Uống isotretinoin có bị vô sinh không? Giải đáp từ nguồn y khoa uy tín

Isotretinoin là một loại thuốc điều trị mụn trứng cá nặng rất phổ biến, nhưng đồng thời cũng gây ra nhiều lo ngại về tác dụng không mong muốn, đặc biệt là ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Vậy thực sự uống isotretinoin có bị vô sinh không? Cùng Diag giải đáp câu hỏi này dựa trên các nghiên cứu từ nguồn y khoa uy tín nhé!

Isotretinoin và vai trò trong điều trị mụn

Isotretinoin (thường được biết đến qua các tên thương mại như Accutane, Roaccutane, Acnotin, Claravis, và nhiều tên khác) là một dẫn xuất của vitamin A. Nó thường được chỉ định cho các trường hợp mụn trứng cá nặng, mụn bọc, mụn viêm không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác như thuốc bôi hay kháng sinh đường uống.

Thuốc hoạt động theo cơ chế giảm sản xuất bã nhờn, ngăn chặn sự tắc nghẽn lỗ chân lông và giảm viêm do vi khuẩn gây mụn. Nhờ tác động toàn diện này, isotretinoin có thể mang lại hiệu quả cải thiện mụn rõ rệt sau một liệu trình từ 4–6 tháng.

Isotretinoin thường được sử dụng trong các trường hợp sau:

• Mụn trứng cá nặng, dai dẳng, có nguy cơ để lại sẹo
• Mụn không đáp ứng với các phương pháp điều trị thông thường
• Bệnh nhân tái phát mụn nhiều lần sau các liệu trình điều trị khác

Tuy nhiên, đi kèm với hiệu quả điều trị cao, isotretinoin cũng có thể gây ra nhiều tác dụng phụ, từ khô da, rối loạn lipid máu đến các vấn đề nghiêm trọng hơn như trầm cảm và đặc biệt là dị tật thai kỳ nếu sử dụng trong thai kỳ. Điều này dẫn đến mối lo ngại về khả năng ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản.

Uống isotretinoin có bị vô sinh không?

Lo ngại về khả năng gây vô sinh là một trong những vấn đề khiến nhiều người đắn đo khi sử dụng isotretinoin. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, các nghiên cứu y khoa vẫn chưa tìm thấy bằng chứng rõ ràng nào cho thấy isotretinoin gây vô sinh vĩnh viễn ở cả nam và nữ. Thay vào đó, tác động của thuốc lên khả năng sinh sản là tạm thời và thường phục hồi sau khi ngừng điều trị. Dưới đây là cái nhìn cụ thể theo từng giới tính.

Tác động đối với nữ giới

Ở nữ giới, isotretinoin không làm mất khả năng sinh sản, nhưng có thể ảnh hưởng đến một số chỉ số sinh sản trong quá trình sử dụng thuốc:

• Dự trữ buồng trứng: Một số nghiên cứu cho thấy isotretinoin có thể làm giảm nhẹ nồng độ AMH – chỉ số phản ánh dự trữ buồng trứng trong hoặc ngay sau khi điều trị. Tuy nhiên, sự thay đổi này thường không đáng kể và có xu hướng phục hồi sau vài tháng đến khoảng hơn 1 năm khi ngừng thuốc. Ảnh hưởng có thể ít hơn nếu dùng liều thấp. Hiện chưa có đủ bằng chứng cho thấy tác động lâu dài rõ rệt.
• Sử dụng liều thấp an toàn hơn: Sử dụng isotretinoin liều thấp không gây ảnh hưởng tiêu cực rõ rệt đến dự trữ buồng trứng.

Điều cảnh báo quan trọng nhất đối với isotretinoin là nguy cơ gây dị tật bẩm sinh nghiêm trọng cho thai nhi nếu người mẹ sử dụng thuốc trong quá trình mang thai, dù chỉ với một liều lượng nhỏ hoặc trong thời gian ngắn. Do đó, đối với nữ giới trong độ tuổi sinh sản, việc tuân thủ các biện pháp phòng ngừa thai nghiêm ngặt là bắt buộc. 

Tác động đối với nam giới

Đối với nam giới, isotretinoin không được chứng minh là gây vô sinh. Trái lại, một số nghiên cứu còn cho thấy thuốc có thể cải thiện chất lượng tinh trùng ở những người có vấn đề về sinh sản:

• Tăng chất lượng tinh trùng: Một số báo cáo đơn lẻ cho thấy isotretinoin có thể cải thiện chỉ số tinh dịch ở nam giới bị oligoasthenozoospermia (giảm số lượng và khả năng di chuyển của tinh trùng) khi dùng thuốc trị mụn. Tuy nhiên, đây không phải là chỉ định chính thức và chưa đủ bằng chứng để khẳng định isotretinoin có hiệu quả trong điều trị vô sinh nam. Cần thêm nghiên cứu quy mô lớn để xác minh tác động này.
• Tác động hỗn hợp đến tinh dịch: Trong một bài tổng quan đăng trên PMC, các nhà khoa học ghi nhận rằng isotretinoin có thể làm giảm tỷ lệ tinh trùng có hình dạng bình thường, nhưng lại giúp cải thiện thể tích tinh dịch và các chỉ số khác.

