE rất cần thiết để loại trừ các khối u nghi ngờ ác tính.

Các xét nghiệm hỗ trợ chẩn đoán bao gồm:

  • Siêu âm qua trực tràng: Đánh giá kích thước và cấu trúc tuyến tiền liệt.
  • Đo lưu lượng nước tiểu (uroflowmetry): Xác định tốc độ dòng tiểu, hỗ trợ đánh giá mức độ tắc nghẽn.
  • Xét nghiệm PSA (Prostate-Specific Antigen): Tầm soát ung thư tuyến tiền liệt. PSA tăng nhẹ có thể gặp ở bệnh tăng sản tuyến tiền liệt lành tính, nhưng tăng cao cần được theo dõi kỹ để loại trừ ung thư.
  • Xét nghiệm nước tiểu và máu: Giúp loại trừ nhiễm trùng hoặc các nguyên nhân khác như viêm đường tiết niệu gây triệu chứng tương tự.
Siêu âm qua trực tràng là một trong những biện pháp chẩn đoán hiệu quả và chính xác
Siêu âm qua trực tràng là một trong những biện pháp chẩn đoán hiệu quả và chính xác

Điều trị tăng sản tuyến tiền liệt lành tính BPH

Phương pháp điều trị bệnh phải được lựa chọn tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của triệu chứng và sự chọn lựa của bệnh nhân, với sự hỗ trợ của bác sĩ trong việc xác định phương pháp hiệu quả nhất. Có ba nhóm phương pháp điều trị chính:

Theo dõi và thay đổi lối sống

Với trường hợp nhẹ, bác sĩ có thể chỉ định theo dõi định kỳ kèm điều chỉnh thói quen sinh hoạt như:

  • Hạn chế uống nước vào buổi tối
  • Tránh caffeine, rượu và thuốc lợi tiểu
  • Đi tiểu đúng giờ, không nhịn tiểu lâu
Duy trì lối sinh hoạt điều độ và khỏe mạnh để điều trị bệnh
Duy trì lối sinh hoạt điều độ và khỏe mạnh để điều trị bệnh

Điều trị nội khoa

  • Thuốc chẹn alpha: Giúp thư giãn cơ bàng quang và cổ bàng quang, giúp nước tiểu chảy dễ dàng hơn. Các loại thuốc phổ biến gồm tamsulosin (Flomax), alfuzosin (Uroxatral), và doxazosin (Cardura).
  • Thuốc ức chế 5-alpha reductase: Giúp giảm kích thước tuyến tiền liệt bằng cách ức chế enzyme chuyển testosterone thành DHT – hormone kích thích sự phát triển tuyến tiền liệt – từ đó giúp làm chậm tiến triển và giảm kích thước tuyến. Các loại thuốc này bao gồm finasteride (Proscar) và dutasteride (Avodart).
  • Kết hợp thuốc: Một số bệnh nhân có thể cần kết hợp thuốc chẹn alpha và chất ức chế alpha-reductase trong điều trị nội khoa để kiểm soát triệu chứng hiệu quả hơn.

Điều trị ngoại khoa

Nếu thuốc không giúp cải thiện triệu chứng hoặc bệnh nhân dần xuất hiện nhiều biến chứng, bác sĩ có thể đề xuất các thủ thuật qua niệu đạo. Thủ thuật này nhằm loại bỏ hoặc phá hủy mô tuyến tiền liệt dư thừa, giúp giảm chèn ép niệu đạo và cải thiện tiểu tiện, bao gồm cắt tuyến tiền liệt qua niệu đạo (TURP) và cắt tuyến tiền liệt bằng laser.

Nếu bệnh tăng sản tuyến tiền liệt nặng, có thể cần phẫu thuật
Nếu bệnh tăng sản tuyến tiền liệt nặng, có thể cần phẫu thuật

Lời khuyên và cách phòng ngừa bệnh hiệu quả

Mặc dù không thể ngừng quá trình lão hóa hoặc hoàn toàn ngăn ngừa tăng sản tuyến tiền liệt lành tính (BPH), có một số biện pháp có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh hoặc làm giảm triệu chứng nếu bệnh đã xuất hiện:

  • Duy trì lối sống lành mạnh:
    • Chế độ ăn uống cân bằng: Ăn nhiều rau củ quả, thực phẩm giàu chất xơ, và giảm thiểu thực phẩm nhiều chất béo và thịt đỏ có thể giúp duy trì sức khỏe tuyến tiền liệt.
    • Tập thể dục đều đặn: Tập thể dục giúp cải thiện lưu thông máu và tăng cường sức khỏe tổng thể, đồng thời giúp giảm nguy cơ mắc bệnh lý tuyến tiền liệt.
  • Theo dõi sức khỏe định kỳ: Nam giới trên 50 tuổi nên đi khám sức khỏe định kỳ để kiểm tra tuyến tiền liệt, đặc biệt là nếu có tiền sử gia đình mắc BPH. Việc phát hiện sớm có thể giúp kiểm soát triệu chứng và giảm nguy cơ phát triển thành các vấn đề nghiêm trọng hơn.
  • Kiểm soát cân nặng: Béo phì có thể làm tăng nguy cơ phát triển BPH và các triệu chứng tiết niệu. Giữ cân nặng lý tưởng có thể giúp giảm áp lực lên tuyến tiền liệt.
  • Tránh sử dụng thuốc làm tăng triệu chứng: Một số loại thuốc như thuốc kháng histamin và thuốc thông mũi có thể làm tăng triệu chứng bệnh. Vì vậy, hãy thảo luận với bác sĩ về việc sử dụng các loại thuốc này.
  • Giảm căng thẳng và lo âu: Căng thẳng có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của bệnh. Việc áp dụng các phương pháp thư giãn như yoga, thiền, và thở sâu có thể giúp giảm bớt căng thẳng và cải thiện chất lượng cuộc sống.
  • Điều chỉnh thói quen tiểu tiện: Tránh uống quá nhiều nước trước khi đi ngủ để giảm hiện tượng tiểu đêm. Thực hành tiểu hai lần có thể giúp đảm bảo bàng quang rỗng hoàn toàn và giảm bớt sự khó chịu.
Nên thực hiện xét nghiệm sớm nếu có các dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh
Nên thực hiện xét nghiệm sớm nếu có các dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh

Nếu bạn đang gặp các dấu hiệu như đái rắt, đái khó, đái buốt,… hoặc các vấn đề khác nghi ngờ mắc các bệnh về nam khoa, đừng ngần ngại liên hệ cho Diag ngay để được đích thân các bác sĩ hỗ trợ miễn phí.

Diag là hệ thống phòng khám y khoa và trung tâm đa khoa với hơn 25 năm kinh nghiệm. Với công nghệ hiện đại, chuẩn chứng chỉ quốc tế ISO 15189:2022, đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao và quy trình nhanh chóng, Diag mang đến cho khách hàng các gói khám và xét nghiệm nam khoa chính xác nhất. Liên hệ ngay cho Diag tại:

  • Trang chủ Diag: https://diag.vn/
  • Hotline: 1900 1717
  • Chi nhánh Diag trên toàn quốc: https://diag.vn/location/