Bạn có biết béo phì là nguyên nhân gây ra hàng loạt bệnh lý nguy hiểm? Tác hại của béo phì bao gồm rối loạn chuyển hóa, tăng huyết áp, viêm khớp, và nhiều loại ung thư. Tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết bên dưới của Diag!

Béo phì là gì?

Béo phì là tình trạng lượng mỡ thừa trong cơ thể vượt ngưỡng bình thường. Tình trạng này được xác định dựa trên chỉ số BMI (Body Max Index – chỉ số khối cơ thể) và các xét nghiệm, kiểm tra khác.

Mọi người có thể xảy ra tình trạng thừa cân và béo phì khi năng lượng nạp vào từ thực phẩm, đồ uống vượt quá năng lượng tiêu hao. Phần năng lượng dư thừa này được lưu trữ dưới dạng mỡ. Các nguyên nhân và yếu tố tác động gây béo phì gồm:

  • Chế độ ăn uống không lành mạnh: Tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu calo, đường, và chất béo bão hòa.
  • Ít hoạt động thể chất khiến cơ thể không thể sử dụng năng lượng hiệu quả.
  • Yếu tố di truyền ảnh hưởng đến cách cơ thể lưu trữ mỡ và sử dụng năng lượng.
  • Rối loạn cân bằng hormone như insuslin, leptin, v.v
  • Căng thẳng, giấc ngủ kém ảnh hưởng đến các hormone kiểm soát cơn đói và cảm giác no.
  • Do thuốc như thuốc chống viêm corticosteroid, thuốc đái tháo đường, trầm cảm.
  • Do các bệnh lý như bệnh suy giáp, hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)…

Xem thêm: Nguyên nhân gây béo phì

beo phi la tinh trang mo thua cao vuot nguong binh thuong
Béo phì là tình trạng lượng mỡ thừa trong cơ thể vượt ngưỡng bình thường.

Tác hại của béo phì

Thừa cân, béo phì có thể gây ra:

Hậu quả của béo phì – Gây rối loạn chuyển hóa và nội tiết

Hội chứng chuyển hóa máu

Tình trạng này xảy ra khi lượng mỡ thừa, đặc biệt là mỡ bụng, làm tế bào giảm độ nhạy insulin. Kết quả dẫn đến kháng insuslin, khiến lượng đường trong máu không thể kiểm soát.

Đây là nguyên nhân chính dẫn đến bệnh đái tháo đường type 2 – bệnh mạn tính tiềm ẩn nhiều rủi ro nguy hiểm. Nguy cơ diễn tiến sang đái tháo đường type 2 ở người béo phì càng cao nếu không kiểm soát cân nặng ổn định.

Xem thêm: Tiền béo phì là gì?

neu khong can thiep kip thoi beo phi co the gay tieu duong type 2
Nếu không can thiệp y tế kịp thời, người béo phì có thể diễn tiến sang tiểu đường type 2.

Rối loạn lipid máu

Đây là hệ quả của việc mỡ thừa làm tăng mức cholesterol xấu (LDL) và triglyceride, giảm cholesterol tốt (HDL). Tình trạng kéo dài có thể dẫn đến xơ vữa động mạch. Đây là một trong những yếu tố nguy cơ gây nhồi máu cơ tim, đột quỵ và các biến chứng tim mạch khác.

Xem thêm: Dấu hiệu của bệnh béo phì

Mất cân bằng hormone

  • Ở nữ giới: Thừa cân, béo phì gây ảnh hưởng tiêu cực đến các hormone sinh dục như estrogen. Tình trạng này gây rối loạn kinh nguyệt, hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS). Nhiều trường hợp nặng có thể gây vô sinh.
  • Ở nam giới: Lượng mỡ thừa làm giảm nồng độ hormone testosterone trong cơ thể. Trong trường hợp này, nam giới có thể gặp tình trạng suy giảm ham muốn tình dục. Chất lượng tinh trùng cũng giảm, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh sản, thậm chí vô sinh.

Xem thêm: Béo phì gây ra những bệnh gì?

Tác hại của bệnh béo phì – Gây ra bệnh lý tim mạch và tuần hoàn

Cao huyết áp

Ở người béo phì, tim buộc phải làm việc nhiều hơn để bơm máu khắp cơ thể. Điều này là nguyên nhân gây cao huyết áp.

