Bìu tinh hoàn là gì? Chi tiết cấu tạo và chức năng của bìu

Bìu là bộ phận quan trọng trong hệ sinh dục nam và đóng vai trò không thể thiếu trong quá trình sinh tinh. Cùng Diag hiểu rõ hơn bìu tinh hoàn là gì, cấu tạo của nó cũng như các bệnh thường gặp để kịp thời nhận biết và phòng ngừa nhé!

Bìu là gì? Kích thước trung bình của vùng bìu

Bìu là một túi da mềm, nằm bên dưới dương vật và phía trước hậu môn, có nhiệm vụ chứa và bảo vệ hai tinh hoàn cùng các cấu trúc liên quan. Đây là một phần quan trọng của hệ sinh dục nam, với cấu tạo nhiều lớp bao gồm da, các lớp cơ, mạch máu và mô liên kết. Chức năng then chốt của bìu là giúp duy trì nhiệt độ của tinh hoàn thấp hơn nhiệt độ trung tâm cơ thể khoảng 2–3°C, điều kiện tối ưu cho quá trình sản xuất và trưởng thành của tinh trùng.

Bìu là một túi da linh hoạt, có kích thước thay đổi tùy theo nhiệt độ, tuổi tác và độ co giãn của cơ dartos. Bên trong bìu, mỗi tinh hoàn ở người trưởng thành thường có thể tích khoảng 15–25ml, dài 4–5 cm và rộng 2.5–3 cm. Về mặt sinh lý, tinh hoàn trái thường nằm thấp hơn tinh hoàn phải. Nếu nhận thấy bìu bị sưng, đau hoặc thay đổi kích thước đột ngột, nên đi khám sớm để phát hiện và điều trị kịp thời các bệnh lý tiềm ẩn.

Cấu tạo bìu tinh hoàn

Bìu có cấu trúc nhiều lớp, bao gồm cả mô mềm và các cơ quan bên trong. Mỗi thành phần đảm nhiệm một vai trò cụ thể, tạo nên hệ thống vận hành linh hoạt và hiệu quả.

Ở mặt ngoài, có thể quan sát thấy một đường gờ dọc chính giữa bìu gọi là raphe bìu. Đây là dấu vết của sự hợp nhất hai phần phôi thai trong quá trình phát triển. Raphe chia bìu làm hai ngăn đối xứng, mỗi ngăn chứa một tinh hoàn.

Da bìu

Đây là lớp ngoài cùng, da bìu mỏng, có nhiều nếp nhăn và chứa tuyến mồ hôi, tuyến bã nhờn. Lớp da này có thể thay đổi kích thước tùy theo nhiệt độ môi trường để điều hòa nhiệt cho tinh hoàn. Da bìu có sắc tố sẫm màu hơn các vùng da khác và rất nhạy cảm với nhiệt độ và kích thích.

Cơ dartos (lớp cơ bám da bìu)

Cơ dartos (cơ bám da bìu) là lớp cơ trơn nằm ngay dưới da bìu, giúp da bìu co lại khi lạnh và giãn ra khi nóng, từ đó điều chỉnh khoảng cách giữa tinh hoàn và cơ thể để duy trì nhiệt độ lý tưởng cho quá trình sinh tinh. Cơ này có trương lực ổn định, giữ da bìu luôn ở trạng thái co nhẹ, hỗ trợ duy trì hình dạng bìu và phản ứng nhanh với thay đổi nhiệt độ môi trường.

Cơ cremaster

Cơ bìu (cremaster) bao quanh tinh hoàn và thừng tinh, có chức năng nâng tinh hoàn lên cao hơn về phía ống bẹn hoặc hạ xuống thấp hơn, tùy vào sự thay đổi nhiệt độ môi trường hoặc các kích thích (ví dụ phản xạ da bìu). Khi trời lạnh hoặc có kích thích, cơ co lại kéo tinh hoàn gần cơ thể hơn để giữ ấm. Khi trời nóng, cơ giãn ra, cho phép tinh hoàn di chuyển ra xa cơ thể để làm mát. Đây là một cơ chế quan trọng trong việc điều hòa nhiệt độ cho tinh hoàn.

