Béo phì ở trẻ mầm non là nỗi lo của nhiều phụ huynh khi trẻ ngày càng gặp khó khăn trong vận động và dễ mắc các bệnh mạn tính. Làm sao để phát hiện sớm và điều chỉnh thói quen sinh hoạt, dinh dưỡng của trẻ? Tìm hiểu các dấu hiệu, nguyên nhân, và cách phòng chống qua bài viết bên dưới của Diag!

Bệnh béo phì ở trẻ mầm non là gì?

Béo phì ở trẻ mầm non là tình trạng trọng lượng cơ thể bé cao hơn so với các tiêu chuẩn về chiều cao, độ tuổi, và giới tính. Cơ chế gây ra béo phì ở em bé mầm non xảy ra khi lượng calo nạp vào cao hơn lượng calo tiêu thụ. Lượng calo dư thừa sẽ chuyển hóa thành mỡ thừa, lưu trữ tại các bộ phận trên cơ thể, đặc biệt là mặt, hông, bụng và đùi gây béo phì.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), béo phì là một trong những thách thức sức khỏe lớn nhất thế kỷ 21, đặc biệt đối với trẻ em. Với tỷ lệ trẻ béo phì tăng nhanh chóng, việc nhận biết, phòng ngừa, và can thiệp sớm là vô cùng quan trọng. Điều này giúp trẻ phát triển khỏe mạnh, đồng thời bảo vệ bé trước nguy cơ gặp phải các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng sau này.

Xem thêm: Trẻ béo phì

benh beo phi o tre mam non
Béo phì ở trẻ mầm non là tình trạng trọng lượng cơ thể bé cao hơn so với các tiêu chuẩn.

Thực trạng béo phì ở trẻ mầm non

Hiện nay, béo phì ở bé mầm non đã trở thành một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng trên toàn cầu. Tỷ lệ trẻ em bị thừa cân hoặc béo phì ngày càng tăng cao, đặc biệt trong những thập kỷ gần đây. Béo phì là mối lo ngại của các quốc gia phát triển. Đồng thời còn lan rộng đến các nước có thu nhập trung bình và thấp, trong đó có Việt Nam.

Tại Việt Nam, theo số liệu từ Viện Dinh dưỡng Quốc gia, tỷ lệ trẻ em béo phì tại thành thị cao gấp 2-3 lần so với nông thôn. Điều này phần lớn xuất phát từ lối sống hiện đại. Trẻ nhỏ dễ dàng tiếp cận với đồ ăn nhanh, thức uống nhiều đường và thực phẩm chế biến sẵn.

Không chỉ riêng Việt Nam, tình trạng béo phì ở trẻ mầm non cũng đang bùng nổ tại nhiều quốc gia trên thế giới. Ở các nước phát triển, trẻ em thường xuyên tiêu thụ các bữa ăn nhanh và ít tham gia các hoạt động ngoài trời.

Ở các quốc gia có thu nhập trung bình và thấp, sự thay đổi trong lối sống và chế độ ăn uống khiến nhiều gia đình chuyển sang sử dụng thực phẩm công nghiệp. Đây là nguyên nhân daaxn đến tình trạng béo phì ở trẻ nhỏ.

Ngoài ra, việc cha mẹ có xu hướng nghĩ rằng trẻ mũm mĩm là khỏe mạnh và đáng yêu góp phần khiến tình trạng béo phì trở nên nghiêm trọng hơn. Quan niệm sai lầm này dẫn đến việc trẻ được cho ăn nhiều hơn nhu cầu thực tế, gây ra sự tích lũy năng lượng dư thừa.