Tình trạng huyết áp cao kéo dài có thể làm tổn thương mạch máu gây cứng, dày hơn và khả năng đàn hồi kém hơn. Đây là một trong những yếu tố nguy cơ chính dẫn đến các bệnh tim mạch nguy hiểm như suy tim, biến chứng suy thận.

beo phi tiem an rui ro gay cao huyet ap
Ở người béo phì, tim buộc phải làm việc nhiều hơn để bơm máu khắp cơ thể, dẫn đến cao huyết áp

Xơ vữa động mạch

Đây là hậu quả xảy ra do sự tích tụ mỡ thừa và các chất lắng đọng trên thành mạch. Nguyên nhân do mức cholesterol xấu (LDL) và triglyceride tăng, lắng lại trong thành mạch và hình thành mảng bám.

Các mảng bám là nguyên nhân trực tiếp gây hẹp lòng mạch, khiến lưu lượng máu đến các mô và cơ quan giảm. Nếu mảng bám có kích thước lớn có thể gây tắc nghẽn hoàn toàn dòng chảy của máu, gây thiếu máu cục bộ hoặc nhồi máu cơ tim.

Nếu các mảng bám vỡ cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Người bệnh có thể xuất hiện cục máu đông, làm tăng nguy cơ tắc mạch phổi hoặc đột quỵ.

Xét nghiệm mỡ máu chỉ 160k

  • Đánh giá toàn diện tình trạng mỡ máu và phát hiện các bệnh lý tim mạch.
  • Nhanh chóng, không chờ đợi với hệ thống 40 chi nhánh Diag.
  • Lấy mẫu ngoài giờ hành chính.
  • Có ngay kết quả trong vòng 24h qua Zalo.

GỌI LẠI CHO TÔI

Diag sẽ liên hệ lại trong vòng 5 phút

Hậu quả béo phì – Các vấn đề về hệ cơ xương khớp

Thoái hóa khớp

Đây là một trong những vấn đề phổ biến nhất ở người thừa cân, đặc biệt là ở các khớp chịu trọng lực như khớp gối, hông và cột sống. Thoái hóa khớp xảy ra khi trọng lượng dư thừa của cơ thể tạo áp lực gấp 4 – 6 lần so với bình thường, đặc biệt khi đi bộ hoặc vận động.

Tình trạng này khiến sụn khớp bị bào mòn nhanh chóng. Từ đó làm giảm khả năng chịu lực và bảo vệ xương. Người bị thoái hóa khớp có thể cảm thấy đau, nhức kéo dài, cứng khớp, khó vận động. Nhiều trường hợp nặng khớp có thể mất hoàn toàn chức năng, bắt buộc phải thực hiện phẫu thuật thay khớp.

Viêm khớp mạn tính

Bệnh xảy ra do áp lực của trọng lượng lên khớp và các tình trạng viêm mạn tính trong cơ thể. Tình trạng viêm khớp mạn tính do mỡ thừa xảy ra khi tế bào mỡ tiết hormone gây viêm (cytokine) như TNF-⍺, IL-6. Các cytokine này làm tăng phản ứng viêm tại các khớp, gây tổn thương phần mô xương dưới sụn.

Người bị viêm khớp mạn do mỡ thừa có thể gặp tình trạng tổn thương vĩnh viễn, khớp sưng, đau và suy giảm chức năng theo thời gian. Tình trạng này nếu kéo dài cũng làm tăng nguy cơ yếu xương, loãng xượng, dễ gãy xương khi va chạm hoặc té ngã.

beo phi co the gay viem khop man tinh
Viêm khớp mạn do mỡ thừa có thể tổn thương vĩnh viễn, khớp sưng, đau, và suy giảm chức năng theo thời gian.

Các vấn đề về sinh sản

Ở nữ giới, tình trạng thừa cân làm tăng nguy cơ gặp các biến chứng nghiêm trọng trong thai kỳ:

  • Đái tháo đường thai kỳ, ảnh hưởng trực tiếp đến mẹ bầu và thai nhi.
  • Tiền sản giật do cao huyết áp trong thời gian mang thai. Mẹ bầu có thể bị tổn thương gan hoặc các cơ quan khác trong cơ thể.
  • Thai chết lưu. Nguy cơ càng cao nếu tình trạng lưu thông máu không ổn định và mẹ gặp nhiều biến chứng sức khỏe nguy hiểm.

Tác hại của thừa cân béo phì – Các vấn đề về hô hấp

Ngưng thở khi ngủ (Sleep Apnea)

Đây là vấn đề thường gặp ở người béo phì, đặc biệt là những ai có mỡ thừa quanh cổ. Lượng mỡ thừa chèn ép đường thở, làm gián đoạn nhịp thở trong khi ngủ.

nguoi beo phi co the bi hoi chung ngung tho khi ngu
Ngưng thở khi ngủ là vấn đề thường gặp ở người béo phì, đặc biệt là những ai có mỡ thừa quanh cổ.

