Cách đọc kết quả tinh dịch đồ như thế nào là bình thường và yếu?

Dựa vào kết quả tinh dịch đồ có thể cho biết tình trạng chất lượng và số lượng tinh trùng. Đây là một xét nghiệm quan trọng khi khám sức khỏe sinh sản và các vấn đề nam khoa khác. Thông thường, bác sĩ sẽ tư vấn cho nam giới sau khi nhận được kết quả xét nghiệm, nhưng nam giới vẫn có thể tự tìm hiểu với cách đọc kết quả tinh dịch đồ dưới đây.

Xét nghiệm tinh dịch đồ là gì?

Tinh dịch đồ, hay còn gọi là phân tích tinh dịch (semen analysis), là một xét nghiệm cơ bản và quan trọng để đánh giá chất lượng tinh dịch và số lượng tinh trùng của nam giới. Xét nghiệm này đóng vai trò then chốt trong việc xác định các vấn đề liên quan đến khả năng sinh sản nam giới và hỗ trợ chẩn đoán các bệnh lý tiềm ẩn.

Xét nghiệm tinh dịch đồ thường được thực hiện sau khi người đàn ông kiêng xuất tinh từ 2 đến 7 ngày, theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), để đảm bảo kết quả đánh giá chính xác nhất. Mẫu tinh dịch được thu thập bằng cách thủ dâm vào một hộp đựng vô trùng và sau đó được phân tích trong phòng thí nghiệm.

Ý nghĩa các thông số trên phiếu xét nghiệm tinh dịch đồ

Một kết quả tinh dịch đồ tiêu chuẩn sẽ bao gồm nhiều thông số khác nhau. Ý nghĩa của các thông số khi xét nghiệm tinh dịch đồ như sau:

• Thể tích tinh dịch: Liên quan đến các vấn đề về túi tinh, ống dẫn tinh bị tắc nghẽn hoặc sự thiếu hụt hormone sinh dục. Thể tích quá cao có thể làm loãng nồng độ tinh trùng.
• Mật độ tinh trùng: Đây là số lượng tinh trùng có trong một đơn vị thể tích tinh dịch. Mật độ tinh trùng thấp là một trong những nguyên nhân phổ biến gây vô sinh ở nam giới.
• Tổng số tinh trùng: Đây là tổng số tinh trùng có trong toàn bộ mẫu tinh dịch (thể tích nhân với mật độ). Chỉ số này phản ánh tổng tiềm năng sinh sản của mẫu tinh dịch.
• Độ di động của tinh trùng: Khả năng di chuyển của tinh trùng rất quan trọng để chúng có thể tiếp cận và thụ tinh với trứng. Độ di động thấp có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
• Hình thái bình thường của tinh trùng: Đây là hình dạng và kích thước của tinh trùng. Tỷ lệ hình thái tinh trùng bình thường thấp có thể liên quan đến khả năng thụ tinh thấp.
• Độ pH: Độ pH của tinh dịch có thể ảnh hưởng đến khả năng di chuyển và tồn tại của tinh trùng. pH quá thấp hoặc quá cao có thể liên quan đến các vấn đề về chức năng của các tuyến sinh dục phụ.
• Độ nhớt: Độ nhớt cao có thể cản trở sự di chuyển của tinh trùng.
• Số lượng tế bào bạch cầu: Đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng hoặc viêm nhiễm trong đường sinh dục.

Xem thêm: Xét nghiệm tinh dịch đồ tại nhà

Hướng dẫn cách đọc kết quả tinh dịch đồ

Kết quả tinh dịch đồ thế nào là bình thường?

Theo WHO, cách đọc kết quả xét nghiệm tinh dịch đồ bình thường dựa theo các tham chiếu sau:

• Thể tích tinh dịch: ≥ 1,4 mL.
• Mật độ tinh trùng: ≥ 16.0 M/mL.
• Tổng số tinh trùng: ≥ 39 M/ejac.
• Độ di động của tinh trùng (trong vòng 60 phút sau xuất tinh): Tổng tỷ lệ tinh trùng di động (PR + NP): ≥ 40% (trong đó PR là di động tiến tới, NP là di động không tiến tới).
• Hình dạng tinh trùng: ≥ 4 %.
• Độ pH: ≥ 7,2. Tuy nhiên, trong trường hợp quá cao ví dụ > 8.0, có thể gợi ý nhiễm trùng nhưng cần đánh giá thêm.
• Thời gian ly giải (hóa lỏng): < 60 phút sau khi xuất tinh.
• Độ nhớt: Sợi chỉ < 2cm sau khi hóa lỏng.
• Số lượng tế bào bạch cầu: < 1 M/mL.

