Chỉ số HDL cholesterol là gì?
HDL cholesterol, còn được gọi là “cholesterol tốt” hay HDL-C, là một dạng lipoprotein mật độ cao trong máu. Nó có nhiệm vụ vận chuyển cholesterol dư thừa từ các mô và mạch máu trở về gan để xử lý và loại bỏ khỏi cơ thể. HDL cholesterol đặc biệt hữu ích giúp ngăn chặn sự tích tụ cholesterol trong thành động mạch. Từ đó làm giảm nguy cơ hình thành các mảng bám xơ vữa động mạch.
Khi cơ thể trong trạng thái ổn định, chỉ số HDL cholesterol chiếm khoảng 20 – 30% tổng lượng cholesterol. Theo các chuyên gia y tế, tỷ lệ cholesterol HDL/cholesterol toàn phần là 25% được xem là dấu hiệu tốt cho hệ tim mạch.
Trong đó, mức HDL lý tưởng là trên 60 mg/dL vì có khả năng bảo vệ tim mạch tốt. Nếu chỉ số HDL-C giảm thì nguy cơ tim mạch sẽ tăng lên (thấp hơn 40 mg/dL đối với nam và 50 mg/dL đối với nữ). Tuy nhiên, nếu chỉ số HDL cholesterol vượt quá 90 mg/dL có thể báo hiệu vấn đề rối loạn chuyển hóa.
Vì sao gọi HDL là cholesterol tốt?
HDL cholesterol được cấu tạo từ các thành phần chính gồm cholesterol, phospholipid, và protein. Trong đó, cholesterol chưa chiếm đến 50% tổng trọng lượng của HDL. Vậy nên, nó có tỷ trọng cao hơn so với các loại khác, như cholesterol LDL và VLDL.
Nhờ kích thước nhỏ, linh hoạt, và khả năng liên kết với cholesterol trong máu, HDL có thể chuyển đổi cholesterol tự do thành dạng ester hóa. Điều này giúp HDL-C dễ dàng vận chuyển các cholesterol dư thừa về gan để xử lý và bài tiết ra khỏi cơ thể. Chức năng này giúp ngăn ngừa tích tụ cholesterol trong mạch máu, giảm nguy cơ hình thành các mảng xơ vữa. Vì lý do này mà HDL-C thường được gọi là cholesterol tốt.

Khía cạnh “tốt” của HDL cholesterol còn được thể hiện qua khả năng chống viêm, chống oxy hóa, và tăng cường nội mạc mạch máu. HDL-C giúp ức chế viêm trong lớp nội mạc mạch máu cũng như bảo vệ LDL khỏi quá trình oxy hóa, giảm khả năng gây xơ vữa của LDL. Đặc biệt, HDL còn giúp cải thiện sự giãn nở của mạch máu và giúp tăng cường lưu thông máu.
Trên thực tế, mức HDL-C trong máu cao thường cho thấy nguy cơ tim mạch thấp hơn. Do đó, cần phải đảm bảo chỉ số HDL cholesterol ổn định, lý tưởng nhất là trên 60 mg/dL.
Chỉ số HDL cholesterol bình thường là bao nhiêu?
Mức HDL cholesterol tối ưu là trên 60 mg/dL. Tuy nhiên, mức này có thể thay đổi tùy theo đối tượng, đặc biệt là khi có những yếu tố nguy cơ mắc bệnh lý tim mạch.
Bạn có thể tham khảo chỉ số HDL cholesterol mong muốn cho từng đối tượng như sau:
- Người không có nguy cơ tim mạch: Nam ≥ 40 mg/dL, nữ ≥ 50 mg/dL.
- Người có nguy cơ tim mạch trung bình: ≥ 50 mg/dL.
- Người có nguy cơ tim mạch cao: ≥ 60 mg/dL.

HDL cholesterol bao nhiêu là thấp?
Mức HDL cholesterol được coi là thấp khi không đạt ngưỡng tối thiểu để đảm bảo chức năng của HDL-C trong việc bảo vệ sức khỏe tim mạch. Mức HDL thấp làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch và bệnh tim mạch, đặc biệt ở những người có yếu tố nguy cơ.
Bạn có thể tham khảo mức HDL-C thấp như sau:
- Người không có nguy cơ tim mạch: Nam < 40 mg/dL, nữ < 50 mg/dL.
- Người có nguy cơ tim mạch trung bình: < 50 mg/dL.
- Người có nguy cơ tim mạch cao: < 60 mg/dL.
Không chỉ tăng hình thành mảng bám xơ vữa, mà HDL cholesterol thấp còn giảm khả năng chống viêm và bảo vệ nội mạc mạch máu. HDL thấp có thể làm trầm trọng nguy cơ bệnh tim mạch nếu kết hợp với các yếu tố như LDL-C cao, béo phì hoặc hội chứng chuyển hóa.

