Thủy ngân trong nhiệt kế gây vô sinh ở nam và nữ

Thủy ngân có gây vô sinh không?

Khi đề cập đến thủy ngân và khả năng gây vô sinh của thủy ngân, người ta thường đánh giá trên 3 dạng chính: thủy ngân kim loại nguyên chất, thủy ngân vô cơ và thủy ngân hữu cơ. Cả ba dạng thủy ngân đều có khả năng gây vô sinh ở nam và nữ. Nếu tiếp xúc với mức độ cao hoặc kéo dài, thủy ngân ảnh hưởng nghiêm trọng chức năng sinh sản như giảm chất lượng tinh trùng, tổn thương mô tinh hoàn, tổn thương buồng trứng, rối loạn kinh nguyệt và quá trình rụng trứng.

Thủy ngân kim loại nguyên chất (Hg) tồn tại ở thể lỏng trong điều kiện thường. Dạng nguyên chất này dễ bay hơi và tạo ra hơi thủy ngân độc hại, nếu hít phải sẽ bị tổn thương phổi và hệ thần kinh. Mặc dù  độc tính trên hệ sinh sản  thủy ngân kim loại không được nghiên cứu rộng rãi như thủy ngân hữu cơ, nhưng các bằng chứng hiện có cho thấy nó vẫn có khả năng gây ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng sinh sản của cả nam và nữ nếu tiếp xúc với nồng độ cao hoặc kéo dài.

Thủy ngân hữu cơ là dạng được chú ý nhiều nhất trong hầu hết các nghiên cứu về khả năng gây vô sinh ở người. Dạng này rất phổ biến và có mức độ độc hại cao nhất, thường tồn tại dưới dạng methylmercury chloride (CH₃HgCl). Thủy ngân hữu cơ dễ dàng tích tụ trong thực phẩm, đặc biệt là cá và hải sản do ô nhiễm môi trường. Do đó nó dễ xâm nhập vào cơ thể người sau khi ăn các thực phẩm nhiễm độc. Thủy ngân sau đó gây độc hệ thần kinh và làm tổn thương nghiệm trọng hệ thống sinh sản ở người.

Thủy ngân vô cơ (như muối HgCl₂, Hg₂Cl₂ hoặc hợp chất HgO, HgS) dễ hòa tan trong nước, chủ yếu tồn tại ở dạng rắn hoặc dung dịch muối. Dạng này phổ biến trong các ngành nghề công nghiệp và xử lý vật liệu.

Thủy ngân trong nhiệt kế có gây vô sinh không?

Dựa trên nhiều nghiên cứu xác thực, thủy ngân trong nhiệt kế là dạng kim loại nguyên chất (Hg) có khả năng gây vô sinh ở nam và nữ. Nếu tiếp xúc nhiều, kéo dài hoặc ở nồng độ cao sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng sinh sản. Thậm chí chỉ hít phải hơi thủy ngân cũng bị ảnh hưởng đáng kể.

Mặc dù vậy, nếu sử dụng an toàn và không bị vỡ thì nguy cơ vô sinh do thủy ngân trong nhiệt kế là rất thấp.

Xem thêm: Hóa chất gây vô sinh

Thủy ngân gây vô sinh ở nam giới như thế nào?

Một nghiên cứu tổng hợp của Magda Carvalho Henriques và các cộng sự (2019) đã phân tích các bằng chứng khoa học hiện có về ảnh hưởng của thủy ngân đến khả năng sinh sản của nam giới. Nghiên cứu tổng hợp các báo cáo, bài viết khoa học, nghiên cứu dịch tễ và thực nghiệm liên quan đến thủy ngân. Sau đó nhóm tác giả thực hiện phân tích tổng hợp nhiều chỉ số sinh sản nam giới như: chất lượng tinh trùng, hormone sinh dục, tổn thương mô tinh hoàn và khả năng thụ thai [1].

Phân tích tổng quan này thực hiện dựa trên nhiều nghiên cứu khoa học uy tín nên các kết luận từ nghiên cứu có giá trị thực tiễn rất cao.

Kết quả của nghiên cứu này cho thấy nam giới có thể gặp nhiều rối loạn chức năng sinh sản nếu tiếp xúc nhiều với thủy ngân:

• Giảm chất lượng tinh trùng: Thủy ngân gây ra các tổn thương oxy hóa trên DNA tinh trùng, làm giảm khả năng di động, giảm mật độ và số lượng tinh trùng. Tỷ lệ tinh trùng có hình dạng bất thường tăng lên khi mức thủy ngân trong cơ thể tăng.
• Rối loạn hormone sinh dục: Thủy ngân ảnh hưởng đến tuyến yên và tinh hoàn, làm giảm nồng độ testosterone dẫn đến rối loạn khả năng sản xuất tinh trùng và chức năng sinh dục nam.
• Tổn thương tinh hoàn: Thủy ngân gây viêm và tổn thương cấu trúc tinh hoàn, làm giảm khả năng sản xuất tinh trùng bình thường.
• Stress oxy hóa: Thủy ngân thúc đẩy sản sinh các gốc tự do làm tổn thương tế bào sinh tinh, gây rối loạn chức năng sinh sản. Stress oxy hóa cũng làm tăng tỷ lệ đột biến DNA tinh trùng, ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng thụ thai và sức khỏe thai nhi.

