Chỉ số men gan cao là gì? Nguyên nhân và cách kiểm soát.

Chỉ số men gan cao là dấu hiệu cho thấy gan có thể đang bị tổn thương hoặc viêm. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tăng chỉ số này. Việc theo dõi chỉ số thường xuyên và thực hiện các biện pháp điều chỉnh là rất cần thiết. Cùng Diag tìm hiểu về chỉ số gan, nguyên nhân, và cách kiểm soát để bảo vệ sức khỏe một cách hiệu quả nhất.

Men gan là gì?

Men gan là các enzyme do tế bào gan sản xuất ra, đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa và giải độc của cơ thể. Các enzyme này giúp phân giải các chất độc hại trong máu, biến đổi chúng thành các hợp chất không độc và dễ dàng bị loại bỏ qua nước tiểu hoặc phân. Các loại men gan chính bao gồm ALT (alanine transaminase), AST (aspartate transaminase), GGT (gamma-glutamyl transferase), và ALP (alkaline phosphatase).

• ALT (Alanine Transaminase): Chủ yếu có trong gan, và một lượng nhỏ có thể tìm thấy ở thận, tim, và cơ xương. ALT giúp chuyển hóa alanine, một loại amino acid, thành pyruvate để sản xuất năng lượng cho tế bào. Mức ALT cao thường chỉ ra rằng có tổn thương gan.
• AST (Aspartate Transaminase): Có trong gan, tim, cơ bắp, và thận. AST giúp chuyển hóa aspartate và alpha ketoglutarate thành oxaloacetate và glutamate. Mức AST cao có thể chỉ ra các tổn thương ở gan, tim, hoặc cơ bắp.
• GGT (Gamma-Glutamyl Transferase): Có liên quan đến quá trình vận chuyển amino acid và peptide qua màng tế bào. Chỉ số men gan GGT cao thường liên quan đến các vấn đề về gan hoặc ống mật như xơ gan, viêm gan, hoặc tắc nghẽn ống mật.
• ALP (Alkaline Phosphatase): Có liên quan đến quá trình phân giải phosphate và hoạt động tốt nhất trong môi trường kiềm. ALP có nhiều trong gan, xương, thận, và ruột. Mức chỉ số cao thường chỉ ra các vấn đề về gan, xương, hoặc ống mật.

Xem thêm: Xét nghiệm chức năng gan

Chỉ số men gan là gì?

Chỉ số men gan là các giá trị đo lường nồng độ enzyme gan trong máu. Những chỉ số này thường được sử dụng để đánh giá chức năng gan và phát hiện các bệnh lý gan. Khi tế bào gan bị tổn thương, các enzyme này sẽ được phóng thích vào máu, dẫn đến sự gia tăng của chỉ số men gan.

Các chỉ số men gan thường được đo bằng các xét nghiệm máu, bao gồm:

• ALT (Alanine Transaminase): Chỉ số quan trọng nhất để đánh giá tổn thương gan vì ALT chủ yếu có mặt trong gan.
• AST (Aspartate Transaminase): Chỉ số này không chỉ phản ánh tình trạng gan, mà còn liên quan đến tim và cơ bắp.
• GGT (Gamma-Glutamyl Transferase): Chỉ số này giúp phát hiện các bệnh lý về ống mật và xơ gan.
• ALP (Alkaline Phosphatase): Chỉ số này liên quan đến các vấn đề về ống mật và xương.

Các chỉ số có ý nghĩa trong việc:

• Phát hiện bệnh lý: Các chỉ số tăng cao có thể cho thấy gan đang bị tổn thương do vấn đề về gan hoặc các bệnh lý khác.
• Theo dõi tình trạng sức khỏe: Xét nghiệm men gan giúp theo dõi hiệu quả của các phương pháp điều trị và sự tiến triển của bệnh.
• Đánh giá nguy cơ: Chỉ số men gan cũng có thể được sử dụng để đánh giá nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến gan, giúp đưa ra các biện pháp phòng ngừa kịp thời.

Xem thêm: Men gan cao

Các chỉ số xét nghiệm men gan

1. Men gan bình thường ở mức bao nhiêu?

Chỉ số men gan bình thường có thể khác nhau tùy theo phòng xét nghiệm, nhưng thường nằm trong các khoảng sau:

• ALT: 7-56 U/L.
• AST: 10-40 U/L.
• GGT: 9-48 U/L.
• ALP: 44-147 U/L.

Xem thêm: Men gan cao có lây không?

