Ứng dụng dành cho đối tác 
19001717 
Tầm soát Ung thưMen gan cao do nguyên nhân nào? Triệu chứng men gan cao
Men gan cao là gì?
Men gan cao xảy ra khi tế bào gan bị tổn thương và giải phóng enzyme vào máu. Tình trạng này thường phản ánh phản ứng viêm, nhiễm trùng hoặc tổn thương mô gan. Các enzym gan đóng vai trò chuyển hóa dưỡng chất, khử độc và hỗ trợ tiêu hóa. Khi vượt ngưỡng an toàn, chúng có thể cảnh báo bệnh lý gan hoặc các rối loạn khác, thậm chí ảnh hưởng đến tim mạch và hệ miễn dịch nếu kéo dài.
Các chỉ số men gan thường gặp:
- ALT (alanine aminotransferase) là chỉ số đặc hiệu nhất cho tổn thương tế bào gan. Giá trị bình thường khoảng 7–55 U/L ở nam và 7–45 U/L ở nữ. Khi ALT tăng gấp nhiều lần so với giới hạn trên, đặc biệt >10 lần, thường gợi ý viêm gan virus cấp hoặc tổn thương gan nặng
- AST (aspartate aminotransferase) thường đi kèm với ALT trong đánh giá chức năng gan. Mức bình thường dao động 8–48 U/L. Tỷ lệ AST/ALT >2, nhất là khi cả hai đều <500 U/L, thường liên quan đến bệnh gan do rượu, dù không mang tính tuyệt đối.
- ALP (alkaline phosphatase) phản ánh tình trạng gan mật và xương. Khi tăng cao hơn mức tham chiếu 40–130 U/L, thường gợi ý tắc mật hoặc bệnh lý gan mật.
- GGT (gamma-glutamyl transferase) có mức bình thường 8–60 U/L. Enzyme này nhạy với tổn thương gan do rượu, thuốc hoặc bệnh đường mật, thường được sử dụng kết hợp với ALP để tăng độ chính xác trong chẩn đoán.
Lưu ý: Giá trị bình thường có thể khác nhau tùy phòng xét nghiệm, vì vậy cần kết hợp với khám lâm sàng và các xét nghiệm khác để chẩn đoán chính xác.
Xem thêm: Chỉ số men gan GGT
Men gan cao có nguy hiểm không?
Mức độ nguy hiểm phụ thuộc nguyên nhân và thời gian men gan tăng. Nếu chỉ tăng nhẹ và thoáng qua, do tập luyện gắng sức hoặc dùng thuốc ngắn hạn, gan thường hồi phục. Tuy nhiên, tăng kéo dài hoặc ở mức cao có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là tác hại của men gan cao để lại:
- Nguy cơ tổn thương gan mạn tính: Tăng men gan lâu dài do virus viêm gan, rượu hoặc bệnh gan nhiễm mỡ có thể tiến triển thành xơ gan, làm mất chức năng lọc độc và chuyển hóa của gan.
- Suy gan cấp: Khi tế bào gan bị hủy hoại nhanh chóng (ví dụ viêm gan virus cấp hoặc ngộ độc paracetamol liều cao), chức năng gan suy sụp đột ngột, đe dọa tính mạng.
- Ung thư gan: Xơ gan mạn tính là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ung thư biểu mô tế bào gan (HCC). WHO ước tính mỗi năm có hơn 900.000 ca ung thư gan mới trên thế giới, phần lớn liên quan viêm gan B và C.
- Ảnh hưởng toàn thân: Gan suy yếu làm rối loạn đông máu, giảm miễn dịch, gây phù, cổ trướng và dễ nhiễm trùng.
Vì vậy, tăng men gan không nên xem nhẹ. Việc xác định nguyên nhân, điều trị sớm và theo dõi định kỳ là yếu tố quyết định để bảo vệ gan.
Xem thêm: Men gan cao 1500
Triệu chứng men gan cao
Tăng men gan thường không gây triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu, vì vậy nhiều người chỉ phát hiện khi khám định kỳ. Tuy nhiên, khi mức tăng đáng kể hoặc kéo dài, cơ thể có thể xuất hiện các dấu hiệu men gan cao sau:
- Mệt mỏi và suy nhược: Gan đóng vai trò chuyển hóa năng lượng. Khi bị tổn thương, quá trình này suy giảm, khiến cơ thể mệt mỏi kéo dài dù nghỉ ngơi đầy đủ.
- Vàng da, vàng mắt: Hai tình trạng này xảy ra khi bilirubin – sản phẩm phân hủy hồng cầu tích tụ trong máu do gan không xử lý kịp. Vàng da và mắt là dấu hiệu cảnh báo tổn thương gan nghiêm trọng.
- Nước tiểu sẫm màu: Bilirubin dư thừa được đào thải qua nước tiểu, khiến màu nước tiểu sẫm màu (trở nên vàng đậm hoặc nâu), đặc biệt khi kèm vàng da.