Tóm lại, hiện chưa có bằng chứng khoa học nào cho thấy isotretinoin làm giảm khả năng sinh sản lâu dài ở nam giới. Tuy nhiên, các chỉ số có thể thay đổi tạm thời trong thời gian dùng thuốc và thường phục hồi sau khi ngừng sử dụng.

Xét nghiệm đánh giá sức khỏe sinh sản nam, nữ giới

• Đánh giá chức năng hoạt động của hormone sinh dục
• Phát hiện các vấn đề bất thường về sinh sản, vô sinh, hiếm muộn
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Cách giảm thiểu tác dụng phụ của Isotretinoin

Isotretinoin là một loại thuốc mạnh với nhiều tác dụng phụ tiềm ẩn lên gan, da, tâm thần và sức khỏe sinh sản (trong thời gian dùng thuốc). Để đảm bảo an toàn trong quá trình điều trị, người dùng cần tuân thủ các nguyên tắc sau:

• Sử dụng theo chỉ định của bác sĩ: Không tự ý sử dụng, cần uống đúng liều được kê đơn và tái khám định kỳ. 
• Thực hiện các xét nghiệm định kỳ: Xét nghiệm máu để theo dõi chức năng gan, mỡ máu và, nếu cần, các chỉ số hormone sinh sản (ví dụ: AMH ở nữ). Việc này giúp phát hiện sớm các bất thường để điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp. 
• Ngừa thai nghiêm ngặt trước – trong – sau điều trị: 
  • Trước điều trị: Cần sử dụng ít nhất một, và tốt nhất là hai hình thức tránh thai hiệu quả đồng thời, bắt đầu tối thiểu 1 tháng trước liều isotretinoin đầu tiên. Cần có kết quả thử thai âm tính trong vòng 2 tuần trước khi bắt đầu. 
  • Trong điều trị: Duy trì sử dụng hai hình thức tránh thai hiệu quả liên tục. Thử thai hàng tháng theo hướng dẫn của bác sĩ. 
  • Sau điều trị: Tiếp tục tránh thai kép trong ít nhất 1 tháng (30 ngày) sau liều cuối cùng. Một số hướng dẫn có thể yêu cầu thời gian dài hơn và kiểm tra thử thai lại trước khi có kế hoạch mang thai. Chỉ nên mang thai khi đã được bác sĩ xác nhận an toàn. 
• Bổ sung dưỡng chất và duy trì lối sống lành mạnh: Isotretinoin có thể gây khô da, khô môi, khô niêm mạc và rối loạn mỡ máu. Hãy uống đủ nước, dưỡng ẩm đều đặn, ăn uống cân đối, hạn chế thực phẩm giàu chất béo bão hòa. 
• Theo dõi sức khỏe tâm lý: Một số người có thể gặp các triệu chứng trầm cảm hoặc lo âu khi dùng thuốc. Nếu xuất hiện bất kỳ thay đổi tâm lý nào, cần trao đổi với bác sĩ ngay để được xử lý kịp thời. 

Ở nhiều quốc gia, việc kê đơn và sử dụng isotretinoin cho nữ giới trong độ tuổi sinh sản phải tuân thủ các Chương trình Quản lý Nguy cơ hoặc Chương trình Phòng ngừa Thai đặc biệt. Các chương trình này bao gồm các yêu cầu nghiêm ngặt về tư vấn, thử thai, biện pháp tránh thai, và theo dõi nhằm mục đích ngăn chặn tối đa việc phơi nhiễm isotretinoin trong thai kỳ. 

Còn những loại thuốc trị mụn nào có nguy cơ gây vô sinh?

Ngoài isotretinoin, hầu hết các thuốc điều trị mụn phổ biến hiện nay không gây vô sinh nếu sử dụng đúng cách và theo chỉ định. Tuy nhiên, một số thuốc có tác động tạm thời đến nội tiết tố hoặc cơ quan sinh sản, đặc biệt nếu lạm dụng hoặc dùng kéo dài.

1. Thuốc tránh thai nội tiết (dùng trị mụn nội tiết ở nữ)

• Đây là nhóm thuốc thường được kê cho phụ nữ bị mụn do rối loạn hormone.
• Thuốc giúp điều hòa kinh nguyệt và giảm mụn, nhưng có thể làm chậm khả năng rụng trứng sau khi ngưng thuốc trong thời gian ngắn.
• Khả năng sinh sản thường hồi phục hoàn toàn trong vòng vài tháng sau khi ngừng thuốc.

2. Spironolactone (thuốc kháng androgen)

• Thường dùng cho phụ nữ bị mụn nội tiết, PCOS (hội chứng buồng trứng đa nang).
• Có thể ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt trong thời gian dùng thuốc.
• Không dùng cho phụ nữ đang có ý định mang thai do nguy cơ ảnh hưởng đến thai nhi.

