Ứng dụng dành cho đối tác 
19001717 Lipid toàn phần là gì?
Lipid toàn phần là một thuật ngữ y khoa dùng để chỉ tổng lượng chất béo trong máu, bao gồm các thành phần như LDL-cholesterol, HDL-cholesterol, triglycerides và các acid béo tự do. Xét nghiệm lipid toàn phần là một loại xét nghiệm định lượng, được thực hiện để đo lường nồng độ các thành phần lipid trong máu. Đây là một trong những chỉ số quan trọng giúp đánh giá sức khỏe tim mạch và khả năng chuyển hóa chất béo trong cơ thể.
Các thành phần quan trọng trong lipid toàn phần gồm:
- Cholesterol toàn phần: Tổng lượng cholesterol trong máu, bao gồm cả cholesterol “tốt” (HDL) và cholesterol “xấu” (LDL).
- LDL-Cholesterol (Cholesterol “xấu”): LDL vận chuyển cholesterol từ gan đến các tế bào trong cơ thể. Khi mức LDL quá cao, cholesterol có thể tích tụ trong thành động mạch, hình thành mảng xơ vữa, gây hẹp lòng mạch và làm tăng khả năng mắc các bệnh tim mạch như nhồi máu cơ tim và đột quỵ.
- HDL-Cholesterol (Cholesterol “tốt”): Loại cholesterol này có nhiệm vụ vận chuyển cholesterol từ các tế bào trở lại gan để xử lý và đào thải ra khỏi cơ thể. Mức HDL cao giúp bảo vệ tim mạch bằng cách loại bỏ cholesterol dư thừa khỏi động mạch.
- Triglyceride (TG): Là một loại chất béo trung tính, được hình thành từ lượng calo dư thừa mà cơ thể không sử dụng ngay lập tức. TG được lưu trữ trong các tế bào mỡ. Mức TG cao, đặc biệt khi kết hợp với mức LDL cao và HDL thấp, cũng làm tăng khả năng mắc bệnh lý tim mạch.
Vì sao nên kiểm tra lipid toàn phần?
Việc kiểm tra lipid toàn phần là một cách quan trọng để đánh giá nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như nhồi máu cơ tim, đột quỵ và các bệnh lý mạch máu khác. Xét nghiệm cung cấp thông tin về các chỉ số lipid trong máu, giúp bác sĩ xác định chính xác tình trạng tim mạch của bạn và đưa ra các biện pháp phòng ngừa hoặc điều trị kịp thời.
Cholesterol cao thường không có triệu chứng rõ ràng, vì vậy nhiều người chỉ phát hiện ra khi đã gặp phải các biến chứng nghiêm trọng như xơ vữa động mạch, đau tim hoặc đột quỵ. Xét nghiệm lipid toàn phần là phương pháp duy nhất giúp phát hiện tình trạng cholesterol cao từ sớm. Việc phát hiện sớm giúp can thiệp kịp thời bằng các biện pháp thay đổi lối sống như chế độ ăn uống và tập luyện, hoặc điều trị thuốc khi cần thiết. Đối với những người đã được chẩn đoán cholesterol cao, xét nghiệm này còn giúp theo dõi hiệu quả điều trị và điều chỉnh phác đồ nếu cần.
Các yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm lipid toàn phần
Mức lipid máu chịu tác động từ nhiều khía cạnh khác nhau, cụ thể:
- Tuổi tác: Lipid toàn phần thường tăng dần theo tuổi. Khi cơ thể già đi, quá trình chuyển hóa chất béo trở nên kém hiệu quả hơn, dẫn đến sự tích tụ cholesterol và TG trong máu. Đặc biệt, sau tuổi 40, cholesterol có thể tăng cao rõ rệt, nhất là ở phụ nữ sau mãn kinh do thay đổi nội tiết tố.
