Tầm soát ung thư tiền liệt tuyến PSA: Các lưu ý quan trọng

Ung thư tuyến tiền liệt là một trong những bệnh lý ung thư phổ biến ở nam giới, đặc biệt là những người có độ tuổi từ 50 trở lên. Tầm soát ung thư tiền liệt tuyến PSA sớm đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm bệnh, từ đó tăng cơ hội điều trị thành công và bảo vệ sức khỏe nam khoa. Cùng Diag tìm hiểu kỹ hơn về phương pháp này nhé!

Ung thư tuyến tiền liệt và vai trò của tầm soát sớm

Ung thư tuyến tiền liệt là một trong những bệnh lý ung thư ác tính thường gặp hàng đầu ở nam giới trên toàn thế giới, và là loại ung thư được chẩn đoán phổ biến nhất ở nam giới tại nhiều quốc gia. Nguy cơ mắc bệnh tăng lên đáng kể ở nam giới từ 50 tuổi trở lên. Theo dữ liệu GLOBOCAN 2020 của IARC, ung thư tuyến tiền liệt đứng thứ hai về tỷ lệ mắc mới (14.1%) và thứ năm về tỷ lệ tử vong (6.8%) do ung thư ở nam giới trên toàn cầu.

Tầm soát ung thư tiền liệt tuyến giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn chưa có dấu hiệu, tăng cơ hội điều trị thành công và giảm nguy cơ tử vong. Quy trình tầm soát thường bao gồm:

Xét nghiệm PSA: Đo nồng độ PSA trong máu, từ đó có thể tính thêm khối lượng và mật độ PSA để đánh giá nguy cơ ung thư chính xác hơn.
Khám trực tràng (DRE): Kiểm tra tình trạng tiền liệt tuyến qua đường hậu môn.

Mặc dù xét nghiệm PSA không hoàn hảo, nhưng nó có thể giúp xác định những người có nguy cơ cao, đặc biệt khi kết hợp với các yếu tố nguy cơ khác như lịch sử gia đình, chủng tộc, và yếu tố di truyền. Việc phát hiện bệnh sớm giúp ung thư chưa lan rộng và dễ dàng điều trị hơn.

Xem thêm: Khám tuyến tiền liệt ở đâu TP.HCM?

*Ung thư tuyến tiền liệt là loại ung thư phổ biến nhất ở nam, đặc biệt là người từ 50 tuổi*

Chỉ số PSA trong ung thư tiền liệt tuyến và ý nghĩa

PSA (Prostate Specific Antigen) là một protein được sản xuất bởi tiền liệt tuyến và được đo trong máu. Mức PSA cao có thể là dấu hiệu của ung thư tiền liệt tuyến, nhưng cũng có thể xuất phát từ các bệnh lý khác như viêm đường tiết niệu hoặc phì đại tiền liệt tuyến lành tính (BPH). Vì vậy, PSA chỉ là một chỉ số ung thư tiền liệt tuyến hỗ trợ trong chẩn đoán, không phải là phương pháp xác định bệnh duy nhất.

Không có một ngưỡng nồng độ PSA trong máu nào được coi là “bình thường” tuyệt đối cho tất cả nam giới. Trong quá khứ, mức PSA dưới 4 ng/mL thường được xem là giới hạn trên của phạm vi tham chiếu. Tuy nhiên, quan điểm hiện tại cho rằng việc diễn giải kết quả PSA cần được cá thể hóa. Bác sĩ sẽ đánh giá mức PSA của một người dựa trên nhiều yếu tố, bao gồm:

Tuổi tác: Nồng độ PSA có xu hướng tăng nhẹ một cách tự nhiên khi nam giới lớn tuổi.
Kích thước tuyến tiền liệt: Tuyến tiền liệt lớn hơn (ví dụ do tăng sản lành tính tuyến tiền liệt – BPH) có thể sản xuất nhiều PSA hơn.
Chủng tộc và tiền sử gia đình về ung thư tuyến tiền liệt.
Việc sử dụng một số loại thuốc: Ví dụ, các thuốc ức chế 5-alpha-reductase (dùng điều trị BPH hoặc rụng tóc) có thể làm giảm đáng kể nồng độ PSA.
Tình trạng viêm nhiễm hoặc các thủ thuật y tế gần đây liên quan đến tuyến tiền liệt. Do đó, một mức PSA cụ thể có thể là bình thường với người này nhưng lại cần được xem xét thêm ở người khác. Điều quan trọng là thảo luận kỹ lưỡng với bác sĩ về ý nghĩa kết quả PSA trong trường hợp cụ thể của bạn.”

Xem thêm: Ung thư tuyến tiền liệt sống được bao lâu?

*Mức PSA cao có thể là dấu hiệu của ung thư tiền liệt tuyến*

Khi nào nên thực hiện tầm soát ung thư tiền liệt tuyến bằng PSA?