Xem thêm: Trẻ béo phì ở Việt Nam

Tác hại của bệnh béo phì ở em bé mầm non

  • Tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính như tiểu đường tuýp 2, tăng huyết áp, mỡ máu, và gan nhiễm mỡ.
  • Gây áp lực lớn lên xương khớp, dẫn đến các vấn đề như đau khớp, loãng xương, vẹo cột sống. Các vấn đề về xương khớp cũng làm giảm khả năng vận động.
  • Làm rối loạn giấc ngủ, khiến trẻ dễ bị hội chứng ngưng thở khi ngủ và không có giấc ngủ chất lượng. Trẻ bị hội chứng ngưng thở khi ngủ có thể cảm thấy mệt mỏi, thiếu tập trung vào hôm sau.
  • Làm suy giảm hệ miễn dịch, khiến trẻ dễ mắc các bệnh đường hô hấp và tiêu hóa.
  • Làm rối loạn hormone, gây dậy thì sớm, hội chứng buồng trứng đa nang, đặc biệt ở bé gái.
  • Dễ bị béo phì khi trưởng thành, kéo theo nguy cơ mắc các bệnh mãn tính nguy hiểm như bệnh lý tim mạch hoặc ung thư.
  • Làm giảm tuổi thọ.
  • Béo phì khiến trẻ tự ti về ngoại hình, đặc biệt khi bị bạn bè trêu chọc, phân biệt đối xử.
  • Gây ra căng thẳng, lo âu hoặc trầm cảm, tâm lý không ổn định.
  • Hạn chế giao tiếp xã hội, làm trẻ ngại tham gia các hoạt động nhóm hoặc các sự kiện tập thể.
  • Giảm khả năng vận động do trọng lượng cơ thể lớn, làm trẻ hạn chế tham gia các trò chơi hoặc thể thao.
  • Ảnh hưởng đến khả năng tập trung và hiệu quả học tập do giấc ngủ không đủ hoặc sức khỏe yếu.
  • Gây gánh nặng kinh tế do chi phí điều trị và chăm sóc các vấn đề sức khỏe liên quan đến béo phì.

Xem thêm: Tác hại của trẻ béo phì

beo phi co the khien be cam thay tu ti
Béo phì có thể gây ra căng thẳng, lo âu hoặc trầm cảm, tâm lý không ổn định.

Nguyên nhân gây béo phì ở trẻ mầm non

Béo phì ở trẻ mầm non không xảy ra do một nguyên nhân duy nhất. Đây là kết quả của nhiều yếu tố kết hợp. Mỗi yếu tố đều có vai trò riêng trong việc làm gia tăng nguy cơ béo phì ở trẻ nhỏ.

Chế độ dinh dưỡng không phù hợp

Một chế độ dinh dưỡng không cân đối, tiêu thụ thực phẩm không lành mạnh là nguyên nhân hàng đầu gây ra béo phì ở trẻ mầm non. Các yếu tố cụ thể bao gồm:

  • Tiêu thụ quá nhiều thực phẩm giàu calo như gà rán, pizza, bánh kẹo, và nước ngọt có ga. Những thực phẩm này chứa lượng calo cao nhưng lại thiếu các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển.
  • Chế độ dinh dưỡng mất cân đối: Bữa ăn của trẻ thường thiếu rau xanh, trái cây và các loại thực phẩm giàu chất xơ. Khiến cơ thể trẻ dễ bị dư thừa năng lượng nhưng lại không nhận đủ các chất cần thiết.
  • Thói quen ăn uống không lành mạnh: Trẻ có xu hướng ăn vặt thường xuyên, ăn khuya, hoặc uống sữa công thức vượt quá nhu cầu. Những thói quen này làm tăng nguy cơ tích lũy năng lượng thừa và dẫn đến béo phì.
che do an uong khong lanh manh co the gay beo phi
Tiêu thụ quá nhiều thực phẩm giàu calo như gà rán, pizza, bánh kẹo, uống nước ngọt có ga có thể dẫn đến béo phì

Yếu tố di truyền

  • Gia đình có tiền sử béo phì: Nếu cả cha và mẹ đều béo phì, nguy cơ trẻ bị béo phì tăng lên đến 80%. Trẻ thừa hưởng các yếu tố di truyền ảnh hưởng đến cách cơ thể chuyển hóa năng lượng và tích trữ mỡ.
  • Gen liên quan đến béo phì: Một số gen ảnh hưởng đến cảm giác đói, khẩu vị và mức độ tiêu thụ năng lượng của cơ thể.