- Tiền sử gia đình: Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định mức lipid máu. Nếu trong gia đình bạn có người mắc cholesterol cao hoặc các bệnh lý tim mạch, bạn có thể bị ảnh hưởng cao hơn. Tình trạng này thường liên quan đến các đột biến gen làm suy giảm khả năng xử lý và đào thải cholesterol dư thừa khỏi cơ thể.
- Thói quen không lành mạnh:
- Chế độ dinh dưỡng: Ăn quá nhiều thực phẩm chứa chất béo bão hòa, cholesterol xấu (thực phẩm chiên, thịt đỏ nhiều mỡ, bơ, bánh ngọt) có thể làm tăng mức cholesterol xấu.
- Ít vận động: Việc không hoạt động thể chất thường xuyên làm giảm mức HDL (cholesterol tốt), dẫn đến mất cân bằng lipid máu.
- Hút thuốc lá: Nicotine và các chất độc trong thuốc lá không chỉ làm tổn hại thành mạch máu mà còn làm giảm mức cholesterol tốt, tăng nguy cơ xơ vữa động mạch.
- Lạm dụng rượu bia: Rượu bia làm tăng triglyceride, một thành phần quan trọng trong lipid toàn phần, dẫn đến rối loạn chuyển hóa chất béo.
- Bệnh lý khác:
- Tiểu đường: Lượng đường trong máu cao có thể làm tăng mức LDL và TG, đồng thời giảm cholesterol tốt, gây rối loạn lipid máu.
- Bệnh tim mạch: Các bệnh tim như suy tim hoặc bệnh động mạch vành thường đi kèm với sự gia tăng cholesterol xấu.
- Rối loạn nội tiết: Các bệnh lý như suy giáp, hội chứng đa nang buồng trứng có thể ảnh hưởng đến khả năng chuyển hóa chất béo của cơ thể, làm tăng lipid toàn phần.
Cách tính chỉ số lipid toàn phần
Lipid toàn phần, hay tổng lượng cholesterol trong máu, được tính dựa trên các thành phần chính bao gồm cholesterol tốt, cholesterol xấu và triglycerides. Công thức phổ biến nhất để ước tính chỉ số này là:
Lipid toàn phần = HDL-cholesterol + LDL-cholesterol + (Triglyceride x 20%)
Ví dụ, nếu chỉ số LDL là 100 mg/dL, HDL là 50 mg/dL và TG là 150 mg/dL, thì lipid toàn phần sẽ được tính như sau:
Lipid toàn phần = 100 + 50 + (150 x 20%) = 180 mg/dL.
Chỉ số lipid toàn phần bình thường là bao nhiêu?
Dưới đây là các mức lipid toàn phần và các thành phần khác được đánh giá là bình thường, dựa trên từng nhóm tuổi và giới tính:
Độ tuổi | Cholesterol toàn phần | Non-HDL cholesterol | HDL cholesterol | LDL cholesterol |
Dưới 19 tuổi | Dưới 170 mg/dL | Dưới 120 mg/dL | Trên 45 mg/dL | Dưới 110 mg/dL |
Từ 20 tuổi trở lên (nam) | 125 – 200 mg/dL | Dưới 130 mg/dL | 40 mg/dL hoặc cao hơn | Dưới 100 mg/dL |
Từ 20 tuổi trở lên (nữ) | 125 – 200 mg/dL | Dưới 130 mg/dL | 50 mg/dL hoặc cao hơn | Dưới 130 mg/dL |
Ngoài ra, bạn cần lưu ý một số định mức lipid máu quan trọng như:
- Mức tối ưu: Dưới 200 mg/dL. Mức này cho thấy nguy cơ mắc bệnh tim mạch thấp. Một số nguồn còn đề cập mức tối ưu là dưới 150 mg/dL.
- Mức cao giới hạn: 200 – 239 mg/dL. Mức này cho thấy nguy cơ mắc bệnh lý tim mạch tăng lên và cần được theo dõi, điều chỉnh chế độ ăn uống và lối sống.
