Viêm tuyến giáp bán cấp là gì? Có nguy hiểm không?

Viêm tuyến giáp bán cấp là tình trạng viêm tạm thời của tuyến giáp, thường xảy ra sau nhiễm virus. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến viêm tuyến giáp bán cấp? Bệnh có thể tự khỏi hay cần điều trị? Cùng Diag tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây nhé!

Viêm tuyến giáp bán cấp là gì?

Viêm tuyến giáp bán cấp là tình trạng viêm tạm thời của tuyến giáp, thường được cho là khởi phát sau một đợt nhiễm virus đường hô hấp. Tình trạng viêm này có thể khiến tuyến giáp sưng đau và gây ra rối loạn chức năng hormone tạm thời…

Phân loại viêm tuyến giáp bán cấp

Viêm tuyến giáp diễn biến bán cấp được chia thành các dạng chính, khác nhau về triệu chứng, cơ chế bệnh sinh và nguyên nhân: 

• Viêm tuyến giáp bán cấp De Quervain (viêm tuyến giáp u hạt): Dạng phổ biến nhất, đặc trưng bởi đau cổ, tuyến giáp mềm, thường xảy ra sau nhiễm virus đường hô hấp (như cúm, adenovirus, coxsackievirus). Cơ chế liên quan đến phản ứng viêm sau nhiễm trùng. 
• Viêm tuyến giáp không đau (Painless Thyroiditis): Bao gồm: 
• Viêm tuyến giáp lympho bào thầm lặng (Silent Lymphocytic Thyroiditis): Không đau, xuất hiện bất kỳ lúc nào, cơ chế tự miễn. 
• Viêm tuyến giáp sau sinh (Postpartum Thyroiditis – PPT): Không đau, khởi phát trong vòng 1 năm sau sinh, cơ chế tự miễn. 
• Viêm tuyến giáp do thuốc:Gây ra bởi một số thuốc như amiodarone, lithium, interferon, hoặc thuốc ức chế điểm kiểm soát miễn dịch (checkpoint inhibitors). Cơ chế liên quan đến độc tính trực tiếp hoặc kích hoạt miễn dịch gây viêm tuyến giáp. 

Nguyên nhân gây viêm tuyến giáp bán cấp

Nguyên nhân chính của thể De Quervain’s là nhiễm virus đường hô hấp (như cúm, adenovirus, coxsackievirus), gây phản ứng viêm tại tuyến giáp. Trong khi đó, viêm tuyến giáp lympho bào và sau sinh có cơ chế tự miễn, thường xảy ra ở người có cơ địa rối loạn miễn dịch. 

Ngoài ra, một số yếu tố khác có thể góp phần gây bệnh: 

• Di truyền: Người có tiền sử gia đình mắc bệnh tuyến giáp dễ bị viêm tuyến giáp hơn. 
• Rối loạn miễn dịch: Các bệnh tự miễn có thể làm tăng nguy cơ viêm tuyến giáp. 
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số thuốc như amiodarone có thể gây viêm tuyến giáp kéo dài. 

Viêm tuyến giáp bán cấp có nguy hiểm không?

Bệnh thường không nguy hiểm và có thể tự khỏi sau vài tuần đến vài tháng. Tuy nhiên, nếu không được theo dõi và chữa trị đúng cách, viêm tuyến giáp bán cấp có thể gây ra một số biến chứng:

• Cường giáp tạm thời: Tuyến giáp bị viêm sẽ giải phóng lượng lớn hormone vào máu, gây các triệu chứng như tim đập nhanh, sụt cân, bồn chồn.
  Suy giáp thoáng qua: Sau giai đoạn cường giáp, tuyến giáp có thể hoạt động kém hiệu quả, dẫn đến mệt mỏi, da khô, tăng cân.
• Suy giáp vĩnh viễn: Một số trường hợp hiếm gặp có thể bị suy giáp kéo dài, cần điều trị hormone thay thế lâu dài.

Dù bệnh không gây nguy hiểm trực tiếp, nhưng triệu chứng của nó có thể làm suy giảm chất lượng cuộc sống nếu không được kiểm soát tốt.

Triệu chứng nhận biết viêm tuyến giáp bán cấp

Giai đoạn cường giáp

• Đau vùng cổ, đau họng, có thể lan lên tai hoặc hàm.
• Khó nuốt, khàn tiếng.
• Sốt nhẹ hoặc sốt cao.
• Nhịp tim đập nhanh, hồi hộp, lo lắng.
• Đổ mồ hôi nhiều, nhạy cảm với nhiệt độ cao.
• Giảm cân dù không thay đổi chế độ ăn uống.