Mặc dù di truyền là yếu tố quan trọng, nhưng nó không phải yếu tố quyết định. Nếu trẻ được nuôi dưỡng với chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt lành mạnh, nguy cơ này có thể giảm đáng kể.

Xét nghiệm mỡ máu chỉ 160k

  • Đánh giá toàn diện tình trạng mỡ máu và phát hiện các bệnh lý tim mạch.
  • Nhanh chóng, không chờ đợi với hệ thống 40 chi nhánh Diag.
  • Lấy mẫu ngoài giờ hành chính.
  • Có ngay kết quả trong vòng 24h qua Zalo.

GỌI LẠI CHO TÔI

Diag sẽ liên hệ lại trong vòng 5 phút

Các nguyên nhân khác

Thiếu vận động

Trẻ ngày nay ít tham gia các hoạt động thể chất do dành nhiều thời gian cho các thiết bị điện tử như tivi, máy tính bảng, điện thoại. Việc thiếu hoạt động vận động ngoài trời như chạy nhảy, đạp xe, và chơi thể thao khiến năng lượng dư thừa không được tiêu hao, dẫn đến tích lũy mỡ.

Yếu tố tâm lý

Một số trẻ có xu hướng ăn nhiều hơn khi căng thẳng, buồn chán, hoặc cảm thấy không được quan tâm. Điều này dẫn đến việc tiêu thụ lượng lớn calo gây thừa cân.

Môi trường sống

  • Sự phổ biến của thực phẩm chế biến sẵn: Thực phẩm công nghiệp ngày càng phổ biến trong cuộc sống hiện đại, với chi phí thấp và sự tiện lợi cao. Tuy nhiên, những thực phẩm này thường chứa nhiều chất béo bão hòa, đường và calo.
  • Không gian chơi hạn chế: Ở các khu vực đô thị, trẻ thường không có đủ không gian để chơi đùa, chạy nhảy. Điều này càng làm giảm cơ hội vận động của trẻ, khiến nguy cơ béo phì tăng cao.

Dấu hiệu nhận biết béo phì ở trẻ mầm non

Béo phì ở trẻ mầm non không phải lúc nào cũng dễ dàng nhận biết, đặc biệt ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, cha mẹ có thể dựa vào một số dấu hiệu rõ ràng dưới đây để đánh giá tình trạng béo phì và sức khỏe của trẻ:

  • Trọng lượng cơ thể vượt quá chuẩn so với độ tuổi và chiều cao.
  • Tích lũy mỡ thừa ở bụng, đùi, cánh tay.
  • Dễ mệt mỏi, khó thở hoặc đổ mồ hôi nhiều khi vận động nhẹ.
  • Có biểu hiện lười vận động, khó khăn trong các hoạt động thể chất thông thường.
  • Thường xuyên cảm thấy đói và đòi ăn.

Xem thêm: Cách xác định trẻ thừa cân béo phì

mo thua tap trung chu yeu o bung, hong, dui
Dấu hiệu dễ nhận thấy của béo phì là mỡ thừa tích lũy ở vùng bụng, hông, đùi, cánh tay…

Chẩn đoán bệnh béo phì ở trẻ mầm non

Việc chẩn đoán béo phì ở trẻ mầm non là bước quan trọng để xác định chính xác tình trạng sức khỏe của trẻ. Từ đó đưa ra các biện pháp can thiệp kịp thời. Bác sĩ sẽ kết hợp nhiều xét nghiệm, kiểm tra để đưa ra kết luận chính xác.