Hơn nữa, nghiên cứu cũng nhận định thủy ngân dễ tích tụ trong mô sinh sản của phái mạnh. Do đó, các tác động độc hại có thể kéo dài và tích lũy theo thời gian, từ đó ảnh hưởng lâu dài đến khả năng sinh sản.

Xem thêm: Hút pod có bị vô sinh không?

Phơi nhiễm thủy ngân, dù ở mức thấp nhưng trong thời gian dài, có thể làm suy giảm rõ rệt chất lượng tinh trùng và chức năng sinh sản ở nam giới. Tình trạng này nếu kéo dài sẽ dẫn đến nguy cơ vô sinh.

Các chuyên gia y tế nhấn mạnh, nam giới cần có biện pháp phòng tránh phơi nhiễm thủy ngân trong môi trường làm việc và đời sống để bảo vệ khả năng sinh sản. Chẳng hạn như đeo găng tay, mặt nạ phòng độc và đồ bảo hộ cá nhân khi làm việc trong những ngành nghề có tiếp xúc với thủy ngân.

Thủy ngân gây vô sinh ở nữ giới như thế nào?

Cũng trong nghiên cứu của Magda Carvalho Henriques và các cộng sự (2019), nhiều rối loạn liên quan đến hệ thống sinh sản của nữ giới đã được đề cập cụ thể. Trong đó bao gồm các rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, tổn thương buồng trứng và sự suy giảm trong khả năng thụ thai.

Hệ sinh sản của nữ giới phải chịu nhiều tác động tiêu cực nếu tiếp xúc quá mức với thủy ngân:

• Rối loạn hormone sinh sản: Thủy ngân có khả năng làm giảm nồng độ estrogen và progesterone – hai hormone quan trọng điều hòa chu kỳ kinh nguyệt và duy trì thai kỳ. Sự mất cân bằng hormone này dẫn đến rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, thậm chí mất kinh.
• Tổn thương buồng trứng: Thủy ngân gây stress oxy hóa, tổn thương mô buồng trứng, ảnh hưởng đến số lượng và chất lượng trứng. Buồng trứng bị suy giảm chức năng, từ đó làm giảm khả năng rụng trứng và thụ thai.
• Stress oxy hóa và viêm: Thủy ngân kích hoạt phản ứng viêm và tăng sản sinh gốc tự do trong các mô sinh sản nữ. Từ đó làm suy giảm chất lượng tế bào trứng và niêm mạc tử cung.
• Giảm khả năng thụ thai: Thủy ngân ảnh hưởng đến quá trình làm tổ của trứng đã thụ tinh trong tử cung, tăng nguy cơ sảy thai hoặc khó mang thai thành công.

Xem thêm: Hít lưu huỳnh có bị vô sinh không?

Tương tự như ở nam giới, thủy ngân cũng dễ tích tụ trong mô sinh sản nữ. Nếu tiếp xúc kéo dài hoặc với mức độ cao sẽ làm tăng nguy cơ vô sinh hoặc các biến chứng trong thai kỳ.

Trên thực tế, một số tài liệu và báo cáo từ Cơ quan đăng ký chất độc hại và bệnh tật Hoa Kỳ (ATSDR) chỉ ra thủy ngân tăng nguy cơ sảy thai tự nhiên và thai lưu. Những hệ quả này là do thủy ngân gây tổn thương niêm mạc tử cung và làm giảm khả năng làm tổ của trứng đã thụ tinh.

Nguy cơ biến chứng ở thế hệ con cái do thủy ngân

Phơi nhiễm thủy ngân trong thai kỳ còn liên quan đến các rối loạn thần kinh ở trẻ nhỏ sau sinh. Thủy ngân có khả năng đi qua nhau thai và tích tụ trong cơ thể thai nhi, gây ảnh hưởng đến sự phát triển của hệ thần kinh trung ương. Kết quả là gây chậm phát triển trí tuệ, rối loạn hành vi cùng những vấn đề về ngôn ngữ và vận động [2].

Nhìn chung, không chỉ bản thân người phụ nữ bị ảnh hưởng bởi thủy ngân mà ngay cả thai nhi cũng chịu tác động không ít. Để tránh những tác động tiêu cực này thì nữ giới nên tránh tiếp xúc với thủy ngân, đặc biệt nếu đang trong độ tuổi sinh sản hoặc đang mong con.

Một số nghiên cứu trên động vật, chẳng hạn như chuột đực, đã gợi ý về nguy cơ tổn thương di truyền ở thế hệ con cái do thủy ngân ảnh hưởng đến tinh trùng. Các tổn thương này có thể liên quan đến sự suy giảm chức năng sinh sản ở thế hệ sau, cho thấy tiềm năng ảnh hưởng lâu dài của thủy ngân lên di truyền và sức khỏe sinh sản [3].

Chuột là đối tượng nghiên cứu lý tưởng trong nhiều nghiên cứu liên quan đến khả năng sinh sản của người. Chuột có nhiều đặc điểm sinh học và di truyền tương tự con người, do đó phù hợp để nghiên cứu các tác động của thủy ngân lên hệ sinh sản con người.

Mặc dù không trực tiếp đánh giá hoặc theo dõi các thế hệ sau (F1, F2) mà chỉ dựa trên các dấu ấn sinh học và tổn thương di truyền ở chuột, nhưng các ảnh hưởng từ thủy ngân có thể gợi ý nhiều nguy cơ đáng chú ý ở thế hệ sau.

Xem thêm: Sóng điện thoại có gây vô sinh không?

Cách phòng nhiễm độc thủy ngân hiệu quả

Theo các chuyên gia, việc phòng tránh phơi nhiễm thủy ngân là rất cần thiết nhằm đảm bảo khả năng sinh sản lâu dài. DIAG sẽ hướng dẫn bạn các biện pháp phòng chống trong môi trường làm việc và đời sống như sau.

Phòng tránh nhiễm thủy ngân trong môi trường làm việc

• Đeo khẩu trang bảo hộ chuyên dụng để tránh hít phải hơi thủy ngân.
• Đeo găng tay chống hóa chất, quần áo bảo hộ phù hợp để tránh tiếp xúc trực tiếp với thủy ngân dạng lỏng hoặc muối thủy ngân.
• Hạn chế tiếp xúc trực tiếp, không ăn uống hoặc hút thuốc trong khu vực có nguy cơ phơi nhiễm thủy ngân.
• Rửa tay sạch sẽ sau khi làm việc, tránh đưa tay lên mặt, miệng, mắt.

Phòng tránh nhiễm thủy ngân trong đời sống hàng ngày

• Tránh ăn các loại cá dễ tích tụ nhiều thủy ngân như cá lớn, sống lâu năm như cá mập, cá kiếm, cá thu vua…
• Tránh dùng mỹ phẩm hoặc thuốc không rõ nguồn gốc có chứa thủy ngân.
• Không tự ý sử dụng thuốc hoặc sản phẩm y tế có thành phần thủy ngân nếu không có chỉ định của bác sĩ.
• Bảo quản cẩn thận tránh làm vỡ các thiết bị y tế chứa thủy ngân như nhiệt kế.
• Không quét, lau dọn vệ sinh hoặc hút bụi thông thường nếu nhiệt kế thủy ngân bị vỡ. Nên thông báo cho các cơ sở y tế gần nhất để được hỗ trợ xử lý đúng cách.

Chủ động tăng cường sức khỏe giúp giảm tác động của thủy ngân

• Bổ sung thực phẩm giàu chất chống oxy hóa (vitamin C, E, selenium) giúp giảm stress oxy hóa do thủy ngân.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ bao gồm cả sức khỏe sinh sản. Đặc biệt cần thiết với những người làm việc trong môi trường có nguy cơ phơi nhiễm thủy ngân cao.

Lời kết

Như vậy DIAG đã giúp bạn hiểu rõ vấn đề “thủy ngân trong nhiệt kế có gây vô sinh không”. Thủy ngân là một chất độc hại cần tránh xa bất kể là ở dạng nào. Nếu đang sử dụng nhiệt kế thủy ngân và xảy ra sự cố bể vỡ thì nên báo ngay với cơ sở y tế gần nhất để xử lý theo đúng hướng dẫn y khoa.

Trường hợp nghi ngờ tiếp xúc không mong muốn với thủy ngân thì bạn nên thăm khám bác sĩ để làm các xét nghiệm kiểm tra phù hợp.

Xem thêm:

• Sóng wifi có gây vô sinh không?
• Tắm nước nóng nhiều có bị vô sinh không?

Nguồn nghiên cứu tham khảo:

[1] Nghiên cứu “Exposure to mercury and human reproductive health: A systematic review” (Tiếp xúc với thủy ngân và sức khỏe sinh sản của con người).

[2] Nghiên cứu “Cognitive deficit in 7-year-old children with prenatal exposure to methylmercury” (Thiếu hụt nhận thức ở trẻ em 7 tuổi bị phơi nhiễm methyl thủy ngân trước khi sinh).

[3] Nghiên cứu “Mercuric chloride induced reproductive toxicity associated with oxidative damage in male Wistar albino rat, Rattus norvegicus” (Độc tính sinh sản do clorua thủy ngân gây ra liên quan đến tổn thương oxy hóa ở chuột bạch đực).