Giai đoạn này có thể kéo dài từ vài tuần đến một tháng trước khi chuyển sang giai đoạn suy giáp.

Giai đoạn suy giáp

Sau khi lượng hormone tuyến giáp giảm, người bệnh có thể gặp các dấu hiệu sau:

• Mệt mỏi, uể oải, giảm năng lượng.
• Da khô, tóc dễ gãy rụng.
• Nhịp tim chậm, dễ cảm thấy lạnh.
• Táo bón, lên cân nhẹ.

Giai đoạn này thường kéo dài vài tuần trước khi tuyến giáp hồi phục. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể chuyển thành suy giáp mạn tính, cần được theo dõi lâu dài.

Chẩn đoán và xét nghiệm trong viêm tuyến giáp bán cấp

Việc chẩn đoán bệnh chủ yếu dựa trên các triệu chứng lâm sàng kết hợp với kết quả xét nghiệm. Các bác sĩ sẽ thực hiện các xét nghiệm máu và kiểm tra hình ảnh để xác định mức độ tổn thương của tuyến giáp và xác nhận nguyên nhân gây bệnh.

Các chẩn đoán và xét nghiệm liên quan

1. Xét nghiệm hormone tuyến giáp (TSH, T3, T4):
   • Trong giai đoạn cường giáp, mức TSH thường thấp, trong khi T3 và T4 có thể tăng cao do tuyến giáp giải phóng quá nhiều hormone vào máu.
   • Trong giai đoạn suy giáp, mức TSH có thể tăng cao và T3, T4 giảm thấp.
2. Xét nghiệm tốc độ lắng máu (ESR):
   Tốc độ lắng máu tăng cao trong viêm tuyến giáp bán cấp do phản ứng viêm trong cơ thể. Đây là một dấu hiệu không đặc hiệu nhưng giúp xác định mức độ viêm.
3. Xét nghiệm CRP (C-reactive protein):
   CRP là một chỉ số khác giúp đánh giá tình trạng viêm trong cơ thể. Trong viêm tuyến giáp bán cấp, CRP thường cao.
4. Siêu âm tuyến giáp:
   Phương pháp này giúp phát hiện tình trạng sưng, viêm hoặc tổn thương trong tuyến giáp, như bướu hoặc nang. Mặc dù không chẩn đoán chính xác viêm tuyến giáp bán cấp, nó giúp phân biệt bệnh với các vấn đề khác và hỗ trợ đánh giá mức độ tổn thương để lên kế hoạch điều trị.
5. Chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc xạ hình tuyến giáp:
   Trong một số trường hợp, các bác sĩ có thể chỉ định MRI hoặc xạ hình để kiểm tra tình trạng tổn thương của tuyến giáp hoặc loại trừ các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự.
6. Xét nghiệm kháng thể tuyến giáp (TPOAb, TgAb): Các kháng thể này thường âm tính hoặc chỉ tăng nhẹ trong viêm tuyến giáp bán cấp De Quervain’s, giúp phân biệt với các bệnh tuyến giáp tự miễn khác như Hashimoto hay Graves. (Trong viêm tuyến giáp lympho bào hoặc sau sinh, TPOAb thường dương tính).
7. Đo độ tập trung Iốt phóng xạ (RAIU) hoặc Xạ hình tuyến giáp: Đây là xét nghiệm rất quan trọng trong giai đoạn cường giáp. Kết quả cho thấy độ tập trung Iốt phóng xạ rất thấp (gần như bằng 0) là dấu hiệu đặc trưng của viêm tuyến giáp bán cấp (do tuyến giáp bị viêm, không bắt giữ Iốt), giúp phân biệt rõ ràng với bệnh Graves (có độ tập trung cao). 

Điều trị và quản lý bệnh viêm tuyến giáp bán cấp

Chữa bệnh chủ yếu là hỗ trợ và cải thiện triệu chứng, vì bệnh này thường tự khỏi theo thời gian. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, việc sử dụng thuốc để kiểm soát triệu chứng và hỗ trợ phục hồi chức năng tuyến giáp là cần thiết.