- Đau hoặc tức hạ sườn phải: Gan nằm ở vùng này, khi viêm hoặc sưng to có thể gây đau âm ỉ hoặc cảm giác nặng bụng, đau bụng.
- Ngứa da toàn thân: Mật ứ đọng trong máu có thể gây ngứa, nhất là về đêm, kèm theo phát ban hoặc khô da.
- Chán ăn, buồn nôn: Rối loạn tiêu hóa là triệu chứng xảy ra khi chức năng chuyển hóa và tiết mật của gan bị ảnh hưởng, làm giảm cảm giác ngon miệng, đôi khi kèm sụt cân.
Xem thêm: Men gan cao gây ngứa
Nguyên nhân men gan cao
Men gan tăng xuất hiện khi tế bào gan bị tổn thương, khiến enzyme rò rỉ vào máu. Tình trạng này có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố, từ bệnh lý, thói quen sinh hoạt đến tác động môi trường. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến:
- Viêm gan virus (A, B, C, D, E): Các loại virus này tấn công trực tiếp tế bào gan, gây viêm và hoại tử. Viêm gan B và C có thể trở thành mạn tính, dẫn tới xơ gan hoặc ung thư gan nếu không điều trị kịp thời.
- Rượu bia: Ethanol trong rượu gây tổn thương màng tế bào gan, kích hoạt phản ứng viêm. Uống nhiều và lâu dài có thể gây viêm gan do rượu, xơ gan, thậm chí suy gan cấp.
- Thuốc và hóa chất: Một số thuốc như paracetamol liều cao, kháng sinh, thuốc chống lao, hoặc thảo dược không rõ nguồn gốc có thể gây độc cho gan. Tiếp xúc hóa chất công nghiệp như dung môi hữu cơ cũng là yếu tố nguy cơ (CDC, 2024).
- Bệnh gan nhiễm mỡ: Thường liên quan đến béo phì, tiểu đường type 2, rối loạn lipid máu. Khi mỡ tích tụ quá nhiều, gan dễ bị viêm (NASH) và dẫn tới xơ gan.
- Bệnh tự miễn: Hệ miễn dịch tấn công nhầm tế bào gan, gây viêm gan tự miễn hoặc viêm đường mật nguyên phát, dẫn đến tổn thương mạn tính.
- Tắc nghẽn đường mật: Sỏi mật, u mật hoặc u tụy chèn ép có thể làm ứ mật, gây tổn thương gan và tăng men gan, đặc biệt là ALP và GGT.
- Nguyên nhân khác: Nhiễm ký sinh trùng (sán lá gan), sốt rét, bệnh tim mạch gây ứ máu ở gan, hoặc chấn thương vùng gan.
Xem thêm: Men gan cao có lây không?
Cách chẩn đoán men gan cao
Đây là dấu hiệu cho thấy có sự tổn thương hoặc viêm nhiễm trong gan. Để chẩn đoán tình trạng này, bác sĩ thường sử dụng các phương pháp sau:
- Xét nghiệm chức năng gan : Đây là phương pháp chính để đo nồng độ các men gan như ALT (Alanine Aminotransferase) và AST (Aspartate Aminotransferase). Mức ALT và AST cao có thể chỉ ra sự tổn thương tế bào gan. Các chỉ số khác như ALP (Alkaline Phosphatase) và GGT (Gamma-glutamyl transferase) cũng có thể được đo để đánh giá thêm về tình trạng gan.
- Siêu âm gan giúp hình ảnh hóa gan và phát hiện các bất thường như xơ gan, u gan, hoặc dấu hiệu viêm gan. Siêu âm gan cũng giúp xác định kích thước và cấu trúc của gan, từ đó đưa ra những biểu hiện liên quan đến tăng enzyme gan
- Chẩn đoán hình ảnh: Nếu siêu âm không đủ thông tin, các phương pháp như CT scan hoặc MRI có thể được sử dụng để có hình ảnh chi tiết hơn về tình trạng của gan.
- Sinh thiết gan: Khi các xét nghiệm không đủ rõ ràng, bác sĩ có thể yêu cầu lấy mẫu mô gan để kiểm tra dưới kính hiển vi, giúp xác định nguyên nhân khiến enzyme gan tăng cao.
- Xét nghiệm virus: Để kiểm tra nếu enzyme gan tăng cao là do viêm gan A, B hay C.