Khó thở khi gắng sức

Nguyên nhân do trọng lượng cơ thể lớn khiến nhu cầu oxy tăng. Trong khi đó, khả năng của phổi và hệ hô hấp lại không đáp ứng được so với nhu cầu. Lúc này, người thừa cân có thể cảm thấy hụt hơi, mệt mỏi cả khi thực hiện những hoạt động nhẹ nhàng như đi bộ, leo cầu thang, xách đồ…

Tăng nguy cơ hen suyễn

Tế bào mỡ tiết các cytokine gây viêm, làm tăng phản ứng viêm trong đường hô hấp. Đây là yếu tố khiến bệnh hen suyễn nghiêm trọng hơn. Người bệnh dễ lên cơn hen, thường xuyên cảm thấy khó thở.

Hậu quả của thừa cân béo phì – Tăng nguy cơ mắc ung thư

Béo phì làm tăng nguy cơ mắc một số loại ung thư và rủi ro tử vong. Nguyên nhân liên quan đến viêm mạn tính, mất cân bằng hormone và các yếu tố tăng trưởng tế bào bất thường:

  • Ung thư vú sau mãn kinh: Xảy ra khi cơ thể tăng sản xuất estrogen từ mô mỡ. Tăng nguy cơ hình thành và các khối u vú.
  • Ung thư nội mạc tử cung và buồng trứng: Estrogen tăng cao kích thích sự phát triển bất thường của tế bào ở tử cung và buồng trứng. Dẫn đến tăng nguy cơ mắc ung thư nội mạc tử cung hoặc ung thư buồng trứng.
  • Ung thư tuyến tiền liệt: Xảy ra do rối loạn hormone và tình trạng viêm mạn tính.
  • Ung thư đại trực tràng: Do tình trạng viêm mạn tính và thay đổi trong hệ vi sinh đường ruột làm tăng nguy cơ.

Xem thêm: Cách phòng tránh bệnh béo phì

Tác hại của việc béo phì – Ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý

Người thừa cân có thể gặp nhiều vấn đề tâm lý:

  • Tự ti và stress do bị kỳ thị, phán xét về ngoại hình, dẫn đến tâm lý tự ti, xấu hổ, và mất tự tin trong giao tiếp.
  • Giảm chất lượng cuộc sống do các hạn chế hoạt động xã hội, thể thao và công việc.
  • Béo phì thường đi kèm với các bệnh lý như tiểu đường, tim mạch, đau khớp, tăng nguy cơ trầm cảm.
  • Cảm giác lo lắng về sức khỏe, cân nặng và áp lực xã hội khiến người béo phì dễ mắc các rối loạn lo âu.
beo phi co the gay tram cam, tu ti
Người thừa cân có thể tự ti và stress do bị kỳ thị, phán xét về ngoại hình.

Giải pháp cải thiện tình trạng thừa cân hiệu quả

Để giảm tác hại của béo phì, mọi người cần thực hiện các biện pháp phối hợp giữa dinh dưỡng, vận động, và lối sống lành mạnh.

  • Cải thiện chế độ dinh dưỡng:
    • Ăn nhiều rau xanh, trái cây, và thực phẩm giàu chất xơ hỗ trợ tiêu hóa, kiểm soát cân nặng.
    • Giảm tiêu thụ các loại thực phẩm chế biến sẵn, đồ ngọt, đồ uống có đường, và chất béo bão hòa.
    • Chia nhỏ bữa ăn trong ngày thành 4-5 bữa nhỏ, giúp kiểm soát lượng calo và tránh cảm giác đói.
    • Uống đủ nước mỗi ngày để hỗ trợ quá trình trao đổi chất và giảm cảm giác thèm ăn.
  • Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày với các hoạt động nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội, yoga hoặc tập các bài giãn cơ.
  • Thiền, tập yoga, và hít thở sâu để tránh căng thẳng.
  • Đảm bảo ngủ đủ giấc từ 7-8 tiếng mỗi đêm, giúp cân bằng hormone và giảm nguy cơ ăn uống không kiểm soát.
  • Hạn chế sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ để cải thiện chất lượng giấc ngủ.
  • Tham khảo ý kiến bác sĩ để xây dựng kế hoạch giảm cân phù hợp với tình trạng sức khỏe.

Xem thêm: Giải pháp cho bệnh béo phì

Lời kết

Tác hại của béo phì có thể ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe và cuộc sống. Vì vậy, việc duy trì cân nặng hợp lý không chỉ giúp bạn cải thiện ngoại hình mà còn ngăn ngừa các bệnh lý nguy hiểm.