• Thuốc giảm đau và kháng viêm: Các thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen hoặc naproxen được sử dụng để giảm đau và viêm. Trong trường hợp đau nặng, corticosteroids như prednisolone có thể được chỉ định để kiểm soát viêm.
• Thuốc trị điều trị cường giáp: Nếu có triệu chứng cường giáp như tim đập nhanh, thuốc chẹn beta như propranolol có thể được dùng để kiểm soát nhịp tim.
• Điều trị suy giáp: Nếu bệnh nhân chuyển sang giai đoạn suy giáp, dùng hormone tuyến giáp tạm thời có thể cần thiết.
• Theo dõi và tái khám: Bệnh nhân cần theo dõi mức độ hồi phục của tuyến giáp và xét nghiệm máu định kỳ để kiểm tra mức TSH.
• Chế độ ăn uống và sinh hoạt: Mặc dù không cần thay đổi chế độ ăn uống nghiêm ngặt, việc duy trì một chế độ ăn lành mạnh giúp giảm thiểu triệu chứng như mệt mỏi và lên cân.

Chữa trị viêm tuyến giáp bán cấp thường không yêu cầu nhập viện. Nhưng trong các trường hợp nặng hoặc có biến chứng, bệnh nhân có thể cần theo dõi và chữa trị tại bệnh viện.

Viêm tuyến giáp bán cấp có khỏi được không?

Viêm tuyến giáp bán cấp thường tự khỏi sau một thời gian mà không gây ra biến chứng nghiêm trọng nếu được theo dõi và điều trị đúng cách. Bệnh thường kéo dài từ vài tuần đến vài tháng, với hầu hết bệnh nhân hồi phục hoàn toàn mà không cần điều trị đặc hiệu lâu dài.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bệnh có thể chuyển sang giai đoạn suy giáp vĩnh viễn, đặc biệt là nếu có tổn thương lớn cho tuyến giáp. Vì vậy, việc theo dõi liên tục và điều trị triệu chứng kịp thời giúp cải thiện tiên lượng và giảm thiểu nguy cơ biến chứng.

Phòng ngừa và chăm sóc sau điều trị

Mặc dù không có phương pháp phòng hoàn toàn bệnh viêm tuyến giáp bán cấp, nhưng một số biện pháp có thể giảm thiểu nguy cơ tái phát hoặc giảm bớt triệu chứng:

1. Hệ miễn dịch khỏe mạnh: Tăng cường hệ miễn dịch bằng chế độ ăn uống hợp lý, đầy đủ dinh dưỡng và tập thể dục thường xuyên giúp cơ thể đối phó tốt hơn với các tác nhân gây bệnh.
2. Tránh stress: Stress có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tự miễn và ảnh hưởng đến sức khỏe tuyến giáp. Do đó, quản lý stress hiệu quả là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe.
3. Chế độ ăn uống lành mạnh: Duy trì chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, đặc biệt là các thực phẩm giàu i-ốt và vitamin D, giúp hỗ trợ chức năng tuyến giáp.
4. Theo dõi chức năng tuyến giáp: Sau khi điều trị, bệnh nhân cần tiếp tục theo dõi chức năng tuyến giáp định kỳ để phát hiện sớm dấu hiệu của suy giáp hoặc bất kỳ vấn đề nào khác. Việc xét nghiệm máu và siêu âm tuyến giáp là rất quan trọng trong quá trình theo dõi bệnh.
5. Điều trị tái phát: Trong trường hợp bệnh tái phát, việc điều trị kịp thời với thuốc giảm viêm hoặc các biện pháp hỗ trợ khác sẽ giúp kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.

Chăm sóc sau điều trị cũng rất quan trọng để đảm bảo phục hồi hoàn toàn và tránh các vấn đề về chức năng tuyến giáp lâu dài. Bệnh nhân cần tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ và duy trì các thói quen lành mạnh để duy trì sức khỏe tuyến giáp.

Lời kết

Viêm tuyến giáp bán cấp tuy không phải là bệnh lý nguy hiểm nhưng có thể gây ra những ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống nếu không được theo dõi và điều trị đúng cách. Dù bệnh không quá nguy hiểm, nhưng việc kiểm soát triệu chứng và phòng ngừa biến chứng là rất quan trọng. Nếu bạn gặp các dấu hiệu nghi ngờ viêm tuyến giáp, hãy xét nghiệm sớm nhất để chẩn đoán và chữa trị kịp thời!