Ý nghĩa của các chỉ số men gan bình thường:

• ALT: Mức ALT bình thường cho thấy không có tổn thương tế bào gan. Tăng mức ALT có thể chỉ ra viêm gan hoặc tổn thương ở gan do các nguyên nhân khác.
• AST: Mặc dù AST cũng có trong gan, nó còn có mặt trong tim và cơ, nên mức AST có thể không đặc hiệu cho gan. Mức AST bình thường cho thấy không có dấu hiệu tổn thương.
• GGT: Mức GGT bình thường cho thấy gan đang hoạt động tốt và không có tắc nghẽn trong đường mật.
• ALP: Mức ALP bình thường cho thấy không có tổn thương ở gan hoặc các vấn đề liên quan đến mật.

Duy trì chỉ số men gan ở mức bình thường là rất quan trọng. Điều này giúp đảm bảo rằng hoạt động hiệu quả và không có dấu hiệu tổn thương. Gan đóng vai trò quan trọng trong nhiều chức năng của cơ thể, bao gồm chuyển hóa, thải độc, và sản xuất protein. Khi các chỉ số men gan nằm trong khoảng bình thường, điều này cho thấy gan đang hoạt động tốt và không có dấu hiệu tổn thương. Nếu chỉ số men gan tăng cao, cần phải xác định nguyên nhân và thực hiện các biện pháp điều trị kịp thời để bảo vệ sức khỏe gan.

2. Chỉ số cao

Chỉ số men gan tăng cao thường là dấu hiệu của tổn thương ở gan hoặc bệnh lý liên quan đến gan. Việc theo dõi chỉ số men gan là rất quan trọng để phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến và yếu tố có thể gây tăng chỉ số men gan:

Nguyên nhân gây chỉ số men gan tăng cao

• Các loại virus như viêm gan A, B, C có thể tấn công gan, gây viêm và tổn thương. Khi virus xâm nhập vào tế bào gan, chúng làm hỏng cấu trúc và chức năng gan, dẫn đến tăng mức độ enzyme trong máu.
• Sử dụng rượu quá mức có thể gây tổn thương tế bào gan, dẫn đến viêm gan do rượu. Tình trạng này có thể tiến triển gây ra biến chứng nguy hiểm. Điều này khiến gan bị tổn thương nghiêm trọng và không còn khả năng hoạt động bình thường.
• Sự tích tụ mỡ trong gan, gọi là gan nhiễm mỡ. Tình trạng này có thể do nhiều nguyên nhân như béo phì, tiểu đường, hoặc chế độ sinh hoạt, ăn uống không lành mạnh. Gan nhiễm mỡ có thể dẫn đến viêm và tăng chỉ số men gan, đặc biệt là ALT và AST.
• Một số loại thuốc như kháng sinh, thuốc giảm đau (như acetaminophen), và thuốc điều trị ung thư, có thể gây tổn thương cho gan. Việc sử dụng thuốc không đúng cách hoặc lạm dụng thuốc có thể làm tăng chỉ số men gan.
• Các bệnh lý khác như tiểu đường, béo phì, bệnh tim, và các rối loạn chuyển hóa khác có thể gây ảnh hưởng đến gan, dẫn đến tăng chỉ số men gan. Những tình trạng này có thể làm gia tăng áp lực lên gan và gây tổn thương.

Những yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ tăng cao men gan

• Người lớn tuổi thường có nguy cơ cao hơn đối với các vấn đề về gan.
• Một số tình trạng di truyền có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan.
• Chế độ ăn uống giàu chất béo bão hòa và đường có thể dẫn đến gan nhiễm mỡ và tăng men gan.
• Lối sống ít vận động cũng có thể góp phần vào tình trạng này.

Xem thêm: Men gan cao có lây không?

Chỉ số men gan bao nhiêu là nguy hiểm?

Chỉ số men gan được coi là nguy hiểm khi tăng cao vượt ngưỡng bình thường và kéo dài. Mức độ nguy hiểm cụ thể phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra sự gia tăng này. Nếu chỉ số men gan vượt quá 2-3 lần so với mức bình thường, cần phải tiến hành kiểm tra kỹ lưỡng và điều trị phù hợp để tránh các biến chứng nghiêm trọng.

Một số mức độ nguy hiểm cụ thể như sau:

• ALT và AST: Khi mức độ này cao gấp 3-5 lần mức bình thường, có thể chỉ ra viêm gan cấp hoặc tổn thương gan nghiêm trọng.
• GGT: Mức GGT cao gấp 2-3 lần có thể chỉ ra tổn thương ống mật hoặc xơ gan.
• ALP: Mức ALP cao gấp 3 lần mức bình thường có thể chỉ ra các vấn đề về ống mật hoặc xương.

Có thể thấy, việc theo dõi và kiểm soát chỉ số men gan là rất quan trọng đối với mỗi người. Chỉ số men gan cao là vô cùng nguy hiểm. Vì thế, việc chủ động theo dõi chỉ số không chỉ để bảo vệ sức khỏe của gan mà còn hỗ trợ phát hiện sớm các bệnh lý. Điều này giúp chúng ta chủ động phòng ngừa bệnh, và giúp các bác sĩ đưa ra phương án chữa trị kịp thời, đảm bảo gan luôn hoạt động hiệu quả.

Xem thêm: Men gan cao 1500

3. Chỉ số thấp

Chỉ số men gan thấp thường ít gặp hơn và trong nhiều trường hợp, nó không phải là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Tuy nhiên, chỉ số men gan thấp không phải lúc nào cũng là dấu hiệu của vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Nguyên nhân gây chỉ số men gan thấp:

• Thiếu hụt các vitamin và khoáng chất cần thiết cho các chức năng của gan, đặc biệt là vitamin B6, B12, và folate, có thể ảnh hưởng đến sản xuất enzyme gan. Chế độ ăn nghèo nàn hoặc không cân bằng có thể dẫn đến tình trạng này.
• Một số bệnh lý di truyền hiếm gặp như hội chứng Wilson (nhiễm đồng) hoặc bệnh hemochromatosis (nhiễm sắt), có thể gây ra mức độ enzyme gan thấp. Những bệnh này ảnh hưởng đến khả năng gan xử lý kim loại và chất dinh dưỡng.
• Một số người có mức men gan tự nhiên thấp do yếu tố di truyền. Di truyền có thể ảnh hưởng đến cách cơ thể sản xuất và điều chỉnh các enzyme gan.

Cách kiểm soát chỉ số men gan ổn định

Kiểm soát chỉ số men gan là một phần quan trọng trong việc duy trì sức khỏe gan và phòng ngừa các bệnh lý liên quan. Dưới đây là một số cách hiệu quả để kiểm soát chỉ số men gan:

1. Chế độ ăn uống lành mạnh

• Tăng cường thực phẩm giàu dinh dưỡng gồm rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt, và protein nạc. Nên lựa chọn các loại thực phẩm tốt cho gan. Các thực phẩm giàu chất chống oxy hóa như bông cải xanh, cà rốt, và các loại quả mọng có thể hỗ trợ sức khỏe gan.
• Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn. Giảm tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều đường, muối, và chất béo bão hòa, vì chúng có thể gây căng thẳng cho gan.
•  Uống rượu quá mức là một trong những nguyên nhân chính gây tổn thương gan. Nên hạn chế uống rượu bia và các chất kích thích. 
• Hút thuốc lá không chỉ có hại cho phổi mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến gan. Chất độc trong thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về gan và tổn thương gan. Bỏ thuốc lá giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và giảm nguy cơ mắc bệnh gan.

2. Tập thể dục thường xuyên

Hoạt động thể chất đều đặn ít nhất 30 phút mỗi ngày. Điều này giúp duy trì trọng lượng cơ thể khỏe mạnh, cải thiện chức năng của gan, và giảm nguy cơ gan nhiễm mỡ.

3. Giảm cân (nếu cần thiết)

Nếu bạn thừa cân hoặc béo phì, giảm cân có thể giúp cải thiện chức năng gan và giảm chỉ số men gan. Từ 5% đến 10% trọng lượng cơ thể có thể giúp giảm mỡ trong gan.

4. Kiểm tra sức khỏe định kỳ

• Thực hiện xét nghiệm máu định kỳ để theo dõi chỉ số men gan và phát hiện sớm các vấn đề liên quan đến gan.
• Thăm khám bác sĩ nếu có triệu chứng bất thường hoặc có nguy cơ mắc bệnh gan. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

5. Tránh sử dụng thuốc không cần thiết

Lưu ý khi dùng thuốc do một số loại có thể gây tổn thương gan. Hãy thảo luận với bác sĩ về bất kỳ loại thuốc nào bạn đang dùng và tránh tự ý dùng thuốc không cần thiết.

6. Uống đủ nước

Uống đủ nước giúp gan hoạt động hiệu quả, hỗ trợ quá trình lọc và loại bỏ chất độc khỏi cơ thể.

7. Quản lý stress

Thực hiện các biện pháp giảm stress do stress kéo dài có thể ảnh hưởng đến sức khỏe gan. Các hoạt động như yoga, thiền, hoặc các sở thích cá nhân có thể giúp giảm stress.0

Khi nào xét nghiệm chỉ số men gan?

Xét nghiệm chỉ số men gan là một phần quan trọng trong việc đánh giá sức khỏe gan và phát hiện sớm các vấn đề liên quan đến gan. Các chỉ số xét nghiệm của men gan sẽ giúp bác sĩ theo dõi và chẩn đoán chính xác về tình trạng sức khỏe của gan. Một số trường hợp cần thực hiện xét nghiệm:

• Kiểm tra chức năng gan ngay khi có các triệu chứng nghi ngờ. Các dấu hiệu như mệt mỏi kéo dài, đau bụng ở vùng gan, vàng da hoặc mắt, nước tiểu sẫm màu…
• Người có tiền sử bệnh lý gan như viêm gan virus hay gan nhiễm mỡ. Việc xét nghiệm định kỳ men gan là cần thiết để theo dõi tình trạng sức khỏe gan.
• Người có lối sống không lành mạnh. Nếu có thói quen uống rượu bia quá mức, sử dụng thuốc lá hoặc các chất kích thích, bạn nên xét nghiệm men gan để đánh giá tác động của lối sống này đến sức khỏe gan.
• Những người mắc các bệnh lý như tiểu đường, béo phì, hoặc bệnh tim mạch có nguy cơ cao hơn mắc các vấn đề về gan. Xét nghiệm men gan giúp phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn.
• Bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm gan để đảm bảo gan của bạn đủ khỏe mạnh để chịu đựng các can thiệp y tế.
• Đối với những người trên 40 tuổi hoặc có nguy cơ cao mắc bệnh gan, xét nghiệm men gan nên được thực hiện định kỳ để phát hiện sớm và quản lý các vấn đề sức khỏe.

Chỉ số ALT bao nhiêu là nguy hiểm?

Ở người khỏe mạnh, chỉ số ALT thường dao động từ 7 đến 55 đơn vị mỗi lít (U/L). Khi chỉ số này tăng cao, mức độ nguy hiểm được phân loại như sau:

• Tăng nhẹ đến trung bình: Nếu chỉ số ALT tăng dưới 4 lần so với mức bình thường (tức dưới 220 U/L), có thể liên quan đến các tình trạng như viêm gan mạn tính, gan nhiễm mỡ, hoặc xơ gan nhẹ.
• Tăng cao: Khi chỉ số ALT vượt quá 200 U/L, đặc biệt nếu đạt đến 5.000 U/L, có thể là dấu hiệu của viêm gan siêu vi cấp, tổn thương gan nghiêm trọng, hoặc suy gan cấp.

Chỉ số GGT cao bao nhiêu là nguy hiểm?

Chỉ số GGT bình thường khác nhau giữa nam và nữ:

• Nam giới: 7–32 U/L.
• Nữ giới: 11–50 U/L.

Chỉ số GGT tăng cao được coi là nguy hiểm được phân loại theo các mức độ như sau:

• Tăng nhẹ: GGT tăng gấp 1–2 lần so với mức bình thường, có thể do gan nhiễm mỡ.
• Tăng trung bình: GGT tăng gấp 2–5 lần, có thể liên quan đến xơ hay viêm gan, hoặc tác dụng phụ của thuốc.
• Tăng cao: GGT tăng trên 5 lần, có thể là dấu hiệu của tắc mật, xơ gan do rượu, hoặc các bệnh lý gan nghiêm trọng khác.

Xét nghiệm men gan ở đâu?

Trung tâm y khoa Diag là một trong những đơn vị cung cấp dịch vụ xét nghiệm được các quý khách hàng tin dùng trong hơn 20 năm qua. Mẫu xét nghiệm sẽ được phân tích trên hệ thống hiện đại Alinity – Abbott (Mỹ), đem đến kết quả có độ chính xác cao, đáng tin cậy. Quý khách hàng có thể dễ dàng lựa chọn thực hiện xét nghiệm lẻ hoặc gói xét nghiệm gan phù hợp theo nhu cầu kiểm tra sức khỏe.

Bên cạnh đó, Diag còn cung cấp các dịch vụ đi kèm tạo sự thuận tiện cho quá trình kiểm tra chỉ số men gan cao:

• Hơn 30 chi nhánh lấy mẫu xét nghiệm trên các quận huyện TP.HCM.
• Cung cấp dịch vụ lấy mẫu tận nơi.
• Lưu trữ kết quả online và trả kết quả qua tin nhắn (Zalo/ SMS).
• Bác sĩ tư vấn kết quả qua điện thoại miễn phí.

Liên hệ với trung tâm y khoa Diag qua 1900 1717 để nhận tư vấn và đặt lịch ngay khi có nhu cầu xét nghiệm men gan:

• Trụ sở: 414 – 420 Cao Thắng, phường 12, quận 10, TP. Hồ Chí Minh.
• Chi nhánh: https://diag.vn/chi-nhanh/