- Mức cao: 240 mg/dL trở lên. Mức này cho thấy nguy cơ mắc bệnh lý tim mạch cao và cần được can thiệp y tế, bao gồm thay đổi lối sống và sử dụng thuốc nếu cần thiết.
Cách duy trì chỉ số lipid toàn phần là gì?
Duy trì lipid toàn phần ở mức an toàn là yếu tố quan trọng giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch và các rối loạn chuyển hóa. Để làm được điều này, bạn cần xây dựng chế độ ăn uống, lối sống lành mạnh và kiểm tra sức khỏe định kỳ. Dưới đây là các cách hiệu quả mà bạn có thể tham khảo:
- Ăn uống lành mạnh: Hạn chế thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa như đồ chiên, thức ăn nhanh, thịt đỏ nhiều mỡ. Ưu tiên bổ sung thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt. Ăn cá béo (cá hồi, cá thu) ít nhất 2 lần/tuần để cung cấp omega-3 tốt cho tim mạch.
- Tập thể dục thường xuyên: Bạn nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày mỗi tuần. Các hoạt động như đi bộ nhanh, chạy bộ, đạp xe, yoga hoặc bơi lội đều có tác dụng tích cực trong việc giảm cholesterol xấu và tăng cholesterol tốt.
- Kiểm soát cân nặng: Thừa cân hoặc béo phì là yếu tố nguy cơ quan trọng đối với lipid trong máu. Việc giảm cân giúp cân bằng nồng độ cholesterol, làm giảm lượng cholesterol xấu và tăng cholesterol tốt.
- Không hút thuốc: Thuốc lá là một trong những tác nhân gây hại đến tim mạch, làm giảm nồng độ cholesterol tốt và tăng LDL (cholesterol xấu). Bỏ thuốc lá không chỉ giúp cải thiện nồng độ cholesterol mà còn giảm nguy cơ các bệnh lý tim mạch, đột quỵ và các vấn đề khác.
- Hạn chế rượu bia: Việc uống rượu bia quá mức có thể làm tăng nồng độ triglycerides trong máu, từ đó làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch. Uống rượu bia quá nhiều còn có thể dẫn đến béo phì, làm rối loạn chuyển hóa lipid và tăng cholesterol xấu (LDL). Để bảo vệ tim mạch và duy trì chỉ số lipid ổn định, bạn nên hạn chế hoặc tránh uống rượu bia, đặc biệt là khi có tiền sử về các vấn đề tim mạch hoặc đang trong quá trình điều trị.
- Thăm khám định kỳ: Việc thực hiện xét nghiệm lipid máu định kỳ giúp theo dõi và phát hiện sớm bất kỳ thay đổi nào trong nồng độ cholesterol, từ đó có biện pháp can thiệp kịp thời.
Để xét nghiệm lipid máu, bạn có thể đến các bệnh viện hoặc các cơ sở y tế uy tín. Trong số đó, Trung tâm Y khoa Diag là một lựa chọn hàng đầu trong lĩnh vực xét nghiệm và tư vấn sức khỏe. Tại Diag, bạn có thể dễ dàng liên hệ hoặc đến trực tiếp các điểm lấy mẫu để nhận sự hỗ trợ và xét nghiệm. Quy trình xét nghiệm tại đây nhanh chóng, đội ngũ nhân viên y tế tận tình, và bạn còn có thể lựa chọn thời gian để bác sĩ giải thích kết quả xét nghiệm và tư vấn chi tiết về các vấn đề liên quan. Điều này giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng lipid máu của mình và có kế hoạch chăm sóc hợp lý.
Lời kết
Việc hiểu rõ lipid toàn phần là gì và tầm quan trọng của việc kiểm soát nó là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe tim mạch. Bên cạnh đó, việc xét nghiệm lipid toàn phần định kỳ, kết hợp với lối sống lành mạnh, sẽ giúp bạn duy trì mức cholesterol ổn định và giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch nguy hiểm. Hãy chủ động chăm sóc sức khỏe của bạn ngay hôm nay.