Bao tinh mạc

Bao tinh mạc (hay màng tinh hoàn) là một túi thanh mạc kín, có nguồn gốc từ phúc mạc trong thời kỳ phôi thai, bao quanh gần như toàn bộ tinh hoàn. Nó bao gồm hai lá: lá thành lót mặt trong bìu và lá tạng bao lấy tinh hoàn và mào tinh. Giữa hai lá là một khoang ảo chứa ít dịch giúp giảm ma sát và hỗ trợ tinh hoàn di chuyển dễ dàng. Khi dịch tích tụ bất thường ở khoang này sẽ gây nên tình trạng tràn dịch màng tinh hoàn. 

Thừng tinh

Thừng tinh chạy từ cực trên của tinh hoàn, qua ống bẹn để vào ổ bụng. Cấu trúc này chứa: ống dẫn tinh, động mạch tinh hoàn, đám rối tĩnh mạch hình dây leo (pampiniform plexus), nhánh thần kinh sinh dục-đùi, mạch bạch huyết và các lớp bao xung quanh. Đây là “cầu nối sống còn” giúp vận chuyển tinh trùng, máu, dưỡng chất và tín hiệu thần kinh cho tinh hoàn. Các bệnh lý liên quan như viêm thừng tinh hay xoắn tinh hoàn (thực chất là xoắn thừng tinh) là cấp cứu cần được xử lý kịp thời.

Chức năng của bìu

Bìu không chỉ là lớp bảo vệ vật lý mà còn là một phần thiết yếu trong cơ chế sinh sản nam giới. Các chức năng chính của bìu bao gồm:

• Điều hòa nhiệt độ: Tinh hoàn cần được duy trì ở nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ cơ thể để sản xuất tinh trùng hiệu quả. Các cơ bám da bìu và cremaster phối hợp để đưa tinh hoàn gần hoặc xa cơ thể, giúp ổn định nhiệt độ nội tại.
• Bảo vệ cơ học: Bìu như một chiếc túi đệm mềm bảo vệ tinh hoàn khỏi các chấn động hoặc va đập. Các lớp cơ và mô mềm giúp hấp thụ lực tác động từ bên ngoài.
• Hỗ trợ tuần hoàn và dẫn truyền thần kinh: Thừng tinh nằm trong bìu là nơi chứa các mạch máu và dây thần kinh nuôi dưỡng tinh hoàn. Mọi rối loạn tại đây (như xoắn thừng tinh) đều có thể gây hoại tử tinh hoàn nếu không can thiệp kịp thời.
• Hỗ trợ chức năng sinh sản: Thông qua cơ chế điều nhiệt và bảo vệ, bìu gián tiếp đảm bảo cho quá trình sinh tinh và vận chuyển tinh trùng được diễn ra bình thường.

Xét nghiệm đánh giá sức khỏe sinh sản nam giới

• Đánh giá chức năng hoạt động của hormone sinh dục
• Phát hiện các vấn đề bất thường về sinh sản, vô sinh, hiếm muộn
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Các bệnh thường gặp ở bìu

Các bệnh thường gặp ở bìu có nhiều loại, từ lành tính đến nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh sản và sức khỏe nam giới. Dưới đây là những bệnh phổ biến:

1. Viêm mào tinh hoàn

Đây là tình trạng viêm nhiễm gây sưng đau một bên bìu, kèm theo sốt hoặc cảm giác nóng rát khi đi tiểu. Nguyên nhân chủ yếu là do nhiễm khuẩn đường tiết niệu hoặc lây truyền qua đường tình dục (như Chlamydia hoặc Gonorrhea).