Xét nghiệm đánh giá sức khỏe sinh sản nam giới

• Đánh giá chức năng hoạt động của hormone sinh dục
• Phát hiện các vấn đề bất thường về sinh sản, vô sinh, hiếm muộn
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Kết quả tinh dịch đồ thế nào là yếu?

Tham chiếu kết quả tinh dịch đồ yếu với các ngưỡng như sau:

• Thể tích tinh dịch thấp: < 1,5 mL.
• Mật độ tinh trùng thấp: < 16.0 M/mL.
• Tổng số tinh trùng thấp: < 39 M/ejac.
• Độ di động tinh trùng kém: < 42 %.
• Hình dạng tinh trùng bất thường: < 4%.
• Độ pH bất thường: < 7,2 hoặc > 8.
• Độ nhớt bất thường: Tinh dịch không hóa lỏng hoặc hóa lỏng quá chậm (sau hơn 30-60 phút).
• Số lượng tế bào bạch cầu cao: ≥ 1 M/mL.

Tùy thuộc vào số lượng và mức độ bất thường của các thông số, tình trạng tinh dịch yếu có thể được phân loại thành các mức độ khác nhau.

Một số thuật ngữ trên kết quả tinh dịch đồ

Trên bảng kết quả tinh dịch đồ bình thường sẽ thể hiện một số thuật ngữ. Một người đàn ông có thể đồng thời có nhiều bất thường về tinh trùng. Ý nghĩa của những thuật ngữ này như sau.

Asthenozoospermia (Tinh trùng di động kém)

Asthenozoospermia là tình trạng tinh dịch có tỷ lệ tinh trùng di động thấp hơn mức bình thường. Như đã đề cập ở phần trên, khả năng di chuyển của tinh trùng là yếu tố then chốt để chúng có thể bơi đến gặp và thụ tinh với trứng.

Nếu kết quả tinh dịch đồ của bạn cho thấy Asthenozoospermia, điều này có nghĩa là phần lớn tinh trùng trong mẫu không di chuyển đủ nhanh hoặc không di chuyển theo đường thẳng hiệu quả. Tình trạng này có thể làm giảm đáng kể khả năng thụ thai tự nhiên.

Teratozoospermia (Tinh trùng có hình dạng bất thường)

Teratozoospermia là tình trạng tinh dịch có chỉ số hình dạng bình thường của tinh trùng thấp hơn mức bình thường. Hình dạng bình thường của tinh trùng (bao gồm đầu, thân và đuôi) rất quan trọng cho khả năng xâm nhập vào trứng. Tỷ lệ tinh trùng có hình dạng bất thường cao có thể làm giảm khả năng thụ tinh. Hình dạng tinh trùng được đánh giá theo tiêu chuẩn Kruger strict criteria.

Azoospermia (Không có tinh trùng trong tinh dịch)

Không có tinh trùng trong tinh dịch là tình trạng hoàn toàn không tìm được tinh trùng trong mẫu tinh dịch sau khi ly tâm. Đây là một nguyên nhân nghiêm trọng gây vô sinh ở nam giới.

Azoospermia có thể được chia thành hai loại chính:

• Azoospermia do tắc nghẽn: Tinh trùng được sản xuất bình thường trong tinh hoàn nhưng bị tắc nghẽn ở đường dẫn tinh (ví dụ: ống dẫn tinh, mào tinh hoàn).
• Azoospermia không do tắc nghẽn: Tinh hoàn không sản xuất đủ tinh trùng hoặc sản xuất rất ít tinh trùng. Nguyên nhân có thể bao gồm các vấn đề về hormone, di truyền, hoặc các bệnh lý khác.

Chẩn đoán không có tinh trùng trong tinh dịch cần thêm các xét nghiệm chuyên sâu để xác định nguyên nhân và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Ví dụ phẫu thuật để khắc phục tắc nghẽn hoặc các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) kết hợp với lấy tinh trùng từ mào tinh hoàn hoặc tinh hoàn (PESA/TESA).

Oligozoospermia (Số lượng tinh trùng thấp)

Oligozoospermia là tình trạng tinh dịch có số lượng tinh trùng thấp hơn mức bình thường. Số lượng tinh trùng thấp làm giảm khả năng thụ tinh một cách tự nhiên. Vậy nên khả năng thụ thai sẽ phải phụ thuộc vào số lượng tinh trùng còn lại cũng như các yếu tố khác như độ di động và hình dạng.

Xem thêm: Xét nghiệm tinh dịch đồ bao lâu có kết quả?

Yếu tố ảnh hưởng chỉ số tinh dịch đồ

Chỉ số tinh dịch đồ bình thường có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố tác động khác nhau, bao gồm lối sống hàng ngày và tình trạng sức khỏe của người đàn ông. Vậy nên khi hỏi về kết quả tinh dịch đồ, nam giới nên cung cấp cả những yếu tố liên quan dưới đây để bác sĩ có thể đánh giá kết quả chính xác nhất.

