Nguyên nhân suy thận là gì? Nguyên nhân suy thận ở người trẻ

Suy thận là gì?

Thận đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì cân bằng điện giải, ổn định huyết áp và sản xuất một số hormone cần thiết cho cơ thể. Suy thận là tình trạng thận mất dần hoặc hoàn toàn khả năng thực hiện các chức năng này. Khi thận không lọc máu hiệu quả, chất cặn bã, độc tố và nước dư thừa sẽ tích tụ trong cơ thể. Tình trạng này có thể gây sưng phù ở chân, mắt cá chân, bàn tay, quanh mắt hoặc thậm chí ở bụng; đồng thời dẫn đến thiếu máu và rối loạn huyết áp.

Bệnh được chia thành hai dạng dựa trên thời gian tiến triển và mức độ tổn thương:

1. Suy thận cấp tính: Khởi phát đột ngột, thường do mất nước, nhiễm trùng hoặc tác dụng phụ của thuốc. Nếu phát hiện sớm và điều trị đúng, thận có thể hồi phục hoàn toàn.
2. Suy thận mạn tính: Tiến triển âm thầm trong nhiều năm, thường do tiểu đường hoặc tăng huyết áp. Bệnh không thể phục hồi và có thể dẫn đến giai đoạn cuối, cần lọc máu hoặc ghép thận.

Theo thống kê mới nhất của Bộ Y tế, Việt Nam có hơn 10 triệu người mắc bệnh thận mạn, trong đó khoảng 26.000 bệnh nhân giai đoạn cuối phải chạy thận hoặc ghép thận. Tỷ lệ người trẻ mắc bệnh ngày càng tăng, nhiều trường hợp phát hiện muộn, gây gánh nặng lớn về sức khỏe và kinh tế cho bệnh nhân và xã hội.

Xem thêm: Dấu hiệu suy thận

Nguyên nhân gây suy thận

Một trong những nguyên nhân chung gây suy giảm chức năng của thận chính là tuổi tác. Khi tuổi tăng, chức năng của thận tự nhiên có xu hướng giảm, khả năng lọc máu cũng giảm, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về thận.

Nguyên nhân bị suy thận mạn

Suy thận mạn thường xảy ra do tổn thương kéo dài ở thận, làm giảm dần chức năng lọc và thải độc của cơ quan này. Các nguyên do phổ biến bao gồm:

• Đái tháo đường type 2: Là nguyên nhân hàng đầu gây suy thận mạn, do tăng đường huyết kéo dài làm tổn thương vi mạch cầu thận.
• Tăng huyết áp: Gây áp lực lên các mạch máu trong thận, làm tổn thương mô thận theo thời gian nếu không được kiểm soát.
• Viêm cầu thận mạn tính: Có thể xảy ra ở cả người trẻ và trung niên, do nhiễm khuẩn (như liên cầu), bệnh tự miễn (như lupus) hoặc phản ứng miễn dịch bất thường.
• Bệnh thận di truyền hoặc bẩm sinh: Như thận đa nang, hội chứng Alport – thường khởi phát từ tuổi thiếu niên hoặc trưởng thành sớm, ảnh hưởng cấu trúc lọc máu của thận.
• Lạm dụng thuốc: Nhất là thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen, naproxen mà không theo dõi chức năng thận.
• Nhiễm trùng tiểu mạn tính: Nếu không chữa trị triệt để, vi khuẩn có thể lan ngược lên thận gây viêm và tổn thương lâu dài.
• Tắc nghẽn đường tiểu kéo dài: Do sỏi thận, u bướu hoặc phì đại tuyến tiền liệt – thường gặp ở nam giới lớn tuổi nhưng cũng có thể xuất hiện ở người trẻ.