2. Tràn dịch màng tinh hoàn

Đây là hiện tượng tích tụ dịch quanh tinh hoàn, khiến bìu sưng to nhưng thường không gây đau. Thường gặp ở trẻ sơ sinh nhưng cũng có thể xảy ra ở người lớn do chấn thương hoặc viêm.

3. Giãn tĩnh mạch thừng tinh

Bệnh này xảy ra khi các tĩnh mạch trong bìu bị giãn, gây cảm giác đau âm ỉ và có thể ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng. Đây là nguyên nhân phổ biến gây vô sinh nam.

4. Xoắn tinh hoàn

Xoắn tinh hoàn (xoắn thừng tinh) là tình trạng cấp cứu ngoại khoa do thừng tinh bị xoắn, khiến máu không thể lưu thông đến tinh hoàn. Bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh và tuổi dậy thì nhưng có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Triệu chứng điển hình gồm: đau dữ dội, đột ngột một bên bìu; bìu sưng đỏ; tinh hoàn lệch vị trí hoặc nằm cao hơn bình thường; có thể kèm buồn nôn, nôn. Nếu không phẫu thuật trong vòng 6 giờ, tinh hoàn có nguy cơ hoại tử.

5. Ung thư tinh hoàn

Mặc dù hiếm gặp nhưng ung thư tinh hoàn là bệnh lý nghiêm trọng. Nó thường biểu hiện bằng khối cứng không đau trong bìu. Phát hiện sớm giúp điều trị hiệu quả cao, với tỷ lệ sống sau 5 năm lên đến >95% nếu phát hiện sớm.

Xem thêm: Mụn trắng ở bìu tinh hoàn

Dấu hiệu nhận biết sự bất thường ở bìu

Bìu tinh hoàn là vùng nhạy cảm, bất kỳ thay đổi nhỏ nào cũng có thể phản ánh vấn đề sức khỏe. Việc nhận biết sớm dấu hiệu bất thường giúp phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm. Một số dấu hiệu cảnh báo cần lưu ý gồm:

• Bìu sưng to, đau hoặc đỏ
• Cảm giác nặng hoặc có khối lạ trong bìu
• Đau đột ngột, dữ dội một bên bìu
• Sốt kèm đau bìu
• Thay đổi hình dạng hoặc kích thước bìu
• Mụn rộp, nhiễm nấm, chàm bìu

Cách chăm sóc và lưu ý về bìu

Việc chăm sóc bìu đóng vai trò quan trọng trong duy trì sức khỏe sinh sản và phòng tránh các bệnh vùng kín. Dưới đây là các nguyên tắc chăm sóc đơn giản nhưng hiệu quả:

• Giữ vệ sinh vùng kín sạch sẽ: Rửa vùng kín hàng ngày bằng nước ấm, tránh dùng xà phòng có chất tẩy mạnh gây kích ứng.
• Mặc quần lót thoáng khí, vừa vặn: Điều này giúp điều hòa nhiệt độ bìu và hạn chế ma sát.
• Không tắm nước quá nóng kéo dài: Vì nhiệt độ cao ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng.
• Tự kiểm tra tinh hoàn định kỳ mỗi tháng: Tự kiểm tra giúp phát hiện sớm khối lạ hoặc bất thường.
• Tránh va chạm mạnh không bảo vệ bìu: Đặc biệt, không nên chơi thể thao có các hoạt động va chạm mạnh mà không có đồ bảo hộ.
• Khám nam khoa định kỳ hoặc khi có triệu chứng: Việc chủ động thăm khám giúp phòng và điều trị bệnh hiệu quả hơn.

Lời kết

Hy vọng qua bài viết bài bạn đã biết bìu tinh hoàn là gì. Đây là cấu trúc quan trọng giúp bảo vệ tinh hoàn và đảm bảo môi trường lý tưởng cho quá trình sinh tinh. Việc hiểu rõ về bìu sẽ giúp nam giới chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe sinh sản. Nếu nhận thấy bất kỳ thay đổi nào tại vùng bìu, cần thăm khám y tế kịp thời để phòng ngừa biến chứng.