  • Đo chỉ số khối cơ thể (Body Mass Index – BMI): Đây là phương pháp đơn giản và hiệu quả, mang tính chất sàng lọc. Chỉ số BMI đo sự chênh lệch giữa cân nặng và chiều cao để đánh giá mức độ thừa cân hoặc béo phì.
  • Sinh trắc học: Sử dụng dòng điện nhỏ chạy qua cơ thể để ước tính tỷ lệ mỡ cơ thể. Đây là một phương pháp an toàn, không xâm lấn và cho kết quả nhanh chóng.
  • CT Scan: Xác định tỷ lệ phân bố mỡ thừa trong cơ thể.
  • Siêu âm: Đánh giá mức độ tích tụ mỡ ở các vùng cụ thể, đặc biệt là mỡ nội tạng.
  • Xét nghiệm đường huyết, lipid máu: Đo mức đường huyết, nồng độ cholesterol, triglyceride để đánh giá nguy cơ đái tháo đường và bệnh tim mạch.

Xem thêm: Thừa cân béo phì ở trẻ em tiểu học

Cách điều trị béo phì ở trẻ mầm non

Việc điều trị tập trung vào việc cải thiện chế độ dinh dưỡng, thói quen vận động, và nhận thức của trẻ về sức khỏe.

  • Cắt giảm calo hợp lý: Giảm thiểu đồ ăn nhanh, nước ngọt và các thực phẩm giàu đường hoặc chất béo bão hòa.
  • Tăng cường rau xanh và trái cây: Để cải thiện chế độ dinh dưỡng: Đảm bảo trẻ tiêu thụ đầy đủ chất xơ, vitamin và khoáng chất.
  • Chia nhỏ bữa ăn: Tạo thói quen ăn, uống đúng giờ và tránh ăn vặt không lành mạnh.
  • Tăng cường hoạt động thể chất: Cho trẻ tham gia các hoạt động vui chơi như chạy nhảy, bơi lội, hoặc đạp xe ít nhất 60 phút mỗi ngày.
  • Giáo dục dinh dưỡng: Hướng dẫn trẻ hiểu về các loại thực phẩm lành mạnh và lợi ích của việc duy trì cơ thể khỏe mạnh.
  • Giảm thời gian sử dụng thiết bị điện tử: Giới hạn tối đa 1-2 giờ mỗi ngày.
  • Chỉ sử dụng thuốc hỗ trợ giảm cân theo chỉ định bác sĩ trong trường hợp nặng.

Lưu ý: Cha mẹ tuyệt đối không tự ý cho trẻ sử dụng thuốc giảm cân. Cần tham khảo ý kiến bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng để có hướng điều trị và ăn uống phù hợp.

Xem thêm: Cách giảm cân cho trẻ béo phì

duy tri che do an uong lanh manh la cach ho tro be giam can va ngan beo phi
Duy trì chế độ ăn uống là cách hỗ trợ giảm cân và hạn chế béo phì cho trẻ.

Phòng chống thừa cân béo phì cho trẻ mầm non

Điều trị béo phì là cần thiết, nhưng việc phòng chống ngay từ đầu sẽ giúp trẻ tránh được tình trạng này.

  • Cung cấp bữa ăn gia đình đầy đủ chế độ dinh dưỡng.
  • Khuyến khích trẻ uống nước thay vì đồ uống có đường.
  • Thường xuyên tổ chức các hoạt động ngoài trời.
  • Khuyến khích bé tham gia các lớp học năng khiếu thể thao phù hợp với lứa tuổi.
  • Cho bé thăm khám sức khỏe định kỳ.

Hiểu rõ nguyên nhân và cách điều trị béo phì ở trẻ mầm non là bước đầu tiên để giúp trẻ lấy lại sự cân đối và khỏe mạnh. Cha mẹ cần chú trọng đến chế độ ăn uống, khuyến khích trẻ vận động và duy trì lối sống tích cực.