Vô sinh nguyên phát là gì? Tìm hiểu nguyên nhân và cách điều trị

Vô sinh nguyên phát là nỗi lo của nhiều cặp vợ chồng khi mong con mãi không thành. Hiểu đúng về nguyên nhân và cách điều trị sẽ giúp cặp đôi chủ động hơn trong hành trình trở thành cha mẹ. Cùng Diag tìm hiểu vô sinh nguyên phát là gì và các thông tin cần thiết qua bài viết sau nhé!

Vô sinh nguyên phát là gì?

Vô sinh nguyên phát (Primary infertility) là tình trạng một cặp vợ chồng không thể thụ thai sau ít nhất 12 tháng quan hệ tình dục đều đặn, không sử dụng biện pháp tránh thai, và người phụ nữ chưa từng mang thai trước đó. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đây là một trong những dạng phổ biến của vô sinh, ảnh hưởng đến hàng triệu cặp đôi trên toàn thế giới.

Tại Việt Nam, nhiều nghiên cứu y khoa cũng đã ghi nhận tỷ lệ vô sinh ở các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh sản ngày càng gia tăng. Một nghiên cứu đăng tải trên Tạp chí Y học Việt Nam chỉ ra rằng phần lớn các trường hợp vô sinh ở nữ liên quan đến tình trạng tắc vòi trứng hoặc nhiễm khuẩn đường sinh dục.

Vô sinh nam nguyên phát là gì? Tình trạng này xảy ra khi người đàn ông chưa từng có con và không thể làm cho bạn tình mang thai sau ít nhất một năm quan hệ tình dục không dùng biện pháp tránh thai. Một nghiên cứu tại Bệnh viện Nam học và Hiếm muộn Hà Nội ghi nhận rằng có đến 90,3% nam giới bị vô sinh thuộc nhóm vô sinh nguyên phát.

Ở nữ giới, vô sinh nguyên phát là tình trạng chưa từng mang thai dù có quan hệ tình dục đều đặn trong ít nhất 12 tháng.

Phân biệt vô sinh nguyên phát và thứ phát

Hai khái niệm này thường gây nhầm lẫn. Dưới đây là điểm khác biệt cơ bản giữa hai loại. Việc phân biệt rõ hai loại này giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp hơn. Vô sinh nguyên phát thường cần đánh giá sâu về yếu tố di truyền, cấu trúc sinh sản và chức năng nội tiết ngay từ đầu.

Nguyên nhân gây ra vô sinh nguyên phát

Tình trạng vô sinh hiện nay có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm yếu tố sinh lý, bệnh lý, di truyền và môi trường. Việc xác định chính xác nguyên nhân là bước đầu tiên quan trọng trong quá trình chẩn đoán và điều trị.

Ở nam giới

Các nguyên nhân chính gây vô sinh nam nguyên phát ở nam bao gồm:

• Không có tinh trùng (azoospermia): Thường do bất sản tế bào sinh tinh hoặc do tắc nghẽn ống dẫn tinh.
• Số lượng tinh trùng yếu, di động kém, dị dạng: Tình trạng này do rối loạn nội tiết tố và chức năng tinh hoàn. Bên cạnh đó, môi trường sống độc hại, chế độ dinh dưỡng không hợp lý, hút thuốc lá, uống rượu bia hoặc căng thẳng kéo dài cũng ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng.
• Rối loạn nội tiết tố: Thiếu hụt hormone sinh dục testosterone hoặc bất thường trong trục hạ đồi – tuyến yên – tinh hoàn.
• Bất thường di truyền: Hội chứng Klinefelter, mất đoạn AZF trên nhiễm sắc thể Y có thể gây vô sinh nguyên phát.
• Giãn tĩnh mạch tinh hoàn: Đây là nguyên nhân phổ biến gây suy giảm chất lượng tinh trùng thậm chí xuất tinh sớm.

Ở nữ giới

Với nữ giới, các nguyên nhân gây vô sinh thường liên quan đến rối loạn phóng noãn, tắc vòi trứng và bất thường tử cung:

• Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): Gây rối loạn rụng trứng, ảnh hưởng đến quá trình thụ thai.
• Tắc vòi trứng: Do viêm vùng chậu, nhiễm Chlamydia, hoặc lạc nội mạc tử cung khiến tinh trùng không thể tiếp cận trứng.
• Lạc nội mạc tử cung: Gây viêm, dính buồng trứng hoặc vòi trứng, cản trở tinh trùng gặp trứng.
• Rối loạn nội tiết tố: Làm mất cân bằng chu kỳ kinh nguyệt và ức chế phóng noãn.
• Bất thường tử cung bẩm sinh: Các bất thường như vách ngăn tử cung, tử cung hai sừng,…

Nếu bạn đang gặp các dấu hiệu nghi ngờ vô sinh, hãy liên hệ Diag để được tư vấn miễn phí từ đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm. Với hơn 25 năm chuyên môn, Diag cung cấp nhiều gói xét nghiệm sức khỏe sinh sản giúp phát hiện sớm nguyên nhân vô sinh – hiếm muộn. Khách hàng yên tâm vì tại Diag có:

• Hơn 3.500.000 lượt xét nghiệm, 6.500+ bác sĩ đối tác, 40+ điểm lấy mẫu và 1.400+ danh mục xét nghiệm
• Kết quả được trả nhanh, theo dõi dễ dàng qua Zalo và Cổng thông tin bệnh nhân.
• Diag đạt chứng chỉ ISO 15189:2022 – tiêu chuẩn quốc tế về chất lượng phòng xét nghiệm.

Liên hệ Diag qua các kênh sau đây:

• Website: https://diag.vn/
• Hotline: 1900 1717
• Danh sách chi nhánh toàn quốc: https://diag.vn/location/

Xem thêm: Nguyên nhân gây vô sinh ở tuổi dậy thì

Triệu chứng vô sinh nguyên phát

Tình trạng vô sinh này thường không có triệu chứng rõ ràng ngoài việc không thể mang thai sau một thời gian dài quan hệ tình dục đều đặn không sử dụng biện pháp tránh thai. Tuy nhiên, một số dấu hiệu liên quan đến nguyên nhân nền có thể giúp phát hiện sớm bệnh lý này.

Ở nam giới

Các dấu hiệu gợi ý vô sinh nguyên phát ở nam bao gồm:

• Đau, sưng ở bìu
• Tinh hoàn nhỏ, mềm hoặc teo.
• Không có con dù vợ khỏe mạnh và chu kỳ đều đặn.
• Bất thường khi xuất tinh: Bao gồm ít tinh dịch, xuất tinh ngược dòng.
• Rối loạn chức năng tình dục: Giảm ham muốn, rối loạn cương dương.

Ở nữ giới

Dấu hiệu ở nữ giới thường dễ nhận biết hơn do liên quan trực tiếp đến chu kỳ kinh nguyệt và khả năng rụng trứng:

• Không thể mang thai sau 12 tháng quan hệ đều đặn.
• Kinh nguyệt không đều hoặc vô kinh.
• Đau vùng chậu mạn tính: Liên quan đến lạc nội mạc tử cung.
• Mọc lông nhiều bất thường, tăng cân khó kiểm soát: Dấu hiệu của rối loạn nội tiết hoặc PCOS.
• Tiết dịch âm đạo bất thường: Đây có thể là dấu hiệu nhiễm trùng gây tắc vòi trứng.

Chẩn đoán vô sinh nguyên phát

Việc chẩn đoán vô sinh nguyên phát đòi hỏi đánh giá toàn diện cả nam và nữ để xác định chính xác nguyên nhân gây cản trở thụ thai. Các bước thường được thực hiện bao gồm:

1. Khai thác tiền sử và khám lâm sàng:

• Đánh giá chu kỳ kinh nguyệt, tiền sử bệnh lý, phẫu thuật.
• Kiểm tra các dấu hiệu bất thường ở cơ quan sinh sản.

2. Xét nghiệm cho nam giới:

• Tinh dịch đồ: đánh giá số lượng, hình dạng, khả năng di động của tinh trùng
• Xét nghiệm hormone: testosterone, FSH, LH.
• Siêu âm bìu: phát hiện giãn tĩnh mạch tinh, tắc ống dẫn tinh.
• Xét nghiệm di truyền: trong các trường hợp không có tinh trùng hoặc bất thường tinh trùng.

3. Xét nghiệm cho nữ giới:

• Theo dõi phóng noãn: định lượng hormone (AMH, FSH, LH, estradiol), siêu âm nang noãn.
• Chụp tử cung – vòi trứng (HSG): phát hiện tắc nghẽn vòi trứng hoặc bất thường tử cung.
• Siêu âm đầu dò âm đạo: đánh giá tử cung, buồng trứng, niêm mạc.
• Nội soi ổ bụng: nếu nghi ngờ lạc nội mạc tử cung hoặc dính vùng chậu

Vô sinh nguyên phát có chữa được không?

Vô sinh nguyên phát có thể chữa được tùy thuộc vào nguyên nhân và tình trạng sức khỏe cụ thể của từng cá nhân. Nhờ vào tiến bộ của y học hiện đại, nhiều cặp đôi vô sinh vẫn có cơ hội sinh con bằng các phương pháp hỗ trợ sinh sản.

Theo WHO, tỷ lệ thành công có thể lên đến 30–60% khi chữa trị đúng phương pháp và kịp thời. Tại Việt Nam, các trung tâm hỗ trợ sinh sản lớn như Bệnh viện Từ Dũ, Bệnh viện Phụ sản Trung ương, Bệnh viện Nam học và Hiếm muộn Hà Nội đã giúp hàng ngàn cặp đôi thành công.

Tuy nhiên, hiệu quả điều trị phụ thuộc vào:

• Nguyên nhân gây vô sinh (có điều trị được hay không)
• Tuổi của người vợ (hiệu quả giảm sau tuổi 35)
• Tình trạng dự trữ buồng trứng hoặc chất lượng tinh trùng
• Lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp

Xem thêm: Vô sinh có di truyền không?

Cách điều trị vô sinh nguyên phát

Tùy vào nguyên nhân cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp phù hợp như thuốc điều trị hoặc phẫu thuật. Dưới đây là các phương pháp thường được áp dụng:

1. Điều trị nội khoa

• Nam giới: Sử dụng hormone (testosterone, gonadotropin) nếu thiếu hụt nội tiết, điều trị viêm ống dẫn tinh, viêm tinh hoàn, tuyến tiền liệt nếu có.
• Nữ giới: Kích thích phóng noãn bằng thuốc điều trị (Clomiphene, Letrozole), điều hòa kinh nguyệt, điều trị rối loạn nội tiết.

2. Điều trị ngoại khoa

• Nam giới: Phẫu thuật tinh hoàn, tắc ống dẫn tinh.
• Nữ giới: Phẫu thuật nội soi bóc tách u xơ tử cung, thông tắc vòi trứng, điều trị lạc nội mạc tử cung.

3. Hỗ trợ sinh sản

• Bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI): Bơm tinh trùng là biện pháp hỗ trợ sinh sản áp dụng với tinh trùng tốt, tắc vòi trứng nhẹ.
• Thụ tinh ống nghiệm (IVF): Thụ tinh ống nghiệm giúp phối hợp trứng và tinh trùng trong phòng thí nghiệm rồi chuyển phôi vào tử cung.
• Tiêm tinh trùng vào bào tương trứng (ICSI): Áp dụng với trường hợp tinh trùng yếu, ít hoặc không di động.

Một số trường hợp hiếm, như không có tinh trùng do di truyền, có thể cần đến biện pháp xin tinh trùng hoặc trứng.

Lời kết

Vô sinh nguyên phát không còn là “bản án” vĩnh viễn nhờ sự tiến bộ của y học hiện đại. Việc khám sức khỏe sinh sản, đặc biệt là tinh trùng và nội tiết tố, sẽ giúp phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn. Nếu đang gặp khó khăn trong hành trình thụ thai, hãy tìm đến cơ sở y khoa uy tín để chẩn đoán sớm và gặp bác sĩ chuyên khoa để được điều trị kịp thời.