Béo phì ở trẻ em là gì?
Béo phì ở trẻ là tình trạng mỡ thừa tích tụ trong cơ thể ở mức độ quá mức, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và sự tăng trưởng của trẻ. Đây là một vấn đề ngày càng gia tăng trên toàn cầu và có thể gây ra nhiều tác hại lâu dài nếu không được kiểm soát kịp thời.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tình trạng này được xác định thông qua chỉ số khối cơ thể (BMI). BMI là chỉ số dùng để đánh giá tình trạng cân nặng của một người dựa trên chiều cao và cân nặng. Đối với trẻ, BMI không chỉ được tính toán như người lớn. Chỉ số này còn phải xét đến độ tuổi và giới tính vì sự phát triển cơ thể của trẻ thay đổi theo thời gian.
- Chỉ số BMI: Nếu trẻ có chỉ số BMI vượt quá mức chuẩn cho độ tuổi và giới tính của mình, trẻ được xếp vào nhóm thừa cân hoặc béo phì.
- Trẻ được coi là thừa cân nếu BMI của trẻ nằm trong khoảng từ 85% đến dưới 95% so với độ tuổi và giới tính.
- Trẻ bị béo phì nếu BMI của trẻ ở mức trên 95% so với cùng nhóm tuổi và giới tính.
Xem thêm: Cách giảm cân cho trẻ béo phì

Ngoài việc gây những thay đổi tiêu cực về ngoại hình, bệnh còn là yếu tố nguy cơ nghiêm trọng, dẫn đến nhiều bệnh mạn tính và ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài của trẻ khi trưởng thành. Các bệnh này có thể bao gồm:
- Bệnh tim mạch: Trẻ bị béo phì có nguy cơ cao mắc các bệnh tim mạch như cao huyết áp, xơ vữa động mạch, và bệnh mạch vành khi trưởng thành.
- Bệnh tiểu đường type 2: Một trong những bệnh phổ biến ở trẻ béo phì, khi cơ thể không thể sử dụng insulin hiệu quả.
- Bệnh xương khớp: Trẻ béo phì dễ gặp phải các vấn đề về xương, đặc biệt là đau khớp và các vấn đề về vận động.
Ngoài ra, béo phì ở trẻ còn có thể ảnh hưởng đến sự thay đổi về tâm lý, dẫn đến các vấn đề như tự ti, lo âu, và trầm cảm. Việc sớm phát hiện và phòng ngừa béo phì sẽ giúp trẻ giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh trên và duy trì một cơ thể khỏe mạnh.
Nguyên nhân gây béo phì ở trẻ
Béo phì ở trẻ là một vấn đề phức tạp, phát sinh từ sự kết hợp của nhiều yếu tố. Dưới đây là các nguyên nhân chính khiến trẻ em dễ bị thừa cân, béo phì:
- Tiêu thụ quá nhiều thức ăn nhanh giàu calo, chất béo, và đồ ngọt.
- Uống nhiều nước ngọt, đồ uống có đường thay vì nước lọc.
- Ăn nhanh, ăn không kiểm soát hoặc bỏ qua bữa sáng.
- Trẻ ít vận động, dành nhiều thời gian xem TV, chơi game, hoặc sử dụng điện thoại. Không tham gia các hoạt động thể thao hoặc vui chơi ngoài trời.
- Trẻ có nguy cơ béo phì nếu cha mẹ hoặc người thân bị béo phì hoặc có cách ăn uống không lành mạnh.
- Thiếu không gian và cơ hội vận động tại trường học hoặc nơi ở.
- Ăn uống để giải tỏa căng thẳng hoặc cảm xúc tiêu cực.
- Thói quen ăn khuya hoặc ăn vặt không kiểm soát.

Dấu hiệu nhận biết trẻ em bị béo phì
Thừa cân, béo phì ở trẻ em có thể nhận biết qua các dấu hiệu sau:
- Trẻ có chỉ số BMI cao hơn mức chuẩn so với độ tuổi và giới tính của mình.
- Mỡ thừa có thể tích tụ chủ yếu ở các khu vực như bụng, đùi, và cánh tay.
- Trẻ dễ mệt mỏi và thở gấp khi tham gia các hoạt động thể chất như chạy, leo cầu thang, hoặc chơi thể thao.
- Trẻ béo phì có thể cảm thấy tự ti, áp lực, lo lắng, hoặc trầm cảm vì ngoại hình.
Những rủi ro sức khỏe ở trẻ thừa cân, béo phì
Bệnh có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng:
- Tăng nguy cơ mắc các bệnh lý mạn tính: Trẻ có nguy cơ cao mắc bệnh tiểu đường loại 2, huyết áp cao, và rối loạn lipid máu. Những vấn đề này có thể kéo dài suốt đời và làm tăng khả năng mắc các bệnh lý tim mạch khi trưởng thành.
- Có thể gặp các vấn đề về xương khớp: Trẻ thừa cân dễ gặp các vấn đề như đau đầu gối, lệch trục chân, và các vấn đề về xương khớp do trọng lượng cơ thể quá lớn. Trẻ có thể bị khó khăn trong việc di chuyển và gặp các chấn thương khi tham gia thể thao.
- Rối loạn nội tiết: Bệnh có thể dẫn đến các vấn đề về hormone như dậy thì sớm hoặc rối loạn nội tiết, ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của trẻ.
- Ảnh hưởng đến tâm lý: Trẻ có nguy cơ cao mắc các vấn đề về tâm lý như lo âu, trầm cảm, và khó khăn trong giao tiếp xã hội. Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc kết bạn, tham gia các hoạt động nhóm, và có cảm giác bị cô lập.
Xét nghiệm mỡ máu chỉ 160k
- Đánh giá toàn diện tình trạng mỡ máu và phát hiện các bệnh lý tim mạch.
- Nhanh chóng, không chờ đợi với hệ thống 40 chi nhánh Diag.
- Lấy mẫu ngoài giờ hành chính.
- Có ngay kết quả trong vòng 24h qua Zalo.
Diag sẽ liên hệ lại trong vòng 5 phút
Cách phòng chống bệnh béo phì ở trẻ em
Đây là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, nhưng có thể phòng ngừa hiệu quả thông qua các biện pháp thay đổi thói quen sinh hoạt và dinh dưỡng. Dưới đây là những cách cụ thể giúp cha mẹ ngăn ngừa béo phì cho trẻ:
Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý
Cân bằng các nhóm chất:
- Tăng cường chất xơ và protein lành mạnh trong chế độ dinh dưỡng: Rau xanh, củ quả, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, và protein từ cá, đậu, và thịt nạc rất quan trọng cho sự tăng trưởng khỏe mạnh của trẻ. Những loại đồ ăn này không chỉ cung cấp đủ chất dinh dưỡng mà còn giúp kiểm soát cân nặng và cải thiện hệ tiêu hóa.
- Hạn chế thức ăn chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, và đồ uống có đường: Trẻ em dễ dàng bị thu hút bởi các món ăn chế biến sẵn, thức ăn nhanh, và đồ uống có đường, nhưng đây là những nguồn cung cấp năng lượng rỗng và gây tăng cân không kiểm soát.
Kiểm soát khẩu phần ăn:
- Khuyến khích trẻ ăn đúng giờ và không bỏ bữa sáng: Bữa sáng là bữa ăn quan trọng nhất trong ngày, giúp trẻ cung cấp năng lượng cho các hoạt động trong suốt buổi sáng. Ngoài ra, việc ăn đúng giờ giúp điều chỉnh lối ăn uống và duy trì mức độ ổn định của quá trình trao đổi chất.
- Giám sát chế độ dinh dưỡng nạp vào, tránh ăn quá nhiều: Các bữa ăn nên có khẩu phần vừa phải để tránh việc tiêu thụ quá nhiều năng lượng trong một bữa ăn. Cha mẹ cần giúp trẻ phân chia khẩu phần hợp lý và tránh việc ăn quá no.
Thay đổi thói quen ăn uống:
- Dạy trẻ ăn chậm, nhai kỹ để nhận biết cảm giác no: Việc ăn chậm và nhai kỹ giúp trẻ nhận thức được khi nào mình đã no, từ đó giúp kiểm soát lượng thức ăn tiêu thụ.
- Thường xuyên ăn cùng gia đình để tạo môi trường ăn uống lành mạnh, làm gương cho trẻ và tạo ra lối ăn uống lành mạnh.

Giáo dục bé về cách ăn uống lành mạnh
- Dạy trẻ nhận biết thực phẩm lành mạnh và không lành mạnh để lựa chọn thực phẩm tốt cho sức khỏe.
- Cho trẻ tham gia chuẩn bị bữa ăn giúp trẻ học hỏi về dinh dưỡng và các thực phẩm lành mạnh.
Khuyến khích bé tăng cường tập luyện thể chất
- Khuyến khích trẻ đi bộ, đạp xe, bơi lội, hoặc tham gia các môn thể dục thể thao yêu thích giúp đốt cháy calo và phát triển thể chất.
- Hạn chế xem TV hoặc chơi game dưới 2 giờ mỗi ngày để tránh thiếu vận động.
- Dành thời gian chơi cùng trẻ hoặc đăng ký các lớp thể thao giúp trẻ rèn luyện cơ thể và giảm nguy cơ béo phì.
Thường xuyên theo dõi sự phát triển thể chất của bé
- Đưa trẻ đi khám sức khỏe thường xuyên để theo dõi BMI và nhận tư vấn dinh dưỡng, vận động hợp lý.
- Ghi lại thay đổi về cân nặng và mức độ hoạt động để kịp thời điều chỉnh chế độ dinh dưỡng.
Xem thêm: Khám béo phì cho trẻ ở đâu?
Lời kết
Biết cách phòng chống béo phì ở trẻ em là một quá trình đòi hỏi sự kiên trì và đồng lòng từ gia đình và cộng đồng. Việc xây dựng một chế độ dinh dưỡng hợp lý, khuyến khích trẻ vận động thể chất, theo dõi sự tăng trưởng của trẻ, và giáo dục cách ăn uống lành mạnh sẽ giúp trẻ phát triển khỏe mạnh và giảm thiểu nguy cơ béo phì.
Xem thêm: Biện pháp khắc phục trẻ thừa cân béo phì