3. Corticoid (đôi khi được dùng ngắn hạn để kháng viêm nặng)

• Dùng kéo dài liều cao có thể ảnh hưởng đến nội tiết, nhưng hiện không có bằng chứng rõ ràng cho thấy gây vô sinh ở liều điều trị ngắn hạn.

Nếu bạn đang lo sợ gặp phải các vấn đề về sinh sản, nên xét nghiệm sớm nhất để có phương án chữa trị kịp thời. Hiện nay, Diag đang cung cấp các gói xét nghiệm sức khỏe sinh sản dành cho cả nam và nữ, giúp phát hiện sớm các vấn đề bất thường về sinh sản, vô sinh, hiếm muộn.

Đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao và công nghệ hiện đại, chuẩn ISO 15189:2022 đảm bảo đem lại kết quả chính xác và nhanh chóng. Đặc biệt, Diag cũng nhận lấy mẫu xét nghiệm tại nhà giúp bạn không cần đi xa. Liên hệ ngay với Diag qua:

• Trang chủ Diag: https://diag.vn/
• Hotline: 1900 1717
• Chi nhánh Diag trên toàn quốc: https://diag.vn/location/

Lưu ý khi sử dụng thuốc trị mụn đường uống

Thuốc uống điều trị mụn thường được bác sĩ chỉ định cho trường hợp mụn viêm vừa đến nặng, đặc biệt khi bôi ngoài không còn hiệu quả. Tuy nhiên, việc sử dụng các loại thuốc này cần hết sức thận trọng vì có thể ảnh hưởng đến gan, nội tiết, tâm lý và đặc biệt là thai kỳ. 

Để đảm bảo hiệu quả điều trị và an toàn cho sức khỏe, người dùng cần lưu ý: 

• Tuyệt đối không tự ý sử dụng: Các thuốc như isotretinoin, spironolactone hay kháng sinh dài ngày phải được bác sĩ chuyên khoa chỉ định và theo dõi sát sao trong suốt quá trình điều trị, tránh nguy cơ gặp tác dụng phụ nghiêm trọng. 
• Dùng đúng liều và đúng thời gian: Việc tự ý ngưng thuốc, kéo dài quá mức hoặc dùng sai liều có thể khiến tình trạng mụn tái phát, gây kháng thuốc hoặc để lại di chứng. Riêng isotretinoin cần được dùng đủ tổng liều tích lũy tính theo cân nặng để đạt hiệu quả bền vững. 
• Theo dõi sức khỏe định kỳ: 
  • Isotretinoin: xét nghiệm máu để đánh giá chức năng gan, mỡ máu, và với nữ giới có thể cần kiểm tra các chỉ số sinh sản.
  • Kháng sinh dài ngày: cần theo dõi tiêu hóa, men gan.
  • Spironolactone: kiểm tra huyết áp và nồng độ kali máu thường xuyên.
• Cảnh báo quan trọng về dị tật thai nhi (Isotretinoin): Thuốc có thể gây dị tật nghiêm trọng cho thai nhi, ngay cả khi dùng với liều rất nhỏ hoặc trong thời gian ngắn. Do đó, phụ nữ trong độ tuổi sinh sản cần tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc phòng ngừa thai: 
  • Trước điều trị: Sử dụng ít nhất một (tốt nhất là hai) biện pháp tránh thai hiệu quả từ 1 tháng trước khi dùng thuốc. Phải có kết quả thử thai âm tính trong vòng 14 ngày trước khi bắt đầu.
  • Trong quá trình dùng thuốc: Duy trì liên tục hai hình thức tránh thai và xét nghiệm thử thai định kỳ hàng tháng theo chỉ định của bác sĩ.
  • Sau điều trị: Tiếp tục tránh thai ít nhất 1 tháng sau liều cuối cùng, và chỉ nên mang thai khi đã được bác sĩ xác nhận đủ thời gian an toàn.
• Kết hợp chăm sóc da và lối sống hợp lý: Uống thuốc không thể thay thế hoàn toàn các bước dưỡng da cơ bản. Nên duy trì chế độ chăm sóc da phù hợp, ngủ đủ giấc, ăn uống lành mạnh và tránh căng thẳng để hỗ trợ kiểm soát mụn lâu dài. 
• Không hiến máu: Người bệnh không được hiến máu trong suốt quá trình sử dụng isotretinoin và trong ít nhất 1 tháng sau khi ngừng liều cuối cùng, để tránh nguy cơ máu này được truyền cho phụ nữ mang thai.

Lời kết

Isotretinoin không gây vô sinh nếu được sử dụng đúng chỉ định và theo dõi y tế chặt chẽ. Tuy nhiên, vì isotretinoin có thể tác động tiêu cực đến thai nhi, phụ nữ cần tuyệt đối tránh thai trong thời gian điều trị. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, người dùng nên được tư vấn bởi bác sĩ chuyên khoa, kết hợp chế độ chăm sóc da hợp lý và duy trì lối sống khoa học trong suốt quá trình điều trị.

Xem thêm: Thuốc kháng sinh nhiều có gây vô sinh không?