Sàng lọc ung thư tiền liệt tuyến bằng PSA nên được thực hiện khi phái nam đạt đến độ tuổi nhất định và có yếu tố nguy cơ cao:

Độ tuổi từ 50 trở lên: Nam giới bình thường nên tầm soát bắt đầu từ 50 tuổi.
Nam giới có nguy cơ cao:
- Tiền sử gia đình mạnh: Có cha hoặc anh/em trai mắc bệnh, đặc biệt trước 65 tuổi, nên cân nhắc tầm soát từ 40–45 tuổi.
- Nam giới gốc Phi: Nguy cơ mắc và tử vong cao hơn, nên bắt đầu thảo luận tầm soát từ 45 tuổi.
- Mang đột biến gen di truyền (BRCA1, BRCA2, HOXB13…): Nên trao đổi với bác sĩ để lên kế hoạch tầm soát cá nhân hóa.
Triệu chứng bất thường: Nếu gặp biểu hiện như rối loạn tiểu tiện, đau vùng chậu, hay các triệu chứng tiết niệu cần đi khám, không chờ tầm soát định kỳ.

Xem thêm: Triệu chứng ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn đầu

Sàng lọc ung thư tiền liệt tuyến bằng PSA nên được thực hiện cho nam giới có nguy cơ cao và trên 50 tuổi — *Sàng lọc nên được thực hiện cho nam giới có nguy cơ cao và trên 50 tuổi*

Quy trình tầm soát ung thư tuyến tiền liệt PSA

Tầm soát PSA là một quy trình đơn giản, không xâm lấn, nhưng cần thực hiện đúng cách để đảm bảo độ chính xác.

Xét nghiệm tiền liệt tuyến qua chỉ số PSA:
Đây là xét nghiệm máu nhằm đo nồng độ kháng nguyên đặc hiệu tiền liệt tuyến.
- Chuẩn bị: Có thể cần ngừng một số loại thuốc ảnh hưởng đến PSA trước khi xét nghiệm.
- Thực hiện: Lấy mẫu máu từ tĩnh mạch cánh tay và gửi đến phòng xét nghiệm.
- Kết quả: Dựa vào mức PSA, bác sĩ sẽ đánh giá nguy cơ và quyết định có cần làm thêm xét nghiệm như sinh thiết hay không.
Khám trực tràng (DRE):
Bác sĩ sẽ sờ nắn tiền liệt tuyến qua hậu môn để kiểm tra kích thước và phát hiện bất thường không thấy qua xét nghiệm máu.

Nếu PSA và/hoặc thăm khám trực tràng (DRE) cho thấy nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt, bác sĩ có thể chỉ định các bước đánh giá chuyên sâu hơn như:

Tư vấn chi tiết: Giải thích kết quả, các xét nghiệm tiếp theo và lợi ích – rủi ro từng phương án.
Lặp lại PSA: Xác nhận kết quả sau một thời gian.
Xét nghiệm nâng cao: Bao gồm %fPSA, PHI, 4Kscore hoặc xét nghiệm nước tiểu để đánh giá nguy cơ chính xác hơn.
Chụp MRI đa thông số (mpMRI): Phát hiện vùng nghi ngờ ung thư, đánh giá mức độ lan rộng và hỗ trợ sinh thiết định hướng.
Sinh thiết tuyến tiền liệt: Là bước chẩn đoán xác định, lấy mẫu mô dưới hướng dẫn siêu âm hoặc MRI để kiểm tra tế bào ung thư và xác định độ ác tính (điểm Gleason).

Xem thêm: Điều trị ung thư tuyến tiền liệt

*Tầm soát PSA là một quy trình đơn giản, không xâm lấn*

Xét nghiệm đánh giá sức khỏe sinh sản nam giới

Đánh giá chức năng hoạt động của hormone sinh dục
Phát hiện các vấn đề bất thường về sinh sản, vô sinh, hiếm muộn
Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Các yếu tố ảnh hưởng đến chỉ số PSA và lưu ý khi tầm soát

Một số yếu tố có thể làm tăng PSA tạm thời, nên cần tránh thực hiện xét nghiệm ngay sau đó để tránh sai lệch:

Yếu tố ảnh hưởng	Mức độ ảnh hưởng	Thời gian nên chờ trước khi xét nghiệm PSA
Khám trực tràng (DRE)	Tăng nhẹ (0.26–0.4 ng/mL)	Không cần chờ
Xuất tinh	Tăng tối đa 0.8 ng/mL	Chờ ít nhất 48 giờ
Viêm tuyến tiền liệt cấp	Tăng mạnh	Chờ 6–8 tuần sau khi khỏi
Sinh thiết tiền liệt tuyến	Tăng trung bình 7.9 ng/mL	Chờ ít nhất 6 tuần
Phẫu thuật cắt đốt nội soi (TURP)	Tăng trung bình 5.9 ng/mL	Chờ khoảng 3 tuần
Bí tiểu cấp tính	PSA có thể tăng gấp đôi	Chờ ít nhất 2 tuần sau khi giải quyết

Tránh xuất tinh, đạp xe hoặc vận động mạnh trước 1–2 ngày làm xét nghiệm — *Tránh xuất tinh trước 2 ngày làm xét nghiệm*

Lời kết

Tầm soát ung thư tuyến tiền liệt PSA giúp phát hiện sớm bệnh và tăng cơ hội điều trị thành công. Nếu bạn có dấu hiệu bất thường đường tiết niệu, hãy thăm khám tuyến tiền liệt sớm để được chẩn đoán và hỗ trợ điều trị kịp thời. Diag cung cấp các gói khám nam khoa chuyên sâu với hệ thống xét nghiệm hiện đại, đạt chuẩn ISO 15189:2022. Liên hệ ngay với Diag qua các kênh sau: