Ứng dụng dành cho đối tác 
19001717 Nguyên nhân gây tăng đường huyết
Tăng đường huyết xảy ra khi lượng đường (glucose) trong máu vượt ngưỡng bình thường (thường là trên 126 mg/dL lúc đói). Tình trạng này có thể tạm thời hoặc kéo dài, tùy thuộc vào nhiều yếu tố. Các nguyên nhân chủ yếu dẫn đến lượng đường trong máu tăng cao như:
1. Một số loại thuốc
Đây có thể là nguyên nhân làm đường huyết tăng cao, nên cần phải theo dõi đường huyết và tham khảo ý kiến bác sĩ để điều chỉnh liều lượng phù hợp:
- Corticoid: Kích thích gan sản sinh nhiều glucose, dẫn đến tăng đường huyết.
- Thuốc lợi tiểu: Gây mất nước và điện giải, làm giảm hiệu quả hoạt động của insulin.
- Thuốc tránh thai: Thay đổi hormon estrogen và progesterone, khiến đường huyết dao động.
2. Chất làm ngọt nhân tạo
Aspartame, sucralose, hoặc saccharin có thể ảnh hưởng đến vi sinh đường ruột, làm tăng nguy cơ kháng insulin. Dùng nhiều chất làm ngọt khiến đường huyết trở nên khó kiểm soát, đặc biệt ở người thừa cân hoặc có nguy cơ mắc đái tháo đường type 2.
3. Caffeine
Caffeine kích thích hệ thần kinh, tăng nồng độ cortisol và adrenaline, thúc đẩy gan giải phóng glucose. Điều này có thể làm tăng đường huyết, đặc biệt ở người nhạy cảm với caffeine hoặc đã có tình trạng kháng insulin.
4. Hiện tượng tăng đường huyết sáng sớm
Hiện tượng này còn được gọi là “Hiện tượng bình minh”, xảy ra do cơ thể tiết hormon như cortisol và glucagon vào sáng sớm, làm tăng sản sinh glucose từ gan. Ở người khỏe mạnh, insulin giúp duy trì đường huyết ổn định. Tuy nhiên, với người mắc bệnh đái tháo đường, mức đường huyết thường tăng cao hơn.
5. Cơ thể bị mất nước
Làm đường trong máu cô đặc hơn, khiến đường huyết tăng cao. Điều này còn làm thận phải làm việc quá tải để loại bỏ đường qua nước tiểu, dẫn đến tiểu nhiều và khát nước liên tục. Ở người mắc bệnh tiểu đường, mất nước có thể gây ra biến chứng nguy hiểm như nhiễm toan ceton.
6. Trong chu kỳ kinh nguyệt
Sự thay đổi hormon estrogen và progesterone có thể làm giảm độ nhạy của insulin, dẫn đến tăng đường huyết, đặc biệt ở phụ nữ mắc bệnh tiểu đường. Để kiểm soát tốt, cần theo dõi đường huyết sát sao trong giai đoạn này.
7. Chất lượng giấc ngủ kém, thiếu ngủ
Chất lượng giấc ngủ làm tăng hormon stress như cortisol, gây kháng insulin. Điều này làm tăng cảm giác thèm ăn thực phẩm giàu đường và calo, khiến đường huyết khó ổn định. Chỉ cần ngủ ít hơn 6 giờ/đêm vài ngày liên tiếp có thể làm rối loạn đường huyết.
8. Thay đổi thời tiết
Việc này có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng kiểm soát đường huyết.
- Nhiệt độ cao: Làm tăng tốc độ chuyển hóa và gây căng thẳng cho cơ thể. Điều này khiến insulin hoạt động kém hiệu quả hơn, đặc biệt ở người mắc bệnh tiểu đường.
- Nhiệt độ thấp: Lạnh quá mức gây co mạch máu, làm giảm lưu lượng tuần hoàn và tăng nhu cầu glucose từ gan để duy trì năng lượng.
9. Sinh hoạt thay đổi khi đi du lịch
Đây cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến đường huyết tăng cao. Các thay đổi như múi giờ, lịch trình sinh hoạt, và chế độ ăn uống khi đi du lịch có thể gây rối loạn đường huyết. Ăn uống không điều độ hoặc tiêu thụ quá nhiều đồ ngọt dễ khiến mức đường trong máu tăng cao, đặc biệt ở người đã có đề kháng insulin hoặc sử dụng insulin.
Xem thêm: Tăng đường huyết sau ăn
Cách phòng ngừa và kiểm soát đường huyết hiệu quả
Để duy trì đường huyết ổn định và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm, cần kết hợp giữa thay đổi lối sống, sinh hoạt và tuân thủ cách dùng thuốc
Kiểm tra đường huyết thường xuyên
Đây là bước quan trọng để phát hiện sớm tình trạng đường huyết không ổn định và ngăn ngừa biến chứng. Có hai phương pháp chính để kiểm tra:
- Tự kiểm tra tại nhà bằng cách sử dụng máy đo đường huyết cá nhân: Giúp bạn theo dõi nhanh mức đường trong máu. Phương pháp này được nhều người lựa chọn vì tiện lợi, tiết kiệm thời gian và phù hợp để thực hiện mỗi ngày.
- Xét nghiệm máu tại cơ sở y tế: Phương pháp chính xác và toàn diện hơn để đánh giá sức khỏe đường huyết. Bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm như xét nghiệm glucose máu khi đói nhằm đo lượng đường trong máu sau 8-10 giờ nhịn ăn; xét nghiệm HbA1c kiểm tra mức đường huyết trung bình trong 2-3 tháng qua, rất hữu ích để theo dõi hiệu quả điều trị và nghiệm pháp dung nạp glucose nhằm chẩn đoán tiền tiểu đường hoặc tiểu đường.
Xem thêm: Xử trí tăng đường huyết
Chế độ ăn uống hợp lý
Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát đường huyết. Chia nhỏ bữa ăn thành 5-6 lần/ngày để ổn định lượng đường trong máu, tránh tăng đột ngột sau bữa ăn.
- Nên hạn chế: Đường tinh luyện (bánh kẹo, nước ngọt), các loại thực phẩm chứa chất béo chuyển hóa và bão hòa (đồ chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn).
- Ưu tiên lựa chọn: Thực phẩm giàu chất xơ (rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt) để giúp giảm hấp thụ đường. Lựa chọn Protein từ nguồn ít béo như cá, đậu, và trứng. Các loại hạt giàu chất béo lành mạnh như hạnh nhân, óc chó.
Tập thể dục đều đặn
Không chỉ giúp kiểm soát cân nặng, tập thể dục còn tăng độ nhạy của insulin. Nên tập ít nhất 30 phút mỗi ngày hoặc 150 phút mỗi tuần với các bài tập vừa phải. Tùy vào tình trạng sức khỏe mà lựa chọn các cách tập thể dục phù hợp như cardio (đi bộ, chạy bộ, đạp xe), tập gym, yoga, hoặc pilates.
Uống đủ nước
Điều này giúp thận hoạt động hiệu quả hơn trong việc loại bỏ lượng đường dư thừa qua nước tiểu do nước giúp duy trì sự cân bằng dịch trong cơ thể và hỗ trợ quá trình chuyển hóa đường. Nên uống khoảng 2-3 lít nước mỗi ngày, tùy thuộc vào cân nặng và mức độ hoạt động.
Quản lý căng thẳng (stress)
Giúp quản lý đường huyết trong cơ thể. Căng thẳng kéo dài làm tăng hormon cortisol, gây kháng insulin, và làm đường huyết khó kiểm soát. Có thể lựa chọn các cách thức giảm căn thẳng như thiền, yoga hay các hoạt động thư giãn phù hợp khác.
Ngủ đủ giấc
Giúp cơ thể tái tạo năng lượng và cân bằng hormon insulin. Thiếu ngủ làm tăng nguy cơ kháng insulin và khiến đường huyết không ổn định. Mỗi người nên ngủ từ 7 – 8 giờ mỗi đêm.
Sử dụng thuốc đúng cách, tuân thủ liều lượng và lịch uống thuốc theo bác sĩ
Việc sử dụng sai cách hoặc lạm dụng thuốc có thể làm tình trạng này trầm trọng hơn. Bên cạnh đó, nên chủ động trao đổi với bác sĩ nếu phải dùng thuốc như corticoid, thuốc lợi tiểu, hoặc thuốc tránh thai.
Duy trì cân nặng hợp lý
hừa cân và béo phì là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây tăng đường huyết. Vì thế, duy trì cân nặng giúp cải thiện độ nhạy insulin và giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường. Tùy vào tình trạng sức khỏe mỗi người mà lựa chọn các phương pháp giảm cân phù hợp.
Kiểm tra đường huyết chỉ 159k
- Kiểm tra 3 chỉ số đường huyết và tầm soát tiểu đường.
- Nhanh chóng, không chờ đợi với hệ thống 40 chi nhánh Diag.
- Lấy mẫu ngoài giờ hành chính.
- Có ngay kết quả trong vòng 24h qua Zalo.
Diag sẽ liên hệ lại trong vòng 5 phút
Giải đáp thắc mắc về nguyên nhân gây tăng đường huyết
1. Đường huyết cao có vấn đề gì không?
Đường huyết cao kéo dài có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, bao gồm tổn thương thần kinh, thận, mắt, tim mạch, và nguy cơ nhiễm toan xeton, dẫn đến hôn mê nếu không được điều trị kịp thời.
2. Thiếu insulin dẫn đến tăng đường huyết như thế nào?
Insulin là hormon giúp đưa đường từ máu vào tế bào để sử dụng làm năng lượng. Khi thiếu insulin, đường sẽ tích tụ trong máu, gây ra tăng đường huyết.
3. Tiểu đường và đường huyết khác nhau như thế nào?
Bệnh tiểu đường là tình trạng mãn tính do rối loạn chuyển hóa insulin hoặc glucose. Trong khi đó, tăng đường huyết là triệu chứng của tiểu đường nhưng cũng có thể xảy ra tạm thời do yếu tố bên ngoài.
Tổng kết
Có thể thấy, việc hiểu rõ nguyên nhân gây tăng đường huyết là bước đầu tiên để bảo vệ sức khỏe. Không chỉ người mắc bệnh tiểu đường, bất kỳ ai cũng có khả năng đối mặt với tình trạng này nếu không kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ. Hãy kiểm tra đường huyết định kỳ và điều chỉnh lối sống lành mạnh để duy trì sức khỏe ổn định.
Liên hệ 1900 1717 để nhận tư vấn từ Trung tâm y khoa Diag. Hỗ trợ đặt lịch xét nghiệm đường huyết nhanh chóng ngay khi có nhu cầu.
- Trụ sở: 414 – 420 Cao Thắng, phường 12, quận 10. TPHCM.
- Chi nhánh: https://diag.vn/chi-nhanh/