Nguyên nhân suy thận cấp

Bệnh xảy ra đột ngột, thường chỉ trong vài giờ đến vài ngày. Đây là tình trạng khẩn cấp nhưng có thể phục hồi hoàn toàn nếu được chữa trị đúng và kịp thời. Các nguyên nhân gây suy thận cấp thường gặp gồm:

• Mất máu hoặc mất nước nặng: Do tiêu chảy kéo dài, nôn ói, chấn thương nặng hoặc phẫu thuật – khiến máu không đủ đến thận, làm giảm chức năng lọc máu.
• Sốc nhiễm trùng, phản vệ hoặc suy tim cấp: Gây tụt huyết áp mạnh và đột ngột, làm giảm tưới máu thận.
• Tắc nghẽn cấp tính đường tiết niệu: Do sỏi thận, u, hoặc phì đại tuyến tiền liệt gây ứ nước tiểu và tăng áp lực ngược lên thận.
• Tiêu cơ vân hoặc cục máu đông: Giải phóng độc tố vào máu hoặc làm tắc mạch máu thận, gây tổn thương cấp.
• Dùng thuốc hoặc hóa chất độc thận: Như kháng sinh nhóm aminoglycoside, thuốc cản quang, hóa trị, kim loại nặng. Nếu không kiểm soát liều dùng có thể gây suy thận cấp.
• Nhiễm khuẩn huyết: Vi khuẩn và độc tố xâm nhập toàn thân có thể gây viêm và tổn thương nhanh chóng mô thận.
• Viêm thận cấp do rối loạn miễn dịch: Gặp trong các bệnh tự miễn như lupus ban đỏ hệ thống, hoặc phản ứng thuốc.
• Lạm dụng ma túy, chất kích thích: Như heroin và cocain gây co mạch mạnh, tiêu cơ vân hoặc viêm cầu thận cấp tính.
• Chấn thương nặng: Tai nạn giao thông, đa chấn thương hoặc dập cơ nặng có thể giải phóng myoglobin vào máu, gây độc cho thận.

Nguyên nhân suy thận ở người trẻ

Người trẻ hoàn toàn có thể mắc bệnh do các nguyên nhân đã liệt kê ở phần suy thận cấp và mạn như viêm cầu thận, bệnh di truyền, nhiễm trùng tiểu hoặc lạm dụng thuốc. Tuy nhiên, ở nhóm tuổi này, lối sống không lành mạnh và sự tiếp xúc sớm với các yếu tố nguy cơ cũng đóng vai trò đáng kể, khiến bệnh xuất hiện ngày càng sớm và khó kiểm soát.

Các yếu tố nguy cơ thường gặp ở người trẻ bao gồm:

• Thói quen ăn mặn, uống ít nước: Làm tăng áp lực lên thận, gây rối loạn điện giải và tăng nguy cơ sỏi thận, tăng huyết áp.
• Thức khuya, stress kéo dài: Làm rối loạn hormone, ảnh hưởng đến huyết áp, chuyển hóa và chức năng lọc máu của thận.
• Lạm dụng thuốc giảm đau, kháng viêm: Nhất là NSAIDs như ibuprofen, naproxen, dùng tùy tiện dễ gây tổn thương vi cầu thận.
• Lười vận động, béo phì: Làm tăng nguy cơ kháng insulin, dẫn đến tiểu đường và tăng huyết áp – hai lý do chính gây suy thận mạn.
• Hút thuốc lá, rượu bia: Làm tổn thương các mạch máu nhỏ trong thận, giảm hiệu quả lọc máu và làm tiến triển nhanh bệnh thận.
• Dùng ma túy, chất kích thích: Như heroin, cocaine, gây co mạch, tiêu cơ vân, nhiễm độc thận cấp tính dẫn đến suy thận nhanh chóng.

Nguyên nhân gây ra suy thận ở nam giới

Nam giới có nguy cơ cao mắc bệnh do vừa chịu tác động của các nguyên nhân phổ biến như tiểu đường, cao huyết áp, vừa có thêm những yếu tố đặc thù liên quan đến sinh lý, thói quen và bệnh lý riêng biệt. Cụ thể:

• Phì đại tuyến tiền liệt: Là nguyên nhân phổ biến gây tắc nghẽn dòng tiểu ở nam giới trung niên và lớn tuổi. Tình trạng ứ nước tiểu kéo dài gây tăng áp lực lên thận và dẫn đến suy giảm chức năng thận.
• Tiểu đường và cao huyết áp: Nam giới thường phát hiện muộn hoặc kiểm soát kém hai bệnh lý này, làm tăng nguy cơ tổn thương cầu thận và gây suy thận mạn tính.
• Thói quen hút thuốc, uống rượu: Gặp nhiều hơn ở nam giới, làm tổn thương các mạch máu nhỏ trong thận và gây rối loạn chuyển hóa – yếu tố nguy cơ cao của bệnh thận mạn.
• Lạm dụng thuốc tăng cơ, steroid: Một số nam giới trẻ tuổi dùng để tăng thể hình, có thể gây tăng áp lực lọc cầu thận và suy thận cấp hoặc mạn.
• Chấn thương nặng, vận động quá sức: Dễ xảy ra ở nam giới trẻ, có thể gây tiêu cơ vân – giải phóng myoglobin gây độc cho thận.

Triệu chứng dẫn đến bệnh thận

Bệnh thận giai đoạn đầu thường tiến triển âm thầm, nhưng cơ thể vẫn có thể phát ra những dấu hiệu cảnh báo nếu biết quan sát. Dưới đây là một số triệu chứng điển hình người bệnh nên lưu ý:

• Mệt mỏi kéo dài, uể oải, giảm tập trung.
• Sưng phù ở chân, mắt cá chân, bàn tay hoặc quanh mắt.
• Tiểu đêm nhiều lần, tiểu ít, tiểu khó hoặc tiểu ra máu.
• Khó thở, tức ngực, đặc biệt khi nằm hoặc gắng sức nhẹ.
• Chán ăn, buồn nôn, cảm giác đầy bụng.
• Ngứa da toàn thân, đặc biệt vào ban đêm.
• Đau âm ỉ vùng thắt lưng, lan xuống bụng dưới hoặc đùi.

Nếu nghi ngờ mắc bệnh, hãy liên hệ Trung tâm Y khoa DIAG để được tư vấn và đặt lịch xét nghiệm chức năng thận. DIAG hiện có nhiều gói xét nghiệm chuyên sâu, hệ thống phòng xét nghiệm hiện đại đạt chuẩn quốc tế, cùng mạng lưới 40+ chi nhánh rộng khắp, hỗ trợ lấy mẫu nhanh chóng và tiện lợi.

• Trang chủ Diag: https://diag.vn/
• Hotline: 1900 1717
• Chi nhánh Diag trên toàn quốc: https://diag.vn/location/

Suy thận có chữa được không?

Suy thận cấp có thể phục hồi hoàn toàn hoặc một phần chức năng thận sau khi được điều trị thích hợp trong một vài tuần. Nguyên nhân thường là do các yếu tố cấp tính và có thể trị ngay lập tức. Tuy nhiên, suy thận mạn thường không thể chữa khỏi hoàn toàn, mà cần được quản lý và chữa trị lâu dài để làm chậm quá trình suy giảm chức năng của thận, cải thiện chất lượng cuộc sống, và kéo dài tuổi thọ cho người bệnh. Điều trị bệnh chủ yếu tập trung vào kiểm soát các triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng.

Ngoài việc thăm khám, kiểm tra các biểu hiện lâm sàng, bác sĩ sẽ đề xuất các xét nghiệm tầm soát nguy cơ suy thận:

• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu giúp đánh giá chức năng thận qua chỉ số creatinine và BUN (Blood Urea Nitrogen).
• Creatinine: Chỉ số đo khả năng lọc máu của thận, nồng độ  Creatinine cao cho thấy suy giảm chức năng thận.
• Ure máu (BUN): Đo lượng nitơ urê trong máu, nồng độ cao cảnh báo thận không loại bỏ hiệu quả chất thải.

Xét nghiệm chức năng thận

• Đánh giá toàn diện khả năng hoạt động của thận
• Phát hiện sớm suy thận cấp, thận mạn tính, hội chứng thận hư…
• Tư vấn chuyên sâu, hướng dẫn thói quen ăn uống, sinh hoạt.
• Quy trình đơn giản, xét nghiệm nhanh chóng, nhận kết quả online.

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Các phương pháp điều trị bệnh suy thận

Các phương pháp trị bệnh sẽ phụ thuộc vào giai đoạn của bệnh và tình trạng cơ thể của người bệnh. Người bệnh nên theo dõi và tuân thủ chỉ dẫn của bác sĩ để đạt kết quả tốt nhất.

• Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống: Là nền tảng quan trọng để làm chậm tiến triển bệnh. Người bệnh cần ăn ít muối để kiểm soát huyết áp, giảm protein (thịt đỏ, hải sản, nội tạng) để giảm gánh nặng lọc thải, uống đủ nước và hạn chế thực phẩm giàu kali (chuối, cam, khoai tây) và photpho (sữa, trứng, nước ngọt có ga) nhằm tránh rối loạn điện giải.
• Dùng thuốc điều trị: Tùy theo nguyên nhân và mức độ suy thận, bác sĩ có thể chỉ định:
  • Thuốc hạ huyết áp (như ACEI hoặc ARB) để bảo vệ cầu thận.
  • Thuốc lợi tiểu giúp giảm phù nề và điều chỉnh huyết áp.
  • Thuốc điều chỉnh nồng độ kali, photpho, bổ sung vitamin D và canxi để phòng ngừa rối loạn xương.
  • Thuốc erythropoietin nếu người bệnh bị thiếu máu do suy thận.
• Lọc máu (chạy thận nhân tạo hoặc lọc màng bụng): Áp dụng cho giai đoạn suy thận nặng. Chạy thận nhân tạo giúp loại bỏ chất độc và nước dư thừa qua máy lọc máu ngoài cơ thể. Lọc màng bụng sử dụng chính màng bụng làm bộ lọc tự nhiên để loại bỏ chất thải.
• Ghép thận: Là phương pháp điều trị tối ưu cho bệnh nhân suy thận giai đoạn cuối. Bệnh nhân được cấy ghép một quả thận khỏe từ người hiến tặng, kết hợp dùng thuốc ức chế miễn dịch suốt đời để tránh đào thải. Ghép thận giúp cải thiện rõ rệt chất lượng sống.
• Kiểm soát bệnh lý nền: Điều trị hiệu quả tiểu đường và tăng huyết áp sẽ giúp làm chậm tiến triển bệnh. Việc giữ ổn định đường huyết và huyết áp là yếu tố sống còn trong điều trị lâu dài.

Cách phòng ngừa bệnh suy thận

Để phòng ngừa bệnh suy thận, cần thực hiện các biện pháp sau:

• Kiểm soát bệnh tiểu đường và huyết áp: Duy trì các mức chỉ số ổn định để giảm nguy cơ tổn thương thận. Đây là cách phòng ngừa quan trọng nhất đối với nguyên nhân gây suy thận mạn.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: Giảm muối, hạn chế protein và các thực phẩm giàu chất béo bão hòa, tăng cường rau xanh và trái cây. Chế độ ăn uống lành mạnh giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh lý dẫn đến suy thận.
• Giữ cơ thể đủ nước giúp thận hoạt động hiệu quả hơn. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc phòng ngừa suy thận cấp do mất nước.
• Tránh sử dụng các chất gây hại cho thận như các loại thuốc không kê đơn mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ, hạn chế rượu và thuốc lá. Các chất độc hại có thể gây tổn thương thận nếu sử dụng không đúng cách.
• Thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ nhằm phát hiện sớm các vấn đề về thận và điều trị kịp thời, ngăn ngừa các biến chứng. Ngoài ra, việc kiểm tra sức khỏe này giúp phát hiện sớm các nguyên nhân dẫn đến suy thận.
• Tập thể dục đều đặn, quản lý căng thẳng, và tránh các yếu tố nguy cơ có thể ảnh hưởng đến chức năng thận. Lối sống lành mạnh giúp bảo vệ thận và phòng ngừa các nguyên nhân gây suy thận.

Xem thêm: Xét nghiệm suy thận

Tổng kết

Qua các thông tin trên, hy vọng bạn đã có thể nắm được nguyên nhân suy thận và các yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh thận để phòng ngừa hiệu quả. Việc phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường sẽ giúp bác sĩ đưa ra hướng điều trị kịp thời, hạn chế biến chứng và bảo vệ sức khỏe thận lâu dài.

Xem thêm: Các giai đoạn suy thận