Viêm tuyến giáp là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Viêm tuyến giáp là một bệnh lý phổ biến có thể ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp, quá trình trao đổi chất và sức khỏe sinh sản. Qua bài viết này, Diag sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về các dạng bệnh, triệu chứng, chẩn đoán và phương pháp điều trị hiệu quả để bảo vệ sức khỏe.

Viêm tuyến giáp là gì?

Viêm tuyến giáp là tình trạng viêm nhiễm tại tuyến giáp, có thể do rối loạn miễn dịch, nhiễm trùng hoặc tác động từ thuốc. Tình trạng này có thể gây suy giáp hoặc cường giáp tạm thời, làm ảnh hưởng đến trao đổi chất, tim mạch và sức khỏe thai kỳ. Đặc biệt, theo các chuyên gia y tế, viêm tuyến giáp Hashimoto là nguyên nhân phổ biến nhất gây suy giáp, đặc biệt ở phụ nữ.

Phân loại viêm tuyến giáp

Viêm tuyến giáp cấp tính

Viêm tuyến giáp cấp tính là tình trạng viêm nhiễm cấp tính (khởi phát nhanh, diễn tiến ngắn và thường dữ dội) của tuyến giáp, thường do vi khuẩn hoặc chấn thương gây ra.

• Nguyên nhân: Do nhiễm vi khuẩn, phổ biến là tụ cầu, liên cầu hoặc vi khuẩn gây bệnh khác. Viêm tuyến giáp cấp tính có thể dẫn đến viêm nhiễm mủ trong tuyến giáp (viêm giáp sinh mủ), thường xuất hiện sau các chấn thương tại vùng cổ hoặc sau khi thực hiện các thủ thuật xâm lấn vùng tuyến giáp.
• Triệu chứng:
  • Đau cổ: Cảm giác đau đớn và sưng tấy ở vùng cổ.
  • Sốt cao và ớn lạnh: Thường xảy ra cùng với tình trạng nhiễm trùng.
  • Khó nuốt và khàn giọng: Vì tuyến giáp sưng to, có thể gây chèn ép vào thực quản và thanh quản.
  • Sưng hạch bạch huyết: Hạch bạch huyết ở cổ có thể sưng và đau khi bị viêm.

Trong trường hợp không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến hình thành áp-xe trong tuyến giáp, đe dọa đến chức năng của tuyến và sức khỏe toàn thân. Việc điều trị thường bao gồm kháng sinh. Trong một số trường hợp nặng, có thể cần phải phẫu thuật dẫn lưu mủ.

Viêm tuyến giáp bán cấp (De Quervain)

Bệnh xảy ra chủ yếu do nhiễm virus và có thể tự hồi phục trong một khoảng thời gian nhất định. Đây là bệnh lý thường gặp hơn viêm tuyến giáp cấp tính, nhưng ít nguy hiểm hơn và không gây biến chứng lâu dài nếu được chăm sóc đúng cách.

• Nguyên nhân: Bệnh thường do các virus như virus cúm, sởi, quai bị, hoặc thậm chí là COVID-19. Ngoài ra, đây cũng có thể là kết quả của phản ứng miễn dịch quá mức đối với các tác nhân gây bệnh.
• Triệu chứng:
  • Đau ở vùng cổ: Cảm giác đau nhói, có thể lan từ cổ ra tai hoặc hàm, kéo dài vài ngày hoặc tuần.
  • Mệt mỏi, sốt và chán ăn: Người bệnh có thể cảm thấy kiệt sức, khó nuốt, mất cảm giác thèm ăn và có triệu chứng sốt nhẹ.
  • Sưng ở tuyến giáp: Tuyến giáp bị viêm, gây sưng và đau khi chạm vào.
  • Cường giáp tạm thời: Trong giai đoạn đầu, có thể xuất hiện các triệu chứng hồi hộp, lo âu, giảm cân, vã mồ hôi nhiều.
  • Suy giáp tạm thời: Sau giai đoạn trên, người bệnh có thể chuyển sang giai đoạn suy giáp, với triệu chứng mệt mỏi, tăng cân, da khô và táo bón.

