Không có tinh trùng là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây vô sinh nam, ảnh hưởng đến khoảng 1% nam giới và chiếm 10 – 15% các trường hợp vô sinh nam. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết đàn ông không có tinh trùng, cũng như các phương pháp điều trị trong trường hợp này.

Không có tinh trùng là gì?

Không có tinh trùng, hay còn gọi là vô tinh (Azoospermia), là tình trạng tinh dịch không chứa tinh trùng khi xuất tinh. Điều này có thể do tinh hoàn không sản xuất tinh trùng hoặc do tắc nghẽn trong đường dẫn tinh, ngăn cản tinh trùng xuất hiện trong tinh dịch.

không có tinh trùng
Vô tinh là tình trạng tinh dịch không chứa tinh trùng

Nguyên nhân không có tinh trùng

Có ba loại azoospermia chính, mỗi loại tương ứng với một nhóm nguyên nhân khác nhau:

Azoospermia trước tinh hoàn (Pre-testicular azoospermia)

Đây là tình trạng mà tinh hoàn vẫn bình thường về mặt cấu trúc, nhưng không nhận được đủ tín hiệu nội tiết tố để sản xuất tinh trùng. Nguyên nhân phổ biến bao gồm:

  • Rối loạn nội tiết bẩm sinh như suy sinh dục do thiếu gonadotropin (hypogonadotropic hypogonadism), một dạng phổ biến của nó là hội chứng Kallmann (kèm theo mất khứu giác).
  • Tổn thương trục dưới đồi – tuyến yên do u tuyến yên, chấn thương sọ não hoặc phẫu thuật vùng não.
  • Tác dụng phụ sau hóa trị hoặc xạ trị, đặc biệt khi vùng não chịu ảnh hưởng.
  • Suy dinh dưỡng nặng, căng thẳng mạn tính hoặc bệnh toàn thân nghiêm trọng.

Xem thêm: Mật độ tinh trùng là gì?

không có tinh trùng
Vô tinh có thể liên quan đến di truyền

Azoospermia tinh hoàn (Testicular azoospermia)

Đây là loại liên quan trực tiếp đến sự rối loạn trong cấu trúc hoặc chức năng của tinh hoàn, khiến việc sản xuất tinh trùng bị cản trở hoặc ngưng hoàn toàn. Nguyên nhân bao gồm:

  • Bất thường di truyền gây suy tinh hoàn nguyên phát, chẳng hạn như hội chứng Klinefelter (thể nhiễm sắc thể 47, XXY) hoặc đột biến mất đoạn trên nhánh dài nhiễm sắc thể Y (vùng AZF).
  • Viêm tinh hoàn sau quai bị, đặc biệt ở tuổi dậy thì.
  • Teo tinh hoàn bẩm sinh hoặc mắc phải.
  • Chấn thương tinh hoàn, do tai nạn hoặc phẫu thuật.
  • Tác động của hóa trị, xạ trị trực tiếp vào tinh hoàn.

Azoospermia sau tinh hoàn (Post-testicular azoospermia)

Còn được gọi là azoospermia tắc nghẽn, đây là trường hợp mà tinh hoàn vẫn sản xuất tinh trùng bình thường, nhưng có vấn đề trên đường dẫn tinh khiến tinh trùng không thể đến được tinh dịch. Nguyên nhân gồm:

  • Tắc nghẽn ống dẫn tinh hoặc ống phóng tinh (do viêm nhiễm, chấn thương, hoặc phẫu thuật như thắt ống dẫn tinh).
  • Không có ống dẫn tinh bẩm sinh, thường gặp trong bệnh xơ nang (Cystic Fibrosis).
  • Hội chứng xuất tinh ngược dòng, trong đó tinh trùng đi vào bàng quang thay vì xuất ra ngoài.
  • Dị tật đường sinh dục nam, gây bất thường dẫn truyền tinh trùng.

Dấu hiệu nhận biết tinh dịch không có tinh trùng

Một sai lầm phổ biến là cho rằng có thể nhận biết tình trạng không có tinh trùng qua việc quan sát tinh dịch bằng mắt thường (ví dụ: tinh dịch loãng, trong…). Trên thực tế, tinh trùng chỉ chiếm một phần thể tích rất nhỏ và không thể nhìn thấy, do đó sự vắng mặt của chúng không làm thay đổi đáng kể màu sắc, độ đặc hay lượng tinh dịch. Nam giới bị vô tinh vẫn có thể xuất tinh với lượng và hình thức tinh dịch hoàn toàn bình thường. Vì vậy, không thể dựa vào cảm quan để kết luận. Phương pháp duy nhất để chẩn đoán chính xác là thực hiện xét nghiệm tinh dịch đồ.

