4 cách kiểm tra tinh trùng mạnh hay yếu tại nhà dễ thực hiện

Bạn đang lo lắng về chất lượng tinh trùng của mình nhưng chần chừ chưa đến phòng khám? Cùng Diag tìm hiểu cách kiểm tra tinh trùng mạnh hay yếu tại nhà qua bài viết sau đây. Tuy nhiên, để hiểu tinh trùng có thật sự “khỏe mạnh” hay không, bạn cần biết rõ các tiêu chí đánh giá chuẩn y khoa.

Tinh trùng khỏe mạnh là như thế nào?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ấn bản thứ 6, năm 2021, một mẫu tinh dịch chứa tinh trùng khỏe mạnh có các chỉ số nằm trong giới hạn tham khảo khi đáp ứng các giá trị tham chiếu dưới như sau:

• Thể tích tinh dịch mỗi lần xuất tinh: ≥ 1.4 mL.
• Tổng số tinh trùng mỗi lần xuất tinh: ≥ 39 triệu.
• Mật độ tinh trùng: ≥ 16 triệu tinh trùng/mL tinh dịch.
• Khả năng di động của tinh trùng:
  • Tổng tỷ lệ tinh trùng di động (PR + NP – bao gồm di động tiến tới và di động không tiến tới/tại chỗ): ≥ 42%.
  • Tỷ lệ tinh trùng di động tiến tới (PR – những tinh trùng di chuyển chủ động, chủ yếu theo đường thẳng hoặc vòng tròn lớn): ≥ 30%.
• Tỷ lệ tinh trùng sống: ≥ 54%.
• Hình thái tinh trùng: Tỷ lệ tinh trùng có hình dạng bình thường (đầu, cổ, đuôi bình thường) ≥ 4% (theo tiêu chuẩn Kruger nghiêm ngặt).
• Độ pH của tinh dịch: ≥ 7.2.
• Thời gian hóa lỏng: Tinh dịch cần hóa lỏng hoàn toàn (không còn ở dạng gel) trong vòng 60 phút sau khi xuất tinh (thông thường, quá trình này diễn ra trong vòng 15-30 phút). Sau khi hóa lỏng, độ nhớt của tinh dịch cũng sẽ được đánh giá.
• Bạch cầu trong tinh dịch: ≤ 1 triệu bạch cầu/mL (sự hiện diện của nhiều bạch cầu có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng).

Các chỉ số trên cần được đánh giá trong ít nhất hai mẫu tinh dịch, lấy cách nhau 2-3 tuần, để đảm bảo tính chính xác. Ngoài ra, tình trạng sức khỏe tổng thể, thói quen sinh hoạt và yếu tố môi trường cũng có thể ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng.

Cách kiểm tra tinh trùng mạnh hay yếu tại nhà

Nếu chưa thể đến cơ sở y tế, bạn có thể tự kiểm tra tinh trùng tại nhà qua quan sát tinh dịch sau xuất tinh. Mặc dù không chính xác tuyệt đối, đây là bước đầu giúp phát hiện các bất thường cần theo dõi thêm.

Quan sát độ nhớt và màu sắc tinh dịch

Tinh dịch bình thường có trạng thái sệt nhẹ khi mới xuất tinh và sẽ hóa lỏng dần trong khoảng 15-30 phút. Hóa lỏng là quá trình tự nhiên dưới tác động của các enzyme từ tuyến tiền liệt.

• Tinh dịch quá loãng như nước có thể là dấu hiệu cho thấy mật độ tinh trùng thấp, hoặc thiếu các thành phần dịch từ tuyến sinh dục phụ (tuyến tiền liệt, túi tinh).
• Tinh dịch quá đặc, không hóa lỏng hoàn toàn sau 60 phút kể từ khi xuất tinh (thời gian hóa lỏng bình thường thường trong khoảng 15-30 phút), hoặc sau khi hóa lỏng mà vẫn có độ nhớt rất cao (ví dụ, kéo thành sợi dài hơn 2cm khi nhỏ giọt), có thể là dấu hiệu của rối loạn chức năng tuyến tiền liệt hoặc túi tinh, hoặc tình trạng viêm nhiễm. Điều này có thể làm giảm khả năng di chuyển tự do của tinh trùng.

Nếu tinh dịch liên tục không hóa lỏng hoặc thay đổi màu sắc bất thường trong thời gian dài, nên thực hiện xét nghiệm chuyên sâu để đánh giá nguy cơ viêm nhiễm hoặc rối loạn chức năng tuyến sinh dục phụ.

Quan sát tinh dịch có bị vón cục

Sau khi xuất tinh, tinh dịch khỏe mạnh sẽ có kết cấu đồng nhất, không có các hạt hoặc cục vón nhìn thấy rõ bằng mắt thường. Tinh dịch bị vón cục (dạng hạt nhỏ như bột, như thạch hoặc cặn trắng) có thể liên quan đến:

• Viêm nhiễm đường sinh dục như viêm túi tinh, viêm tuyến tiền liệt.
• Mất cân bằng các enzyme làm lỏng tinh dịch.
• Ứ đọng tinh dịch do xuất tinh không đều hoặc kéo dài thời gian không xuất tinh.

Xem thêm: Yếu sinh lý có ảnh hưởng chất lượng tinh trùng?

Tình trạng tinh dịch vón cục ảnh hưởng đến sự di chuyển của tinh trùng, từ đó làm giảm khả năng thụ tinh tự nhiên. Ngoài ra, nếu đi kèm triệu chứng như đau rát khi xuất tinh, hôi bất thường, bạn cần đi khám sớm để loại trừ các bệnh lý nam khoa.

Kiểm tra thể tích mỗi lần xuất tinh

Thể tích tinh dịch trung bình mỗi lần xuất tinh dao động từ 1.5 mL-5 mL, theo chuẩn của WHO.

• Tinh dịch dưới 1.5 mL được xem là thiểu năng tinh dịch, có thể do:
  • Rối loạn chức năng tuyến sinh dục phụ.
  • Xuất tinh ngược dòng (tinh dịch đi vào bàng quang thay vì ra ngoài).
  • Tắc ống dẫn tinh hoặc các bất thường cấu trúc khác.
• Tinh dịch quá nhiều (>5 mL) không phải lúc nào cũng tốt, vì có thể làm loãng mật độ tinh trùng, đặc biệt nếu tinh dịch có vẻ trong và loãng.

Lưu ý, thể tích tinh dịch không phản ánh chính xác số lượng tinh trùng, nhưng là dấu hiệu đi kèm có giá trị trong đánh giá toàn diện sức khỏe sinh sản nam giới. Nếu nhận thấy thể tích bất thường trong thời gian dài, bạn nên làm xét nghiệm tinh dịch đồ để đánh giá mật độ và chất lượng tinh trùng.

Kiểm tra màu sắc và mùi tinh dịch

Tinh dịch khỏe mạnh thường có màu trắng đục hoặc hơi xám, mùi nhẹ đặc trưng của kiềm (do chứa kẽm và enzyme từ tuyến tiền liệt).

• Tinh dịch màu vàng sậm: có thể do nhiễm trùng hoặc lẫn nước tiểu (thường thấy ở người xuất tinh sau thời gian dài không quan hệ).
• Tinh dịch màu hồng hoặc đỏ: có thể lẫn máu, gọi là xuất tinh ra máu. Đây là dấu hiệu cần thăm khám ngay để loại trừ viêm, tổn thương hoặc bệnh lý nguy hiểm.
• Tinh dịch hôi, tanh khó chịu: thường do nhiễm khuẩn đường sinh dục.

Màu sắc và mùi của tinh dịch là những chỉ dấu dễ nhận biết nếu có sự thay đổi. Nếu bạn nhận thấy những thay đổi bất thường này (ví dụ: màu vàng sậm, xanh lá cây, hồng, đỏ, mùi hôi tanh khó chịu) kéo dài trong vài ngày đến một tuần mà không có dấu hiệu cải thiện, hoặc tình trạng này lặp đi lặp lại nhiều lần thì nên đi khám bác sĩ. Đặc biệt nếu tình trạng này kèm theo các triệu chứng khác như đau khi xuất tinh, sốt, ớn lạnh, hoặc các rối loạn tiểu tiện (tiểu buốt, tiểu rắt).

Đối với những thay đổi đột ngột và đáng báo động như xuất tinh ra máu tươi lượng nhiều hoặc tinh dịch có mùi rất hôi thối kèm theo sốt cao, việc đi khám sớm là cần thiết.

Xét nghiệm đánh giá sức khỏe sinh sản nam giới

• Đánh giá chức năng hoạt động của hormone sinh dục
• Phát hiện các vấn đề bất thường về sinh sản, vô sinh, hiếm muộn
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Khi nào nên đến cơ sở y tế để kiểm tra tinh trùng?

Mặc dù các cách theo dõi tại nhà có thể giúp bạn nhận biết sơ bộ tình trạng tinh dịch, nhưng chúng không thể đánh giá chính xác số lượng và chất lượng tinh trùng. Đây là những yếu tố cốt lõi quyết định khả năng sinh sản nam giới.

Nếu bạn đang gặp các vấn đề sau thì bạn nên thực hiện xét nghiệm tinh dịch đồ tại cơ sở y tế chuyên khoa để có kết quả chính xác và hướng điều trị phù hợp nếu cần.

• Có kế hoạch sinh con nhưng chưa thành công sau 6-12 tháng.
• Gặp các triệu chứng bất thường kéo dài như: tinh dịch loãng, vón cục, đổi màu, giảm thể tích.
• Từng có tiền sử bệnh lý về sinh sản, tinh hoàn, tuyến tiền liệt hoặc phẫu thuật vùng chậu.

Hiện này, Diag là trung tâm y khoa có hệ thống xét nghiệm đạt chuẩn quốc tế, nhận chứng chỉ ISO 15189:2022. Diag có cung cấp xét nghiệm tinh dịch đồ và các gói xét nghiệm, khám và điều trị bệnh lý liên quan đến sức khỏe nam khoa nhanh chóng, chính xác và an toàn với chi phí tối ưu. Liên hệ Diag ngay để được bác sĩ tư vấn trực tiếp hoàn toàn miễn phí:

• Trang chủ Diag: https://diag.vn/
• Hotline: 1900 1717
• Chi nhánh Diag trên toàn quốc: https://diag.vn/location/

Cách nhận biết tinh trùng khỏe mạnh

Tinh trùng khỏe mạnh là yếu tố quyết định khả năng thụ thai tự nhiên. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO, 2021), một mẫu tinh dịch được xem là “bình thường” nếu đáp ứng các chỉ số tham chiếu sau (tương ứng với nhóm nam giới có khả năng sinh sản trong vòng 12 tháng):

• Thể tích tinh dịch: ≥ 1.4 mL/lần xuất tinh
• Mật độ tinh trùng: ≥ 16 triệu/mL
• Tổng số tinh trùng: ≥ 39 triệu/lần xuất tinh
• Tỷ lệ di động tiến tới (PR): ≥ 30%
• Tổng tỷ lệ di động (PR + NP): ≥ 42%
• Tỷ lệ tinh trùng sống: ≥ 54%
• Tỷ lệ hình dạng bình thường: ≥ 4% (theo tiêu chuẩn Kruger)
• Độ pH: ≥ 7.2
• Thời gian hóa lỏng: Tinh dịch cần hóa lỏng hoàn toàn trong vòng 60 phút (thường là 15–30 phút)
• Bạch cầu trong tinh dịch: ≤ 1 triệu/mL (cao hơn có thể gợi ý viêm nhiễm)

Những chỉ số này là nền tảng để đánh giá khả năng sinh sản của nam giới. Nếu nghi ngờ chất lượng tinh trùng bất thường, nên xét nghiệm tinh dịch đồ tại cơ sở y tế chuyên khoa để được đánh giá chính xác.

Tuy không thể đánh giá toàn diện tinh trùng khỏe bằng mắt thường, nhưng nếu tinh dịch có màu trắng đục, hóa lỏng sau 15-30 phút, không vón cục, không có mùi bất thường, thì đó có thể là dấu hiệu tinh trùng tốt. Tuy nhiên, để biết chính xác tinh trùng có đủ số lượng, chất lượng và khả năng di chuyển hay không, chỉ có thể xác định bằng xét nghiệm tinh dịch đồ tại cơ sở y tế.

Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng

Chất lượng tinh trùng không chỉ phụ thuộc vào cơ địa mà còn chịu tác động từ nhiều yếu tố bên ngoài. Các yếu tố làm suy giảm hoặc cải thiện chất lượng tinh trùng gồm:

• Lối sống: Hút thuốc, uống rượu, thức khuya, căng thẳng kéo dài làm giảm cả số lượng và khả năng di chuyển của tinh trùng.
• Chế độ dinh dưỡng: Thiếu kẽm, vitamin C, D, E hoặc acid folic có thể làm giảm chất lượng tinh trùng.
• Môi trường sống: Tiếp xúc với hóa chất công nghiệp, kim loại nặng, nhiệt độ cao (như xông hơi, đặt laptop trên đùi lâu) ảnh hưởng tiêu cực đến tinh hoàn.
• Bệnh lý nền: Viêm tinh hoàn, giãn tĩnh mạch thừng tinh, rối loạn nội tiết hoặc nhiễm trùng đường sinh dục đều có thể làm giảm khả năng sinh sản.