Xét nghiệm tổng quát chức năng gan Chỉ 142k
- Đánh giá toàn diện chức năng gan
- Tầm soát nguy cơ ung thư gan
- Phát hiện sớm tổn thương gan, thận, đường mật
- Miễn phí xét nghiệm tại nhà hoặc đến chi nhánh Diag gần nhà bạn
Xem thêm:
Cách thức điều trị men gan tăng
- Điều trị nguyên nhân gốc: Nếu do các viêm gan virus, rượu bia, hoặc thuốc gây tổn thương ở gan, việc dừng sử dụng nguyên nhân gây ảnh hưởng gan là điều cần thiết. Nếu do viêm gan hoặc xơ gan, bác sĩ có thể chỉ định kháng virus hoặc thuốc điều trị viêm gan.
- Kiểm soát các yếu tố nguy cơ: Đối với những người có bệnh lý nền như đái tháo đường hoặc cao huyết áp, việc kiểm soát tốt các bệnh này sẽ giúp giảm thiểu tác động đến gan và men gan.
- Chế độ ăn uống lành mạnh: Một chế độ ăn ít mỡ động vật, muối và đường, đồng thời tăng cường rau xanh và trái cây, giúp giảm áp lực lên gan và hỗ trợ phục hồi chức năng gan. Bệnh nhân cũng nên tránh ăn uống quá mức và không nên sử dụng các chất kích thích có thể làm gan tổn thương
- Dùng thuốc hỗ trợ gan: Một số loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng như silymarin (cây kế sữa) hoặc acetylcysteine có thể giúp hỗ trợ phục hồi tế bào gan, tuy nhiên, cần phải có sự chỉ dẫn của bác sĩ trước khi sử dụng.
- Lối sống lành mạnh: Tập thể dục nhẹ nhàng và duy trì cân nặng hợp lý giúp giảm nguy cơ tổn thương ở gan và hỗ trợ sức khỏe tổng thể.
- Theo dõi định kỳ: Bệnh nhân có enzyme gan tăng cao cần được theo dõi thường xuyên bằng xét nghiệm máu để đánh giá mức độ cải thiện hoặc tiến triển của tình trạng men gan.
Cách phòng ngừa tăng men gan
Phòng ngừa men gan tăng chủ yếu dựa vào việc bảo vệ tế bào gan và hạn chế các yếu tố gây tổn thương. Các chuyên gia khuyến cáo kết hợp lối sống lành mạnh với kiểm tra sức khỏe định kỳ để giảm nguy cơ:
- Hạn chế rượu bia: Cồn là nguyên nhân hàng đầu gây viêm gan do rượu và xơ gan. WHO khuyến cáo không uống hoặc chỉ uống ở mức tối thiểu, đặc biệt với người có bệnh gan.
- Tiêm phòng viêm gan virus: Tiêm vaccine viêm gan A và B giúp phòng nhiễm virus – nguyên nhân phổ biến gây men gan tăng cao. Hiện chưa có vaccine viêm gan C, nên cần phòng tránh lây qua đường máu và tình dục.
- Chế độ ăn uống lành mạnh: Duy trì chế độ ăn nhiều rau xanh, trái cây giàu vitamin, các thực phẩm tốt cho gan như atiso, bưởi, cá giàu omega-3; bổ sung đủ vitamin nhóm B, hạn chế đường, mỡ bão hòa và đồ ăn chế biến sẵn để giảm nguy cơ gan nhiễm mỡ.
- Kiểm soát cân nặng và bệnh mạn tính: Duy trì BMI hợp lý, kiểm soát tốt đường huyết và mỡ máu sẽ giảm gánh nặng cho gan.
- Sử dụng thuốc an toàn: Không tự ý dùng thuốc hoặc thảo dược không rõ nguồn gốc. Tuân thủ liều lượng, đặc biệt với thuốc giảm đau và kháng sinh có nguy cơ độc gan (CDC, 2024).
- Tránh tiếp xúc hóa chất độc hại: Mang đồ bảo hộ khi làm việc với dung môi hữu cơ, thuốc trừ sâu, kim loại nặng để hạn chế hấp thu qua hô hấp hoặc da.
- Khám sức khỏe định kỳ: Kiểm tra men gan và chức năng gan giúp phát hiện sớm tổn thương, ngay cả khi chưa có triệu chứng.
Xem thêm: Rối loạn men gan
Kết luận
Qua bài trên, chúng ta có thể thấy men gan cao là một vấn đề sức khỏe cần được quan tâm và kiểm soát kịp thời. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng, và các biện pháp phòng ngừa sẽ giúp bạn có thể duy trì sức khỏe gan và phòng tránh các bệnh lý liên quan. Bạn có thể chủ động kiểm tra sức khỏe gan bằng cách thực hiện xét nghiệm tầm soát tại trung tâm y khoa Diag. Liên hệ 1900 1717 để nhận tư vấn và đặt lịch xét nghiệm nhanh chóng ngay khi bạn có nhu cầu kiểm tra sức khỏe gan:
- Trụ sở: 414 – 420 Cao Thắng, phường 12, quận 10, TP. Hồ Chí Minh.
- Chi nhánh: https://diag.vn/chi-nhanh/
Xem thêm:
