Trong bài viết này, Diag chia sẻ chi tiết về hai dạng cholesterol quan trọng. Bao gồm cholesterol tốt (HDL-C) và cholesterol xấu (LDL-C). Đồng thời Diag phân tích rõ HDL cholesterol LDL cholesterol khác nhau ra sao. Cùng tìm hiểu nhé.

Tổng quan về cholesterol tốt và cholesterol xấu

HDL cholesterol, hay HDL-C, là loại cholesterol được vận chuyển bởi các HDL (lipoprotein mật độ cao) có trong máu. Đây là dạng cholesterol quan trọng, giúp vận chuyển cholesterol từ máu và các mô trở về để được xử lý hoặc đào thải. Nó có khả năng loại bỏ các mảng bám trên thành động mạch do LDL-C gây ra, ngăn ngừa tình trạng tắc nghẽn mạch máu. Vậy nên, HDL-C thường được gọi “cholesterol tốt.”

Ngược lại, LDL cholesterol (hay LDL-C) thường được gọi là “cholesterol xấu” bởi có thể gây tích tụ mảng bám trong động mạch. Về cơ bản LDL (lipoprotein mật độ thấp) cũng là một phần quan trọng đối với nhiều hệ thống trong cơ thể. Tuy nhiên, khi mức LDL-C máu quá cao có thể dẫn đến tích tụ trên thành mạch, tạo thành mảng xơ vữa. Từ đó làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch, bao gồm nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

HDL cholesterol và LDL cholesterol khác nhau như thế nào?

Để hiểu rõ hơn về HDL cholesterolLDL cholesterol, cần phân tích dựa trên các yếu tố cụ thể. Bao gồm: nguồn gốc và quá trình hình thành, cấu trúc và mật độ, chức năng, ảnh hưởng của chúng đến cơ thể.

1. Nguồn gốc và quá trình hình thành

HDL cholesterol được sản xuất chủ yếu tại gan và ruột non. Khi được sản sinh, HDL ban đầu là các hạt lipoprotein rỗng hoặc gần như rỗng (pre-β HDL). Nó tồn tại dưới dạng các hạt sơ khai nhỏ chứa apolipoprotein (đặc biệt là ApoA-I), phospholipid và một lượng rất ít cholesterol tự do.

Sau đó, các hạt HDL sơ khai đi vào máu, chúng kết hợp với cholesterol dư thừa từ các tế bào và mô trong cơ thể thông quan enzyme LCAT. Loại enzyme này có nhiệm vụ chuyển đổi cholesterol tự do thành một dạng ít hòa tan hơn và được lưu trữ bên trong HDL. Khi tích lũy đủ lượng cholesterol, HDL trở thành các hạt HDL-C có khả năng vận chuyển cholesterol trở về gan. Tại gan, cholesterol sẽ được tái chế hoặc đào thải, giúp loại bỏ cholesterol dư thừa và tránh bị xơ vữa động mạch.

HDL cholesterol LDL cholesterol đều được sản xuất từ gan.
HDL cholesterol LDL cholesterol đều được sản xuất từ gan.

Khác với HDL cholesterol, LDL cholesterol là một sản phẩm chuyển hóa của một loại lipoprotein khác là VLDL được sản xuất chủ yếu tại gan. Vậy nên, nguồn gốc của LDL-C cũng được xem là tạo ra từ gan.

Gan đảm nhiệm việc tổng VLDL chứa các thành phần gồm triglyceride, cholesterol, và apolipoprotein B-100 (ApoB-100). VLDL có nhiệm vụ mang theo triglyceride và cholesterol để cung cấp năng lượng và nguyên liệu xây dựng màng tế bào cho cơ thể. Tuy nhiên, trong quá trình lưu thông máu, enzyme lipoprotein lipase (LPL) phân giải triglyceride và làm thay đổi cấu trúc của VLDL. Lúc này, VLDL được chuyển hóa thành IDL (Intermediate-Density Lipoprotein).

Sau đó, IDL tiếp tục mất đi triglyceride trong quá trình lưu thông máu và dần trở thành LDL. Lúc này, LDL-C có thành phần chủ yếu là cholesterol và protein ApoB-100. Lượng cholesterol có trong LDL-C rất quan trọng đối với cơ thể, giúp duy trì màng tế bào, sản xuất hormone và hỗ trợ nhiều chức năng lý khác.

Tuy nhiên, nếu mức LDL trong máu quá cao hoặc nếu tế bào không hấp thu hết LDL, nó sẽ lưu lại trong máu. Theo thời gian, LDL dư thừa có thể lắng đọng trên thành mạch, tạo thành mảng xơ vữa động mạch.

2. Cấu trúc và mật độ của các cholesterol

HDL cholesterol có thành phần chính gồm protein và lipid. Trong đó protein là các hạt lipoprotein nhỏ với mật độ cao hơn so với lipid.

  • Protein: Chiếm phần lớn khoảng 50% trọng lượng hạt, chủ yếu là apolipoprotein A-I (ApoA-I). Ngoài ra còn có một số apolipoprotein khác như ApoA-II.
  • Lipid: Bao gồm cholesterol ester hóa, cholesterol tự do và phospholipid. Phospholipid tạo nên lớp vỏ ngoài của HDL và giúp hạt dễ dàng hòa tan trong máu. Cholesterol ester hóa được lưu trữ bên trong lõi của HDL.

Cấu trúc của HDL rất linh hoạtgiúp HDL bền vững và hiệu quả trong việc thực hiện chức năng loại bỏ cholesterol dư thừa. Trên thực tế, HDL có mật độ cao nhất trong số các loại lipoprotein (khoảng 1.063 – 1.210 g/mL).

Cấu trúc của HDL-C rất linh hoạt.
Cấu trúc của HDL-C rất linh hoạt.

LDL cholesterol ít đặc và có kích thước lớn hơn so với HDL cholesterol, dao động khoảng 18 – 25 nm. Trong đó thành phần chủ yếu của LDL-C là lipid.

  • Protein: Chiếm khoảng 20 – 25% trọng lượng hạt, chủ yếu là apolipoprotein B-100 (ApoB-100). Protein ApoB-100 này giúp LDL dễ dàng gắn kết với các thụ thể LDL trên bề mặt tế bào để cung cấp cholesterol.
  • Lipid: Chiếm phần lớn trọng lượng LDL. Bao gồm cholesterol ester hóa nằm trong lõi LDL, cholesterol tự do và một lượng nhỏ triglyceride nằm ở lớp ngoài.

Với cấu trúc này mà LDL không có khả năng thu nhận thêm cholesterol từ các tế bào. Vậy nên, LDL chỉ đóng vai trò vận chuyển cholesterol từ gan đến các tế bào để sử dụng.

Thực tế cho thấy LDL luôn có mật độ thấp hơn HDL, dao động trong khoảng 1.019 – 1.063 g/mL. Với hàm lượng lipid cao trong thành phần của nó, đặc biệt là cholesterol ester hóa, LDL-C dễ bị lắng đọng trên thành mạch khi dư thừa trong máu.

3. Chức năng của cholesterol trong cơ thể

HDL-C đóng vai trò quan trọng trong quá trình vận chuyển ngược cholesterol (reverse cholesterol transport). Đây là cơ chế mà HDL thu gom cholesterol dư thừa từ máu, mô và thành động mạch để vận chuyển về gan. Lúc này, lượng cholesterol dư thừa sẽ được gan tái chế hoặc loại bỏ ra ngoài cơ thể thông qua mật. Quá trình này rất hữu ích trong việc giảm nguy cơ tích tụ cholesterol, giúp duy trì động mạch thông thoáng và linh hoạt.