Chủ động điều chỉnh lối sống, khám sức khỏe định kỳ và thực hiện xét nghiệm tinh dịch đồ là những bước quan trọng để bảo vệ sức khỏe sinh sản nam giới.

Điều trị tinh trùng yếu như thế nào?

Điều trị tinh trùng yếu tùy thuộc vào nguyên nhân cụ thể, được xác định qua xét nghiệm tinh dịch đồ và các kiểm tra bổ sung nếu cần. Các hướng điều trị phổ biến gồm:

• Điều trị nội khoa: Dùng thuốc kháng sinh nếu có nhiễm trùng, bổ sung hormone nếu có rối loạn nội tiết.
• Phẫu thuật (nếu cần): Trong trường hợp giãn tĩnh mạch thừng tinh hoặc tắc ống dẫn tinh, can thiệp ngoại khoa có thể cải thiện chức năng sinh tinh.
• Hỗ trợ sinh sản: Nếu tinh trùng quá yếu, các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản như IUI (bơm tinh trùng vào buồng tử cung) hoặc IVF/ICSI (thụ tinh trong ống nghiệm) sẽ được chỉ định.

Việc điều trị cần theo dõi sát bởi bác sĩ chuyên khoa nam học để đảm bảo hiệu quả và an toàn.

Biện pháp cải thiện sức khỏe tinh trùng

Nam giới có thể gia tăng chất lượng tinh trùng bằng cách thay đổi lối sống lành mạnh. Các biện pháp hiệu quả bao gồm:

• Ngưng thuốc lá, hạn chế rượu bia và chất kích thích: Những chất này làm giảm khả năng sinh tinh và tổn thương DNA tinh trùng.
• Tăng cường vận động vừa phải: Tập luyện đều đặn giúp cải thiện nồng độ testosterone và khả năng sinh tinh, nhưng tránh tập luyện quá sức.
• Chế độ ăn uống cân bằng: Bổ sung kẽm, selen, vitamin C, D, E và acid folic từ thực phẩm như hải sản, rau xanh, hạt, trái cây.
• Bảo vệ tinh hoàn khỏi nhiệt độ cao: Tránh mặc đồ bó sát, tắm nước nóng thường xuyên, và đặt laptop lên đùi.
• Quản lý căng thẳng và ngủ đủ giấc: Điều này giúp ổn định hormone sinh sản.
• Tránh tiếp xúc với hóa chất độc hại: Đảm bảo bảo hộ lao động khi làm việc với hóa chất.

Lưu ý, những thay đổi này cần duy trì trong 2-3 tháng để thấy kết quả rõ rệt.

Lời kết

Hy vọng qua bài viết này bạn đã biết cách kiểm tra tinh trùng mạnh hay yếu tại nhà. Nếu bạn nghi ngờ tinh trùng yếu hoặc đang lên kế hoạch có con, việc xét nghiệm sớm và chăm sóc sức khỏe sinh sản là điều cần thiết. Xét nghiệm tinh dịch đồ tại Diag sẽ giúp bạn hiểu rõ tình trạng hiện tại và đưa ra hướng cải thiện phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

Làm sao để biết mình có tinh trùng?
Cách duy nhất là thực hiện phương pháp xét nghiệm tinh dịch đồ, giúp xác định có tinh trùng hay không, số lượng, khả năng di động và hình dạng của chúng.

Đâu là cách nhận biết tinh trùng và tinh dịch?
Tinh dịch là chất dịch phóng ra khi xuất tinh, chứa tinh trùng và dịch tiết từ tuyến tiền liệt, túi tinh. Tinh trùng không thể nhìn thấy bằng mắt thường và chỉ có thể xác định qua xét nghiệm.

Chất lượng tinh trùng theo độ tuổi như thế nào?
Chất lượng tinh trùng giảm dần theo tuổi tác, đặc biệt sau 40. Tinh trùng có thể ít đi, khả năng di động giảm, và DNA có thể bị tổn thương, nhưng nam giới vẫn có thể sinh con nếu duy trì sức khỏe tốt.

Đâu là cách nhận biết tinh trùng vào cơ thể?
Tinh trùng vào cơ thể qua âm đạo khi quan hệ không bảo vệ. Tuy nhiên, không thể cảm nhận bằng cảm giác. Nếu lo lắng về khả năng thụ thai, nên sử dụng các phương pháp test nhanh như que thử thai hoặc đến cơ sở y tế để kiểm tra.