Bệnh này thường có thể tự hồi phục mà không cần điều trị đặc biệt. Tuy nhiên nếu các triệu chứng kéo dài hoặc nặng hơn, bác sĩ có thể chỉ định thuốc giảm đau, kháng viêm hoặc các liệu pháp điều trị khác.

Viêm tuyến giáp mạn tính

Viêm tuyến giáp Hashimoto

Đâylà bệnh tự miễn phổ biến nhất, trong đó hệ miễn dịch của cơ thể tấn công và phá hủy mô tuyến giáp.

• Nguyên nhân: Do cơ thể sản xuất kháng thể chống lại các tế bào tuyến giáp. Yếu tố di truyền và thiếu i-ốt là những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Triệu chứng:
  • Mệt mỏi và suy nhược cơ thể: Người bệnh cảm thấy kiệt sức, khó thở, thậm chí không thể thực hiện những công việc hàng ngày.
  • Tăng cân: Mặc dù ăn uống bình thường, nhưng bệnh nhân vẫn có thể tăng cân do suy giảm chuyển hóa.
  • Da khô, tóc rụng: Tuyến giáp không sản xuất đủ hormone khiến các chức năng cơ thể bị chậm lại, gây ra các triệu chứng này.
  • Trầm cảm và lo âu: Tình trạng suy giáp cũng có thể ảnh hưởng đến tinh thần, khiến bệnh nhân dễ bị trầm cảm hoặc lo âu.
  • Bướu cổ: Tuyến giáp có thể sưng lên do viêm, tạo thành bướu giáp, gây đau, khó nuốt.

Viêm tuyến giáp xơ hóa Riedel

Đây là một dạng viêm tuyến giáp hiếm gặp, trong đó mô tuyến giáp bị thay thế bằng mô xơ cứng, dẫn đến giảm hoặc mất hoàn toàn chức năng tuyến giáp.

• Nguyên nhân: Chưa được hiểu rõ hoàn toàn, nhưng có thể liên quan đến rối loạn miễn dịch hoặc viêm mạn tính kéo dài.
• Triệu chứng:
  
  • Bướu cổ cứng, không đau: Không giống như các loại viêm tuyến giáp khác, bướu cổ trong bệnh Riedel rất cứng, dính vào mô xung quanh và khó di động.
  • Khó nuốt, khó thở: Do tuyến giáp xơ hóa và chèn ép vào thực quản hoặc khí quản.
  • Khàn giọng: Dây thần kinh thanh quản có thể bị ảnh hưởng, gây thay đổi giọng nói.
  • Suy giáp: Do mô tuyến giáp bị thay thế bằng mô xơ, tuyến giáp mất dần chức năng sản xuất hormone.

Viêm tuyến giáp Riedel có thể bị nhầm lẫn với ung thư tuyến giáp do đặc điểm bướu cứng. Điều trị chủ yếu là dùng corticosteroid hoặc phẫu thuật nếu có chèn ép nghiêm trọng.

Viêm tuyến giáp sau sinh

Viêm giáp sau sinh là tình trạng phổ biến ở phụ nữ sau khi sinh, thường liên quan đến sự thay đổi của hệ miễn dịch. Tình trạng này có thể kéo dài trong vài tháng sau khi sinh và cần được theo dõi chặt chẽ.

• Nguyên nhân: Do sự thay đổi của hệ thống miễn dịch và các yếu tố nội tiết sau khi sinh. Phụ nữ có tiền sử bệnh tự miễn hoặc mang thai nhiều lần có nguy cơ cao hơn.
• Triệu chứng:
  • Giai đoạn cường giáp: Sau khi sinh, phụ nữ có thể gặp các triệu chứng tăng nhịp tim, hồi hộp, giảm cân, vã mồ hôi.
  • Giai đoạn suy giáp: Sau đó, người bệnh có thể gặp các triệu chứng mệt mỏi, trầm cảm, tăng cân, da khô và táo bón.
  • Tình trạng tạm thời: Bệnh thường tự hồi phục trong vòng 6-12 tháng, nhưng có thể dẫn đến suy giáp vĩnh viễn nếu không được theo dõi và điều trị đúng cách.

Nguyên nhân viêm tuyến giáp và các yếu tố nguy cơ

Bệnh có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả yếu tố nhiễm trùng, tự miễn và yếu tố môi trường. Dưới đây là các nguyên nhân chính và yếu tố nguy cơ:

• Nhiễm trùng: Bệnh do vi khuẩn hoặc virus gây ra, đặc biệt là trong các trường hợp viêm tuyến giáp cấp tính và bán cấp.
• Tự miễn: Viêm tuyến giáp tự miễn, như bệnh Hashimoto và viêm tuyến giáp sau sinh, là do hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công chính các tế bào tuyến giáp.
• Thiếu i-ốt: Thiếu i-ốt trong chế độ ăn uống có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Yếu tố di truyền: Tiền sử gia đình có bệnh tuyến giáp làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Tác động môi trường: Các yếu tố như căng thẳng, ô nhiễm và tác dụng phụ của thuốc có thể là yếu tố nguy cơ tiềm ẩn.

Triệu chứng viêm tuyến giáp

Các triệu chứng của bệnh có thể khác nhau tùy vào loại bệnh, nhưng chung quy lại bao gồm các dấu hiệu sau:

• Đau ở cổ và sưng tuyến giáp
• Mệt mỏi, khó thở và suy nhược cơ thể
• Tăng hoặc giảm cân
• Khó nuốt hoặc khàn giọng
• Biến đổi về tâm trạng

Chẩn đoán bệnh viêm tuyến giáp

Chẩn đoán viêm tuyến giáp yêu cầu một quy trình khám bệnh kỹ lưỡng, bao gồm cả kiểm tra lâm sàng và xét nghiệm cận lâm sàng. Dưới đây là các phương pháp phổ biến:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra các triệu chứng của bệnh nhân như sưng cổ, đau tuyến giáp,…
• Xét nghiệm máu: Đo nồng độ hormone tuyến giáp (TSH, T3, T4) để đánh giá chức năng tuyến giáp. Cũng có thể kiểm tra các kháng thể tự miễn như anti-TPO, anti-TG.
• Siêu âm tuyến giáp: Phương pháp này giúp phát hiện sự sưng tấy hoặc có khối u trong tuyến giáp, đặc biệt hữu ích trong các trường hợp viêm tuyến giáp mạn tính.
• Sinh thiết tuyến giáp: Trong một số trường hợp, nếu không thể xác định rõ ràng nguyên nhân, bác sĩ có thể yêu cầu sinh thiết để xác định loại viêm giáp.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI): Thường chỉ được sử dụng khi cần khảo sát các vấn đề liên quan đến tuyến giáp sâu hoặc phức tạp.
• Đo độ tập trung Iốt phóng xạ (RAIU) hoặc Xạ hình tuyến giáp: Đây là xét nghiệm rất quan trọng trong giai đoạn cường giáp. Kết quả cho thấy độ tập trung Iốt phóng xạ rất thấp (gần như bằng 0) là dấu hiệu đặc trưng của viêm tuyến giáp bán cấp (do tuyến giáp bị viêm, không bắt giữ Iốt), giúp phân biệt rõ ràng với bệnh Graves (có độ tập trung cao). 

Điều trị và chăm sóc bệnh nhân viêm tuyến giáp

Điều trị viêm giáp tùy thuộc vào loại bệnh và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Các phương pháp điều trị triệu chứng bao gồm:

• Điều trị bằng thuốc:
  • Thuốc kháng viêm và giảm đau: Được sử dụng để làm giảm cơn đau và sưng trong trường hợp viêm cấp tính.
  • Thuốc điều chỉnh chức năng tuyến giáp: Đối với viêm tuyến giáp tự miễn như bệnh Hashimoto hoặc viêm tuyến giáp sau sinh, có thể cần phải dùng thuốc thay thế hormone tuyến giáp (levothyroxine) để điều chỉnh nồng độ hormone trong cơ thể.
• Điều trị ngoại khoa: Nếu tuyến giáp bị tổn thương nghiêm trọng, hoặc có khối u lớn gây chèn ép, phẫu thuật có thể được xem xét để loại bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp.
• Chăm sóc dinh dưỡng: Người bệnh cần bổ sung đủ và không thừa i-ốt trong chế độ ăn để hỗ trợ chức năng tuyến giáp. Đồng thời, duy trì chế độ ăn lành mạnh, tránh các thực phẩm có thể gây kích ứng tuyến giáp.
• Theo dõi định kỳ: Việc theo dõi chức năng tuyến giáp qua các xét nghiệm định kỳ là rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả của điều trị và tránh các biến chứng lâu dài.