Bên cạnh đó, HDL-C còn có đặc tính chống viêm và chống oxy hóa. Trong đó, các protein trong HDL (như ApoA-I) có khả năng trung hòa các phân tử gây viêm và ngăn chặn quá trình oxy hóa LDL. Từ đó bảo vệ tế bào và thành mạch khỏi tổn thương do các gốc tự do hoặc quá trình viêm.

Khác với HDL cholesterol, nhiệm vụ chính của LDL-C là vận chuyển cholesterol đến các tế bào để hỗ trợ các hoạt động sinh lý quan trọng, bao gồm:

  • Xây dựng màng tế bào: Là thành phần cần thiết của màng tế bào, giúp duy trì độ linh hoạt và ổn định.
  • Cung cấp năng lượng: Lipid trong LDL, đặc biệt là triglyceride, có thể được sử dụng như một nguồn năng lượng cho các tế bào khi cần thiết.
  • Tổng hợp hormone: Cung cấp cholesterol để sản xuất estrogen, testosterone và cortisol.
  • Hỗ trợ quá trình tiêu hóa: Tham gia tổng hợp muối mật tại gan, đảm bảo hoạt động tiêu hóa thực phẩm diễn ra hiệu quả.
  • Tổng hợp vitamin D: Tham gia vào quá trình sản xuất vitamin D dưới tác động của ánh sáng mặt trời.

Xét nghiệm mỡ máu chỉ 160k

  • Đánh giá toàn diện tình trạng mỡ máu và phát hiện các bệnh lý tim mạch.
  • Nhanh chóng, không chờ đợi với hệ thống 40 chi nhánh Diag.
  • Lấy mẫu ngoài giờ hành chính.
  • Có ngay kết quả trong vòng 24h qua Zalo.

GỌI LẠI CHO TÔI

Diag sẽ liên hệ lại trong vòng 5 phút

4. Ảnh hưởng của cholesterol đến hệ tim mạch

LDL cholesterol thường gây hại cho hệ tim mạch khi nồng độ trong máu của nó quá cao. LDL vận chuyển cholesterol đến các tế bào, nhưng khi dư thừa sẽ tích tụ lại trong thành động mạch. Sau đó LDL-C bị oxy hóa sẽ kích hoạt phản ứng viêm, thu hút các tế bào miễn dịch và hình thành mảng xơ vữa. Quá trình này gây hẹp và cứng động mạch, làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ, và các biến chứng tim mạch khác.

Ngoài ra, mảng xơ vữa có thể bị vỡ, dẫn đến hình thành cục máu đông và gây tắc nghẽn mạch máu cấp tính. Điều này góp phần tăng thêm tính nghiêm trọng của các bệnh lý tim mạch.

LDL-C là cholesterol xấu vì có thể gây xơ vữa động mạch.
LDL-C là cholesterol xấu vì có thể gây xơ vữa động mạch.

Ngược lại, HDL-C là loại cholesterol tốt với vai trò bảo vệ hệ tim mạch. Điều này thể hiện qua khả năng thu gom cholesterol dư thừa từ máu và các mô, vận chuyển về gan để tái chế hoặc đào thải. Quá trình này không chỉ ngăn ngừa hình thành các mảng xơ vữa, mà còn bảo vệ lớp nội mạc mạch máu cũng như hỗ trợ lưu thông máu.

Đồng thời, HDL-C còn giúp giúp tăng cường khả năng chống viêm và bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do oxy hóa. Từ đó góp phần giảm nguy cơ phát triển một số bệnh lý mạn tính khác.

Lời kết

Như vậy, bài viết đã chia sẻ đầy đủ thông tin về HDL cholesterol LDL cholesterol. Đây là hai chất có vai trò quan trọng trong nhiều hoạt động sinh lý của cơ thể. Để đảm bảo sức khỏe tim mạch, bạn cần thực hiện lối sống lành mạnh cũng như thường xuyên kiểm tra mức cholesterol.