Thời gian kiêng xuất tinh: Thời gian kiêng xuất tinh quá ngắn hoặc quá dài đều có thể ảnh hưởng đến lượng tinh dịch, mật độ tinh trùng và độ di động. Theo khuyến cáo của WHO, thời gian kiêng xuất tinh tối ưu thường là 2-7 ngày. Kiêng quá ngắn có thể dẫn đến lượng và tổng số tinh trùng thấp hơn, trong khi kiêng quá dài có thể làm giảm độ di động của tinh trùng.

Sốt và bệnh tật: Sốt cao hoặc các bệnh nhiễm trùng cấp tính có thể tạm thời làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng trong vòng vài tháng.

Căng thẳng (Stress): Mức độ căng thẳng cao kéo dài có thể tác động tiêu cực đến sản xuất hormone, từ đó ảnh hưởng đến tinh trùng.

Chế độ ăn uống: Thiếu hụt các vitamin và khoáng chất thiết yếu (như kẽm, selen, vitamin C, vitamin E, axit folic) có thể ảnh hưởng đến sự phát triển và chức năng của tinh trùng.

Thừa cân và béo phì: Liên quan đến sự thay đổi hormone và có thể ảnh hưởng xấu đến tinh trùng.

Hút thuốc lá: Gây tổn thương DNA tinh trùng, giảm mật độ và độ di động tinh trùng.

Uống rượu bia và sử dụng chất kích thích: Tiêu thụ quá nhiều rượu bia và sử dụng các chất kích thích có thể gây hại cho việc sản xuất và chất lượng tinh trùng.

Nhiệt độ tiếp xúc: Tinh hoàn cần được duy trì ở nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ cơ thể để sản xuất tinh trùng hiệu quả. Việc tiếp xúc với nhiệt độ cao thường xuyên (ví dụ: mặc quần lót quá chật, tắm nước nóng thường xuyên, sử dụng bồn tắm nước nóng, làm việc trong môi trường nhiệt độ cao) có thể làm giảm lượng tinh trùng.

Các tình trạng sức khỏe tiềm ẩn: Giãn tĩnh mạch thừng tinh, nhiễm trùng đường sinh dục, rối loạn hormone, các vấn đề di truyền, bệnh tự miễn.

Vấn đề trong quá trình lấy và xử lý mẫu: Cách lấy mẫu không đúng (ví dụ: sử dụng chất bôi trơn không phù hợp), thời gian từ khi lấy mẫu đến khi phân tích quá dài, hoặc sai sót trong quá trình xử lý mẫu tại phòng thí nghiệm cũng có thể ảnh hưởng đến kết quả.

Một số câu hỏi thường gặp

Có kết quả tinh dịch đồ vô sinh không?

Thực tế sẽ không có một kết quả tinh dịch đồ đơn lẻ nào có thể khẳng định chắc chắn 100% một người đàn ông bị vô sinh. Tuy nhiên, một số kết quả phân tích tinh dịch sẽ đánh giá nguy cơ người đàn ông có những bất thường về tinh trùng. Điều này có thể dẫn đến việc nhóm nam giới này khó khăn trong việc thụ tinh hơn bình thường.

Nên làm gì để tinh trùng khỏe và nhiều?

Không có một phương pháp nào chắc chắn giúp tinh trùng khỏe và nhiều. Tuy nhiên, bạn nên lưu ý duy trì các hoạt động thể dục lành mạnh, bổ sung chất dinh dưỡng và khoáng chất vào chế độ ăn uống hàng ngày, đồng thời tránh các yếu tố gây hại đối với sức khỏe tinh trùng và tinh hoàn.

Tránh mặc quần lót quá chật, tắm nước nóng thường xuyên, hoặc làm việc trong môi trường nhiệt độ cao trong thời gian dài. Một số hóa chất và thuốc trừ sâu có thể ảnh hưởng đến sản xuất tinh trùng.

Lời kết

Kết quả tinh dịch đồ bình thường được thể hiện qua các chỉ số đã được Diag chia sẻ trong bài viết lần này. Dựa vào kết quả xét nghiệm tinh dịch đồ, người đàn ông có thể xác định tinh dịch đồ yếu hay tinh dịch đồ đạt chuẩn. Tuy nhiên, nam giới vẫn nên kiểm tra sức khỏe định kỳ và được bác sĩ chuyên môn tư vấn rõ ràng hơn tình trạng sức khỏe sinh sản của bản thân.

Xem thêm: Xét nghiệm tinh trùng giá bao nhiêu tiền?