Viêm tuyến giáp có ảnh hưởng đến sinh sản không?

Viêm tuyến giáp, đặc biệt là các dạng viêm tự miễn và viêm tuyến giáp sau sinh, có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nữ giới. Cụ thể:

• Suy giáp: Khi tuyến giáp không sản xuất đủ hormone, cơ thể có thể gặp phải các vấn đề về chu kỳ kinh nguyệt, làm cho chu kỳ không đều hoặc thậm chí mất kinh. Điều này có thể làm giảm khả năng thụ thai. Ngoài ra, suy giáp cũng có thể làm giảm chất lượng trứng, ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi và tăng nguy cơ sảy thai.
• Cường giáp: Khi tuyến giáp hoạt động quá mức, nó có thể dẫn đến gây rối loạn chu kỳ kinh nguyệt và ảnh hưởng đến quá trình rụng trứng. Nó cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc các biến chứng trong thai kỳ, như sinh non hoặc thai ngoài tử cung.

Các nghiên cứu chỉ ra rằng việc kiểm soát tốt chức năng tuyến giáp có thể giúp cải thiện khả năng thụ thai và giảm thiểu nguy cơ biến chứng trong thai kỳ. Vì vậy, phụ nữ bị viêm giáp nên tìm kiếm sự hỗ trợ y tế để điều trị kịp thời và theo dõi chức năng tuyến giáp khi đang muốn có con.

Hiện nay, Diag là phòng khám đa khoa và trung tâm y khoa uy tín với hơn 25 năm kinh nghiệm cung cấp các dịch vụ xét nghiệm đa dạng. Trong đó, Diag có gói xét nghiệm đánh giá sức khỏe sinh sản cho các cặp đôi, nhằm phát hiện các bất thường liên quan đến vấn đề sinh sản và khả năng có con. Với hệ thống thiết bị và công nghệ hiện đại, đạt chuẩn ISO 15189:2022 cùng đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, khách hàng có thể hoàn toàn yên tâm khi xét nghiệm tại Diag. Liên hệ chúng tôi ngay qua:

• Trang chủ Diag: https://diag.vn/
• Hotline: 1900 1717
• Chi nhánh Diag trên toàn quốc: https://diag.vn/location/

Lời khuyên từ chuyên gia và phương pháp phòng ngừa

Các chuyên gia y tế khuyến nghị một số phương pháp để phòng ngừa và giảm thiểu tác động của viêm tuyến giáp đối với sức khỏe:

• Khám sức khỏe định kỳ: Kiểm tra chức năng tuyến giáp là rất quan trọng, đặc biệt đối với những người có tiền sử bệnh tuyến giáp trong gia đình hoặc có dấu hiệu bất thường về sức khỏe.
• Chế độ ăn uống hợp lý: Chế độ ăn uống hợp lý: Đảm bảo cung cấp đủ lượng iốt cần thiết hàng ngày (không thiếu cũng không thừa quá mức). Hạn chế tiêu thụ số lượng rất lớn các thực phẩm chứa goitrogen (như bắp cải, súp lơ, đậu nành) ở dạng ăn sống; việc nấu chín sẽ làm giảm tác dụng này.
• Kiểm soát stress: Stress có thể làm trầm trọng thêm các bệnh viêm tuyến giáp, bao gồm viêm giáp. Thực hiện các phương pháp thư giãn như thiền, yoga hoặc các hoạt động giảm căng thẳng sẽ giúp hỗ trợ chức năng tuyến giáp.
• Tuân thủ điều trị và theo dõi định kỳ: Đối với những người đã được chẩn đoán mắc viêm tuyến giáp, việc tuân thủ đúng phác đồ điều trị và theo dõi sức khỏe tuyến giáp là vô cùng quan trọng để tránh các biến chứng.
• Tư vấn khi mang thai: Phụ nữ có kế hoạch mang thai hoặc đang mang thai cần tham khảo ý kiến bác sĩ về việc kiểm soát bệnh tuyến giáp để bảo vệ sức khỏe bản thân và thai nhi.