Uống thuốc giảm cân có bị vô sinh không? Các loại thuốc cần chú ý

Uống thuốc giảm cân có vô sinh không?

Hiện tại chưa có nghiên cứu khoa học uy tín khẳng định việc uống thuốc giảm cân gây vô sinh ở nam và nữ. Tuy nhiên, một số loại thuốc nhất định có thể ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản tùy thuộc vào cơ chế hoạt động và tác dụng phụ của chúng.

Xét nghiệm đánh giá sức khỏe sinh sản nam, nữ giới

• Đánh giá chức năng hoạt động của hormone sinh dục
• Phát hiện các vấn đề bất thường về sinh sản, vô sinh, hiếm muộn
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Để giải thích rõ hơn về tác động của thuốc giảm cân đến khả năng sinh sản, DIAG sẽ phân tích dựa trên các nghiên cứu khoa học cụ thể.

“Infertility Improvement after Medical Weight Loss in Women and Men: A Review of the Literature” (Cải thiện tình trạng vô sinh sau khi giảm cân bằng thuốc ở phụ nữ và nam giới) là một nghiên cứu đáng chú ý đưa ra nhiều nhận định quan trọng về vấn đề uống thuốc giảm cân ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản. Nghiên cứu được thực hiện bởi Polina Pavli cùng các cộng sự và được công bố trên tạp chí International Journal of Molecular Sciences (tháng 02/2024).

Nghiên cứu phân tích ảnh hưởng đến khả năng sinh sản từ việc sử dụng các loại thuốc giảm cân phổ biến hiện nay. Bao gồm orlistat, metformin, GLP-1 RAs (liraglutide, semaglutide) và các thuốc thuộc nhóm chống trầm cảm/bổ trợ khác đang được nghiên cứu.

Nghiên cứu của Polina Pavli et al. là một tài liệu tổng quan, được tổng hợp phân tích trên nhiều nghiên cứu khác nhau. Do đó, kết luận mang tính tổng quát nhưng vẫn có những điểm đáng chú ý. Trong đó bao gồm những ghi nhận tích cực của các loại thuốc giảm cân đến khả năng sinh sản ở cả hai giới.

Thuốc Orlistat: Cải thiện chu kỳ kinh nguyệt và cân bằng hormone sinh sản ở phụ nữ béo phì.

Thuốc Metformin:

• Cải thiện rối loạn phóng noãn ở phụ nữ thừa cân, đặc biệt là người có đề kháng insulin.
• Tăng tỷ lệ rụng trứng, phục hồi chu kỳ kinh nguyệt.

Nhóm thuốc GLP-1 RAs:

• Cải thiện testosterone, chức năng tình dục và chất lượng tinh trùng ở nam giới (tuy nhiên dữ liệu còn hạn chế).
• Cải thiện sự rụng trứng và điều hòa nội tiết tố sinh sản ở nữ giới (chống chỉ định khi đang mang thai).

Mặc dù vậy, vẫn chưa có nhiều bằng chứng hay nghiên cứu khoa học xác thực nào về các ảnh tiêu cực của thuốc giảm cân. Do đó cần thận trọng khi sử dụng các loại thuốc này, đặc biệt là trong thai kỳ hoặc khi có kế hoạch mang thai do thiếu dữ liệu về độ an toàn. Vậy nên bạn cần tham khảo bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng thuốc.

Để bổ sung và củng cố thêm các nhận định của Polina Pavli et al., một nghiên cứu khác đã được thực hiện và công bố trên tạp chí Clinical Obesity (tháng 12/2024).

“What is known about the use of weight loss medication in women with overweight/obesity on fertility and reproductive health outcomes? A scoping review” (Những điều khoa học biết về việc sử dụng thuốc giảm cân ở phụ nữ thừa cân/béo phì đối với khả năng sinh sản và kết quả sức khỏe sinh sản) là nghiên cứu quan trọng do Kate Maslin và cộng sự thực hiện.

Đây là nghiên cứu tổng hợp và phân tích các bằng chứng hiện có về ảnh hưởng của thuốc giảm cân đến khả năng sinh sản của phụ nữ thừa cân/béo phì trong độ tuổi sinh đẻ. Nhóm tác giả tập trung nghiên cứu vào các loại thuốc thuốc phổ biến được cấp phép là: orlistat, liraglutide và semaglutide.

Xem thêm: Uống thuốc kháng sinh nhiều có gây vô sinh không?

Nghiên cứu cũng ghi nhận một số thay đổi về nồng độ hormone sinh sản ở phụ nữ thừa cân/béo phì sau quá trình giảm cân có sử dụng orlistat:

• Giảm nồng độ hormone LH và hormone FSH – có thể gây rối loạn trong quá trình phát triển nang trứng và rụng trứng.
• Tăng tỷ lệ LH/FSH – có thể liên quan đến mất cân bằng trục hạ đồi – tuyến yên – buồng trứng ở một số cá nhân.
• Tăng SHBG – có thể làm giảm lượng estrogen và testosterone tự do hoạt động trong cơ thể.
• Giảm testosterone tự do – có thể ảnh hưởng đến ham muốn và chức năng sinh sản ở một số phụ nữ thừa cân.

Cần lưu ý rằng orlistat hoạt động chủ yếu bằng cách giảm hấp thu chất béo tại ruột. Do đó, những thay đổi nội tiết này có khả năng cao là kết quả gián tiếp của việc giảm cân và cải thiện các yếu tố chuyển hóa (như giảm đề kháng insulin) hơn là tác động dược lý trực tiếp của orlistat lên hệ thống nội tiết sinh sản, đặc biệt là ở những phụ nữ có các rối loạn nội tiết sẵn có như hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS).

Tuy không trực tiếp dẫn đến vô sinh, nhưng những thay đổi chỉ số nội tiết được ghi nhận trong nghiên cứu của Kate Maslin và cộng sự có thể làm rối loạn chu kỳ kinh nguyệt ở nữ giới. Từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình rụng trứng và làm suy giảm khả năng thụ thai.

Hơn nữa, nghiên cứu khẳng định lại một nhận định của Polina Pavli et al.: Thuốc GLP-1 RAs bị chống chỉ định trong thai kỳ. Mặc dù chưa có đủ dữ liệu an toàn ở người nhưng nhiều nghiên cứu đã ghi nhận GLP-1 RAs có nguy cơ gây quái thai trong nghiên cứu trên động vật. Vậy nên chúng không được khuyến cáo sử dụng trong thai kỳ để tránh nguy cơ thai nhi mắc dị tật bẩm sinh.

Đồng thời, trên cơ sở cơ chế hoạt động của GLP-1 RAs (bao gồm gây cảm giác thèm ăn, ức chế insulin, ảnh hưởng đến khả năng chuyển hóa toàn thân), nhiều chuyên gia lo ngại rằng việc thay đổi chuyển hóa đột ngột do GLP-1 RAs có thể ảnh hưởng đến nội tiết sinh sản. Đặc biệt nếu dùng trong thời gian dài hoặc không được kiểm soát hiệu quả.

Nghiên cứu cũng ghi nhận một số trường hợp đặc biệt khác:

• Chu kỳ kinh nguyệt trở nên không đều hoặc bị mất kinh tạm thời trong quá trình giảm cân nhanh hoặc dùng thuốc giảm cân.
• Rối loạn rụng trứng do thay đổi nội tiết tố, đặc biệt khi giảm cân quá mức hoặc khi hormone sinh sản bị mất cân bằng.

Những ghi nhận này góp phần củng cố thêm nhận định rằng việc uống thuốc giảm cân có liên quan đến suy giảm khả năng thụ thai. Điều này bao gồm cả những phụ nữ không có vấn đề sinh sản trước đó.

Cùng chủ đề này, một nghiên cứu phân tích tổng hợp mới nhất đã được công bố trên tạp chí The World Journal of Men’s Health (tháng 04/2025) với tiêu đề “Weight Loss as Therapeutic Option to Restore Fertility in Obese Men: A Meta-Analytic Study” (Giảm cân như một lựa chọn điều trị để phục hồi khả năng sinh sản ở nam giới béo phì).

Phân tích này nhằm đánh giá ảnh hưởng của việc giảm cân đến các thông số tinh dịch đồ ở nam giới béo phì thông qua 12 nghiên cứu lâm sàng ở 345 nam giới béo phì. Nhóm đối tượng này có chỉ số BMI trung bình khoảng 45.4 và độ tuổi trung bình khoảng 37.6. Nghiên cứu cũng xét đến các phương pháp giảm cân, gồm thay đổi lối sống (ăn uống, tập luyện), phẫu thuật và can thiệp bằng thuốc giảm cân.

Kết quả của nghiên cứu cho thấy, các chỉ số tinh dịch đồ của nam giới béo phì được cải thiện đáng kể sau khi giảm cân:

• Tăng đáng kể nồng độ tinh trùng trong mỗi ml tinh dịch.
• Tăng độ di động của tinh trùng, nghĩa là tinh trùng khỏe mạnh hơn và có cơ hội gặp trứng cao hơn.
• Giảm tỷ lệ tinh trùng bị tổn thương DNA (DFI), cho thấy khả năng thụ thai và tạo ra thai nhi khỏe mạnh tăng cao.

Mặc dù cần thêm các nghiên cứu để xác định phương pháp giảm cân tối ưu và đánh giá ảnh hưởng lâu dài đến khả năng sinh sản, nhưng những kết quả từ phân tích tổng hợp này rất có giá trị trong thực tiễn. Bên cạnh việc áp dụng đúng loại thuốc giảm cân, một chế độ ăn uống và tập luyện phù hợp cũng tạo nên nhiều tác động tích cực đến sức khỏe sinh sản của nam giới.

Nhìn chung, không thể phủ nhận hiệu quả của các loại thuốc trong quá trình giảm cân. Tuy nhiên chúng cũng có những mặt trái nhất định liên quan đến khả năng sinh sản của cả nam và nữ.

Vậy nên, để sử dụng hiệu quả thì bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ và đừng nên lạm dụng thuốc. Điều này giúp tránh được những hệ quả tiêu cực đến khả năng có con trong tương lai cũng như đảm bảo hiệu quả giảm cân tốt nhất.

Xem thêm: Thuốc dolfenal có gây vô sinh?

Các loại thuốc giảm cân nên cẩn trọng khi sử dụng

Với những thông tin chia sẻ bên trên, DIAG đã giúp bạn hiểu rõ hơn những tác động của thuốc giảm cân đến sức khỏe sinh sản. Tiếp theo DIAG cung cấp đến bạn một số thông tin hữu ích về một số loại thuốc giảm cân phổ biến tại Việt Nam trước khi quyết định sử dụng chúng.

Lưu ý: Mặc dù một số loại thuốc được xác nhận an toàn nhưng vẫn cần sử dụng theo chỉ định của bác sĩ. Các khuyến cáo trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo và không thay thế cho chỉ định của bác sĩ.

1. GLP-1 Receptor Agonists (GLP-1 RAs)

Đây là nhóm thuốc thường được chỉ định cho người béo phì hoặc đái tháo đường type 2, bao gồm các loại thuốc như semaglutide và liraglutide. Chúng hoạt động bằng cách bắt chước hormone GLP-1 tự nhiên trong cơ thể giúp làm chậm tiêu hóa và giảm cảm giác đói, từ đó hỗ trợ giảm cân.

Tuy hiệu quả giảm cân rõ rệt nhưng chúng có thể gây một số vấn đề về tiêu hóa và mất nước. Do đó cần cân nhắc trước khi sử dụng.

Khuyến cáo:

• Chỉ nên sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa nội tiết hoặc chuyển hóa.
• Không dùng nếu đang mang thai, có kế hoạch mang thai hoặc cho con bú.

2. Orlistat

Orlistat là thuốc uống không cần kê đơn được FDA phê duyệt và đánh giá là một trong những thuốc giảm cân an toàn nhất. Thuốc hoạt động bằng cách ức chế enzyme tiêu hóa chất béo và khiến cơ thể hấp thụ ít chất béo hơn từ thực phẩm. Thuốc có thể gây tiêu chảy, đầy hơi, són phân nếu ăn quá nhiều chất béo.

Khuyến cáo:

• Thích hợp cho người muốn giảm cân nhẹ đến trung bình.
• Nên kết hợp với chế độ ăn ít chất béo để tránh tác dụng phụ đường tiêu hóa.
• Không dùng cho người bị rối loạn hấp thu mạn tính hoặc bệnh gan nặng.

3. Metformin

Metformin là thuốc chủ yếu dùng để điều trị đái tháo đường type 2 và hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS). Metformin giúp cải thiện độ nhạy insulin hỗ trợ giảm cân ở một số người, đặc biệt là phụ nữ bị PCOS. Tuy nhiên, hiệu quả giảm cân khi dùng metformin đơn độc thường không cao nên cần kết hợp với nhiều loại thuốc khác.

Khuyến cáo:

• Chỉ dùng metformin để hỗ trợ giảm cân nếu có chỉ định từ bác sĩ và mắc các tình trạng như PCOS hoặc tiền đái tháo đường, đái tháo đường.
• Không tự ý dùng nếu không có bệnh lý nội tiết liên quan.

Lời kết

Như vậy bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề uống thuốc giảm cân có bị vô sinh không. Mặc dù chưa thể khẳng định thuốc giảm cân gây vô sinh nhưng chúng vẫn có có ảnh hưởng nhất định đến sức khỏe sinh sản của nam và nữ. Vì là thuốc nên bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn sức khỏe.

Xem thêm: Uống isotretinoin có bị vô sinh không?