Nguyên nhân HDL cholesterol thấp
Mức HDL cholesterol thấp có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Bao gồm yếu tố di truyền, thói quen sinh hoạt không lành mạnh, bệnh lý nền, và tác động của thuốc. Một số yếu tố khác là do ảnh hưởng của tuổi tác và giới tính.
Yếu tố di truyền
Một số người có gen di truyền khiến cơ thể sản xuất ít HDL hoặc HDL hoạt động kém hiệu quả trong việc vận chuyển cholesterol. Nếu gia đình bạn có tiền sử HDL thấp thì nguy cơ di truyền cũng có thể ảnh hưởng đến bạn. Ví dụ như bệnh Tangier – một rối loạn di truyền hiếm gặp, có thể dẫn đến mức HDL cholesterol cực kỳ thấp hoặc không có.
Tuổi tác và giới tính
Khi già đi, cơ thể có xu hướng giảm sản xuất HDL cholesterol do thay đổi chuyển hóa lipid máu và giảm hoạt động thể chất. Đối với phụ nữ, mức HDL-C thường cao hơn nam giới do tác động của hormone estrogen. Tuy nhiên, nữ giới sau mãn kinh có thể suy giảm estrogen, làm giảm HDL cholesterol và tăng nguy cơ bệnh lý tim mạch.

Thói quen sinh hoạt không lành mạnh
Lối sống ít vận động là một nguyên nhân phổ biến làm giảm mức HDL cholesterol, vì tập thể dục đều đặn giúp tăng cường sản xuất HDL. Chế độ ăn uống ít dinh dưỡng cũng làm chỉ số HDL cholesterol giảm thấp. Đặc biệt là khi tiêu thụ nhiều chất béo không tốt, đường tinh luyện, và ít chất béo lành mạnh (như omega-3).
Thói quen hút thuốc là cũng có ảnh hưởng nặng nề, làm giảm khả năng bảo vệ mạch máu của HDL cholesterol. Ngoài ra, tiêu thụ rượu quá mức hoặc lạm dụng chất kích thích cũng có thể làm giảm mức HDL-C.
Bệnh lý nền
Một số bệnh lý nền có thể làm giảm HDL cholesterol trong máu, đặc biệt là tiểu đường type 2. Tình trạng kháng insulin trong bệnh đái tháo đường thường gây rối loạn chuyển hóa lipid, từ đó làm giảm mức HDL cholesterol.
Các bệnh về gan thận có thể ảnh hưởng đến khả năng sản xuất và chuyển hóa HDL-C, như trong gan nhiễm mỡ hoặc bệnh thận mạn tính. Ngoài ra, những bệnh viêm mãn tính như viêm khớp dạng thấp hoặc lupus ban đỏ hệ thống cũng làm suy giảm chức năng của HDL cholesterol.
Tác động của thuốc
Một số loại thuốc điều trị có thể làm giảm mức HDL cholesterol, như thuốc chẹn beta, steroid, hoặc liệu pháp kháng virus (ART) cho bệnh nhân HIV. Những loại thuốc này có thể gây tác dụng phụ làm rối loạn chuyển hóa mỡ máu, gián tiếp ảnh hưởng đến mức HDL cholesterol trong cơ thể.
Xét nghiệm mỡ máu chỉ 160k
- Đánh giá toàn diện tình trạng mỡ máu và phát hiện các bệnh lý tim mạch.
- Nhanh chóng, không chờ đợi với hệ thống 40 chi nhánh Diag.
- Lấy mẫu ngoài giờ hành chính.
- Có ngay kết quả trong vòng 24h qua Zalo.
Diag sẽ liên hệ lại trong vòng 5 phút
Cách cải thiện chỉ số cholesterol HDL
Duy trì mức HDL cholesterol cao không chỉ giúp bảo vệ tim mạch mà còn hỗ trợ ngăn ngừa các bệnh lý liên quan đến mạch máu. Bạn có thể áp dụng những cách tăng chỉ số HDL cholesterol sau:
- Tăng cường chất béo lành mạnh: Có nhiều trong dầu ô-liu, dầu hạt lanh, quả bơ, các loại hạt (hạnh nhân, óc chó), và cá béo (cá hồi, cá thu, và cá mòi).
- Bổ sung chất xơ hòa tan: Chế độ ăn uống nên ưu tiên các thực phẩm như yến mạch, các loại đậu, táo, và trái cây họ cam quýt.
- Hạn chế chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa: Tiêu thụ ít các thực phẩm chế biến sẵn, đồ chiên, bánh quy công nghiệp, và thức ăn chứa nhiều dầu mỡ.
- Tập thể dục đều đặn: Vận động ít nhất 30 phút mỗi ngày và duy trì 5 ngày mỗi tuần. Bạn có thể chạy bộ, đi bộ nhanh, bơi, hoặc đạp xe. Có thể kết hợp thêm các bài tập tăng cường cơ bắp khoảng 2 – 3 lần mỗi tuần.
- Giảm cân nếu thừa cân, béo phì: Nên giảm 5 – 10% trọng lượng cơ thể. Chú ý nên giảm cân dưới sự giám sát của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả tốt nhất.
- Quản lý căng thẳng: Bạn có thể thiền, tập yoga, hoặc tham gia những hoạt động thư giãn mà bản thân yêu thích.
- Uống rượu vừa phải hoặc ngừng hẳn: Không uống quá 1 ly mỗi ngày.
- Ngừng hút thuốc lá: Tránh hút thuốc lá giúp cải thiện mức HDL cholesterol cũng như sức khỏe tim mạch tổng thể.

Lời kết
Như vậy, bài viết đã giải thích chi tiết chỉ số HDL cholesterol là gì. Đây là một loại chất béo quan trọng, có vai trò thiết yếu trong nhiều hoạt động của cơ thể. Tuy nhiên, việc HDL cholesterol thấp bất thường có thể dẫn đến nhiều vấn đề tim mạch nguy hiểm. Do đó, cần kiểm tra sức khỏe định kỳ để đảm bảo nồng độ HDL-C luôn ổn định.