Tuy nhiên, một số dấu hiệu không có tinh trùng có thể giúp nghi ngờ như:

  • Không có con sau thời gian dài quan hệ đều đặn: Nếu hai vợ chồng quan hệ thường xuyên trong ít nhất 12 tháng mà không sử dụng biện pháp tránh thai nhưng vẫn chưa có thai có thể do vô tinh. Nam giới cần làm xét nghiệm tinh dịch đồ để kiểm tra số lượng, chất lượng tinh trùng và sức khỏe sinh sản.
  • Rối loạn sinh dục – sinh sản:
    • Giảm ham muốn tình dục, khó cương dương, xuất tinh ít, đau khi xuất tinh.
    • Tinh hoàn nhỏ hơn bình thường, không đều hai bên, bìu mềm hoặc căng tức.
    • Một số nam giới có thể có vú to bất thường (gynecomastia), giọng nói cao, ít lông trên cơ thể – dấu hiệu của thiếu testosterone hoặc hội chứng Klinefelter.
không có tinh trùng
Một số bệnh có thể dẫn đến vô tinh

Không có tinh trùng có con được không?

Một trong những nỗi lo lớn nhất của nam giới không có tinh trùng hay nam giới vô sinh có con được không. Câu trả lời là CÓ THỂ, tùy thuộc vào nguyên nhân gây vô tinh và phương pháp chẩn đoán và phương pháp hỗ trợ sinh sản phù hợp.

Với trường hợp azoospermia tắc nghẽn (post-testicular), nam giới vẫn có thể có con. Trong các tình huống này, bác sĩ có thể tiến hành lấy tinh trùng trực tiếp từ mào tinh hoặc tinh hoàn (qua kỹ thuật như PESA, TESA hoặc TESE) rồi kết hợp với thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) hoặc tiêm tinh trùng vào bào tương noãn (ICSI) để tạo phôi.

Trong trường hợp azoospermia không tắc nghẽn (testicular hoặc pre-testicular), khả năng có con sẽ phụ thuộc vào mức độ tổn thương và khả năng điều trị. Nếu còn sót lại một lượng tinh trùng rất nhỏ trong tinh hoàn, chọc hút mô tinh hoàn có thể giúp thu được tinh trùng để thực hiện IVF/ICSI. Trong một số trường hợp rối loạn nội tiết, như suy tuyến yên, liệu pháp hormone thay thế có thể phục hồi sản xuất tinh trùng.

Tuy nhiên, nếu tinh hoàn hoàn toàn mất chức năng sinh tinh, không còn tinh trùng nào được tạo ra kể cả sau chọc hút mô tinh hoàn, thì khả năng có con bằng tinh trùng của chính người bệnh gần như không còn.

Xem thêm: Một giọt tinh trùng có thai không?

Không có tinh trùng có chữa được không?

Khả năng điều trị còn phụ thuộc vào nguyên nhân và loại azoospermia. Ở những người bị azoospermia tắc nghẽn, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật vi phẫu để nối lại ống dẫn tinh, hoặc chọc hút tinh trùng trực tiếp từ mào tinh hoặc tinh hoàn (qua các kỹ thuật PESA, TESA hoặc TESE). Những tinh trùng này sau đó có thể được sử dụng trong thụ tinh ống nghiệm (IVF) hoặc tiêm tinh trùng vào bào tương trứng (ICSI) để giúp nam giới không có tinh trùng vẫn có con.

Ngược lại, trong trường hợp azoospermia không bị tắc nghẽn, bác sĩ có thể sử dụng thuốc nội tiết hoặc hormone kích thích sản sinh tinh trùng nếu tinh hoàn còn khả năng đáp ứng. Ngoài ra, kỹ thuật micro-TESE (vi phẫu tinh hoàn) cũng có thể được áp dụng để tìm kiếm từng tinh trùng lẻ tẻ trong mô tinh hoàn. Tuy nhiên, nếu không thể tìm thấy tinh trùng sau tất cả các phương pháp, người bệnh có thể phải cân nhắc sử dụng tinh trùng hiến tặng nếu vẫn mong muốn có con.

Riêng với nhóm bệnh nhân azoospermia tiền tinh hoàn, liệu pháp hormone thay thế bằng gonadotropin ngoại sinh có thể giúp khôi phục hoạt động của tinh hoàn và khả năng sinh tinh sau một thời gian điều trị tích cực.

Xem thêm: Bao nhiêu tinh trùng mới có thai?

Lời kết

Không có tinh trùng là một tình trạng nghiêm trọng ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới. Tuy nhiên, với sự tiến bộ của y học, nhiều phương pháp điều trị và hỗ trợ sinh sản đã giúp các cặp đôi vượt qua khó khăn này. Việc chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời là yếu tố quan trọng để cải thiện cơ hội có con. Nếu bạn nghi ngờ mình mắc phải tình trạng này, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và hỗ trợ phù hợp.

Xem thêm: