Triệu chứng cholesterol cao: 7 nhóm triệu chứng đặc trưng

1. Triệu chứng tim mạch

Cholesterol cao ảnh hưởng đến hệ tim mạch chủ yếu thông qua quá trình hình thành các mảng xơ vữa động mạch. Theo thời gian, các mảng bám này dày lên và làm hẹp lòng mạch, từ đó cản trở lưu lượng máu đến tim. Lúc này, cơ tim không nhận đủ oxy và dưỡng chất cần thiết, gây nên các triệu chứng như đau thắt ngực, mệt mỏi, và hụt hơi.

Mảng bám cũng có nguy cơ bị vỡ, khi đó sẽ hình thành cục máu đông làm chặn hoàn toàn dòng máu đến một phần cơ tim. Tình trạng này dẫn đến nhồi máu cơ tim và có thể gây tử vong nếu thiếu máu kéo dài. Biểu hiện rõ qua các triệu chứng như:

• Cơn đau ngực dữ dội, lan ra vai, cánh tay, hoặc hàm.
• Cảm giác khó thở.
• Đổ mồ hôi lạnh.
• Buồn nôn.

2. Triệu chứng về não

Não có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng do xơ vữa động mạch, đặc biệt nếu xảy ra ở động mạch cảnh và động mạch não giữa. Đây là các động mạch quan trọng giúp cung cấp máu cho não hoạt động. Khi có mảng bám xơ vữa, lòng mạch bị hẹp và giảm lượng máu lưu thông đến não. Hệ quả là gây nên các triệu chứng như chóng mặt, mệt mỏi, và suy giảm trí nhớ.

Trong một số trường hợp, các mảng xơ vữa có thể dẫn đến thiếu máu não thoáng qua. Đây là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ đột quỵ cao trong tương lai với các triệu chứng:

• Tê liệt tạm thời ở một bên cơ thể.
• Rối loạn lời nói.
• Mất thị lực thoáng qua.

Đột quỵ do thiếu máu cục bộ là một trong những biến chứng nguy hiểm khi mảng bám trong mạch máu não bị vỡ. Vùng não bị ảnh hưởng sẽ tổn thương nghiêm trọng. Người bệnh có thể gặp các triệu chứng như yếu hoặc liệt một bên cơ thể, khó nói, khó nuốt, mất thăng bằng, và hôn mê.

Một số trường hợp, cholesterol cao cũng có thể gây đột quỵ do xuất huyết. Tình trạng này xảy ra khi áp lực cao trong mạch máu não làm vỡ động mạch, dẫn đến chảy máu trong não. Các biến chứng đột quỵ này cần cấp cứu ngay lập tức để tránh đe dọa tính mạng.

Xem thêm: Chỉ số cholesterol cao khi mang thai

3. Triệu chứng về gan

Chất béo sẽ tích tụ trong tế bào gan nếu có quá nhiều cholesterol trong máu, dẫn đến tình trạng gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD). Ban đầu, gan nhiễm mỡ không gây ra triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên khi tình trạng này kéo dài, gan bắt đầu bị viêm và gây ra viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH). Viêm gan này có thể tiến triển thành xơ gan hoặc thậm chí là ung thư gan.

Biểu hiện của cholesterol cao ảnh hưởng đến gan thường là:

• Đau hoặc khó chịu ở phần bụng trên bên phải.
• Mệt mỏi kéo dài.
• Cảm giác đầy bụng.

Cholesterol cao còn làm rối loạn quá trình chuyển hóa lipid và glucose trong cơ thể. Khi chức năng gan suy giảm, mức cholesterol xấu LDL-C và triglyceride trong máu tăng lên, trong khi mức cholesterol tốt HDL-C có thể giảm. Từ đó làm tăng nguy cơ tổn thương tim mạch.

Xem thêm: Tăng cholesterol máu đơn thuần

4. Triệu chứng về thận

Cholesterol cao có thể gây hẹp động mạch thận, làm giảm lưu lượng máu đến cơ quan này. Khi không nhận đủ máu, thận sẽ kích hoạt cơ chế bù đắp bằng cách giải phóng hormone renin và gây huyết áp cao toàn thân. Từ đó gây nên các triệu chứng như:

• Phù nề, đặc biệt là ở chân và mắt cá chân.
• Tiểu ít.
• Nước tiểu đổi màu bất thường.

Mặc dù triệu chứng ban đầu khá mờ nhạt, nhưng tổn thương tiến triển có thể dẫn đến bệnh thận mạn tính. Hơn nữa, người bệnh còn gặp tình trạng mất cân bằng điện giải và tích tụ độc tố trong máu do cholesterol cao làm suy giảm chức năng thận. Điều này dẫn đến các triệu chứng như buồn nôn, mệt mỏi, ngứa da, và sưng phù do giữ nước.

5. Triệu chứng về mắt

Triệu chứng điển hình nhất là xanthelasma – những mảng hoặc nốt vàng xuất hiện ở mí mắt hoặc vùng da quanh mắt. Nốt vàng này không gây đau hay ảnh hưởng trực tiếp đến thị lực, nhưng là dấu hiệu cảnh báo mức cholesterol cao. Chúng xuất hiện khi có sự tích tụ cholesterol trong các mô mềm xung quanh mắt hoặc trong mạch máu của võng mạc.

Người bệnh có thể gặp triệu chứng mờ mắt, mất thị lực từng phần, hoặc thậm chí mất thị lực đột ngột. Đây là những vấn đề ở bệnh lý võng mạc do xơ vữa trong thành động mạch. Trường hợp tắc động mạch trung tâm võng mạc (CRAO) là một cấp cứu mắt điển hình. CRAO có thể gây mất thị lực đột ngột và hoàn toàn ở một bên mắt nếu có tắc nghẽn nghiêm trọng ở mạch máu võng mạc.

6. Triệu chứng về da

Nốt u vàng cũng xuất hiện nhiều dưới da dưới dạng các khối u nhỏ, mềm hoặc cứng, gọi là xanthomas. Đây là một dấu hiệu cholesterol cao nhưng ít người để ý. Các nốt u vàng không gây đau, thường thấy ở vùng gân, khuỷu tay, đầu gối, ngón tay hoặc chân. Tình trạng da bị tổn thương là do tích tụ mỡ thừa trong máu, khi cholesterol không được chuyển hóa hiệu quả và lắng đọng trong các mô mềm.

7. Triệu chứng toàn thân

Tình trạng cholesterol tăng cao kéo dài có thể ảnh hưởng đến nhiều hệ cơ quan trong cơ thể. Việc thiếu oxy và dưỡng chất do hẹp động mạch khiến cơ thể không thể duy trì các hoạt động bình thường. Người bệnh thường có các dấu hiệu cholesterol cao như:

• Mệt mỏi, suy nhược.
• Suy giảm năng lượng.
• Dễ kiệt sức, đặc biệt là khi hoạt động gắng sức.

Cholesterol cao đi kèm với các triệu chứng của hội chứng chuyển hóa. Trong đó bao gồm béo phì vùng bụng, tăng huyết áp, tăng đường huyết, và tăng triglyceride. Những rối loạn này làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và tiểu đường type 2.

Xem thêm: Tăng cholesterol máu gia đình

Biến chứng nguy hiểm do cholesterol cao

Khi mức cholesterol tăng cao mà không được kiểm soát tốt, đặc biệt là LDL cholesterol cao, có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm đến sức khỏe.

• Nhồi máu cơ tim: Đây là một hệ quả của bệnh động mạch vành do sự hình thành các mảng xơ vữa do cholesterol máu cao. Nhồi máu cơ tim xảy ra khi mảng bám trong động mạch vành vỡ ra, tạo ra cục máu đông làm tắc nghẽn hoàn toàn dòng máu cung cấp cho tim. Điều này có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho cơ tim, dẫn đến đau ngực dữ dội và trong một số trường hợp là tử vong.
• Đột quỵ: Biến chứng này xảy ra khi một cục máu đông hình thành trong động mạch bị tắc nghẽn, cản trở dòng máu đến não. Cholesterol cao có thể làm tăng nguy cơ hình thành các cục máu đông trong các mạch máu não, dẫn đến đột quỵ thiếu máu cục bộ. Đột quỵ nếu không được phát hiện và điều trị sớm có thể dẫn đe dọa trực tiếp đến tính mạng.
• Bệnh mạch máu ngoại vi: Đây là tình trạng mảng bám tích tụ trong các mạch máu ngoài tim và não, thường là ở chân và tay. Hệ quả là gây đau và khó khăn khi vận động. Một số trường hợp có thể dẫn đến hoại tử các chi nếu mạch máu bị tắc nghẽn nặng.
• Tăng huyết áp: Cholesterol cao có thể góp phần vào tăng huyết áp vì mảng bám làm thu hẹp động mạch, khiến máu khó lưu thông hơn và gây tăng áp lực trong các mạch máu. Tăng huyết áp nếu kéo dài có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ và bệnh thận.
• Bệnh thận mãn tính: Bệnh có thể phát triển khi mạch máu cung cấp máu cho thận bị tắc nghẽn do mảng bám cholesterol. Khi thận không nhận đủ máu, khả năng lọc chất thải và duy trì cân bằng chất lỏng trong cơ thể giảm sút.

Chẩn đoán và điều trị tình trạng cholesterol cao

Nồng độ cholesterol trong máu nếu tăng cao kéo dài sẽ gây nên nhiều biến chứng nguy hiểm. Vậy nên cần phải được kiểm tra và chẩn đoán đúng, từ đó có hướng chữa trị hiệu quả.

Việc chẩn đoán cholesterol cao cần được đánh giá thông qua các chỉ số chuyên sâu, bao gồm 4 chỉ số mỡ máu chính:

• Cholesterol toàn phần: Kiểm tra tổng lượng cholesterol có trong máu. Mức cholesterol toàn phần lý tưởng nên dưới 200 mg/dL.
• LDL cholesterol: Kiểm tra mức cholesterol xấu, với mức lý tưởng nên dưới 100 mg/dL.
• HDL cholesterol: đánh giá nồng độ cholesterol tốt. HDL cholesterol lý tưởng nên từ 40 mg/dL trở lên đối với nam giới và từ 50 mg/dL đối với nữ giới.
• Triglycerides: Là chỉ số đánh giá một dạng chất béo xấu khác có trong máu, thường được kiểm tra đồng thời với LDL cholesterol. Mức Triglycerides lý tưởng nên dưới 150 mg/dL.

Bên cạnh đó, bác sĩ cũng cần đánh giá nhiều yếu tố nguy cơ khác như huyết áp, lối sống hàng ngày và tiền sử bệnh lý của gia đình (như bệnh tim, tiểu đường…).

Đối với những trường hợp tăng cholesterol máu nhẹ nhưng không cần phải điều trị với thuốc hoặc can thiệp chuyên sâu thì chỉ cần thay đổi lối sống khoa học hơn để cải thiện bệnh.

• Thay đổi chế độ ăn uống khoa học: Tránh ăn chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa có trong mỡ động vật, thịt đỏ, đồ ăn nhanh, chế biến sẵn. Tăng cường bổ sung chất xơ từ rau củ quả, các loại hạt, và omega-3 từ cá béo, hạt chia, hạt lanh.
• Tập thể dục thường xuyên ít nhất 30 phút mỗi ngày, đồng thời giảm cân hợp lý.
• Không hút thuốc và hạn chế tối đa rượu bia.

Nếu cần thiết, bác sĩ có thể lên phương án điều trị với thuốc. Những loại thuốc này có tác dụng kiểm soát cholesterol máu, giúp hạn chế tình trạng tăng hoặc giảm quá mức. Phổ biến là các loại thuốc như: Statin, Ezetimibe, PCSK9 inhibitors, Fibrates hoặc Niacin.

Trong suốt quá trình điều trị, bác sĩ sẽ yêu cầu xét nghiệm lại cholesterol để đánh giá hiệu quả của phương pháp điều trị. Đây là cách hiệu quả để kiểm soát bệnh, nếu cần thiết sẽ phải điều chỉnh thuốc hoặc chế độ ăn uống để đạt được kết quả tốt nhất.

Lời kết

Như vậy, bài viết đã chia sẻ đầy đủ thông tin về các nhóm triệu chứng cholesterol cao. Đây là tình trạng nguy hiểm, có ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhiều hệ cơ quan và cần điều trị sớm để tránh biến chứng.

Xem thêm: Bị cholesterol cao phải làm sao?