Mãn kinh là thời điểm mà kinh nguyệt đã ngừng vĩnh viễn. Trong giai đoạn này, phụ nữ sẽ trải qua sự thay đổi rõ rệt về sức khỏe cơ thể. Đặc biệt, việc thay đổi sinh lý phụ nữ tuổi mãn kinh trở nên rõ rệt hơn hẳn so với giai đoạn trước đó. Vậy những thay đổi đó như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Giai đoạn mãn kinh ở phụ nữ là gì?

Mãn kinh (Menopause) là thời điểm kinh nguyệt của phụ nữ sẽ ngừng vĩnh viễn (vô kinh) do nang noãn buồng trứng không còn hoạt động. Buồng trứng là nơi sản xuất các hormone sinh dục nữ chính, ví dụ estrogen và progesterone. Khi phụ nữ già đi, số lượng và chất lượng của các nang noãn trong buồng trứng giảm dần. Điều này dẫn đến việc sản xuất nội tiết tố bị giảm sút đáng kể.

Dấu hiệu tuổi tác rõ ràng hơn khi phụ nữ bước sang giai đoạn mãn kinh.
Dấu hiệu tuổi tác rõ ràng hơn khi phụ nữ bước sang giai đoạn mãn kinh.

Giai đoạn này thường xảy ra ở độ tuổi trung bình từ 45 đến 55, nhưng cũng có thể xảy ra sớm hơn hoặc muộn hơn ở một số người.

Quá trình chuyển đổi sang mãn kinh thường diễn ra qua các giai đoạn:

  • Tiền mãn kinh (Perimenopause): Đây là giai đoạn chuyển tiếp dẫn đến mãn kinh. Thường bắt đầu ở độ tuổi 40 (đôi khi sớm hơn), giai đoạn này có thể kéo dài trung bình từ 4 đến 8 năm, nhưng cũng có thể khác biệt đáng kể ở mỗi người. Trong thời gian này, buồng trứng bắt đầu giảm sản xuất estrogen và progesterone một cách không đều, dẫn đến các triệu chứng như kinh nguyệt không đều (chu kỳ có thể ngắn hơn, dài hơn, lượng máu kinh thay đổi), bốc hỏa, rối loạn giấc ngủ, tâm trạng thất thường và khô âm đạo.
  • Giai đoạn chuyển tiếp mãn kinh muộn (Late Menopausal Transition Stage): Là phần sau của tiền mãn kinh, thường kéo dài từ 1 đến 3 năm trước kỳ kinh cuối cùng. Trong giai đoạn này, nồng độ FSH tăng cao, estrogen giảm mạnh và không ổn định, các khoảng vô kinh (không có kinh nguyệt) từ 60 ngày trở lên trở nên phổ biến.
  • Mãn kinh (Menopause): Được xác định khi người phụ nữ đã trải qua 12 tháng liên tục không có kinh nguyệt. Đây là thời điểm buồng trứng đã ngừng hoạt động sản xuất estrogen và progesterone ở mức có ý nghĩa sinh lý.
  • Hậu mãn kinh (Postmenopause): Là giai đoạn sau khi đã chính thức mãn kinh. Các triệu chứng do thiếu hụt estrogen có thể tiếp tục hoặc thậm chí nặng hơn ở một số phụ nữ. Nguy cơ mắc các bệnh lý như loãng xương và bệnh tim mạch cũng tăng lên trong giai đoạn này.

Phụ nữ hút thuốc có thể trải qua quá trình chuyển mãn kinh lâu hơn. Trong một số trường hợp liên quan đến di truyền hoặc tự miễn dịch, phụ nữ trước 40 tuổi vẫn có thể ngừng kinh nguyệt sớm do sự suy giảm chức năng buồng trứng không do bệnh.

Xem thêm: Nhu cầu sinh lý phụ nữ tuổi 50

Sinh lý phụ nữ tuổi mãn kinh thay đổi như thế nào?

Các thay đổi về thể chất

Giai đoạn mãn kinh mang đến nhiều thay đổi về thể chất do sự suy giảm nồng độ hormone sinh dục nữ, chủ yếu là estrogen. Điều này có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống tình dục của phụ nữ.

  • Mất tính đàn hồi của âm đạo: Nội tiết tố nữ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì độ dày, độ đàn hồi và khả năng tiết dịch của niêm mạc âm đạo. Khi nồng độ nội tiết tố giảm, các mô âm đạo trở nên mỏng hơn, kém đàn hồi hơn và dễ bị tổn thương hơn.
  • Khô âm đạo: Thiếu nội tiết tố dẫn đến giảm tiết dịch âm đạo. Tình trạng khô âm đạo có thể gây khó chịu, ngứa, rát và đau khi quan hệ tình dục. Điều này có thể ảnh hưởng đến đời sống tình dục và gây ra các vấn đề về tiết niệu.
  • Các triệu chứng liên quan: Đau khi giao hợp, chảy máu âm đạo sau giao hợp, và tăng nguy cơ nhiễm trùng âm đạo và đường tiết niệu do sự thay đổi pH âm đạo và giảm nội tiết tố nữ.

Xem thêm: Nhu cầu sinh lý phụ nữ tuổi 40

Phụ nữ thường sẽ cảm thấy bốc hỏa trong giai đoạn mãn kinh.
Phụ nữ thường sẽ cảm thấy bốc hỏa trong giai đoạn mãn kinh.

Sự suy giảm nội tiết tố nữ không chỉ ảnh hưởng đến cơ quan sinh sản mà còn tác động đến nhiều hệ thống khác trong cơ thể, dẫn đến một số dấu hiệu như:

  • Bốc hỏa: Đây là một trong những dấu hiệu phổ biến nhất của mãn kinh, đặc trưng bởi cảm giác nóng đột ngột lan khắp cơ thể, thường kèm theo đổ mồ hôi và tim đập nhanh.
  • Rối loạn giấc ngủ: Nhiều phụ nữ mãn kinh gặp khó khăn trong việc đi vào giấc ngủ hoặc duy trì giấc ngủ. Bốc hỏa về đêm có thể làm gián đoạn giấc ngủ. Ngoài ra, sự rối loạn hormone cũng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến các trung tâm điều hòa giấc ngủ trong não.

Xem thêm: Nhu cầu sinh lý phụ nữ tuổi 30

Các thay đổi về cảm xúc và tâm lý

Sự dao động và suy giảm nồng độ nội tiết tố nữ có thể ảnh hưởng đến tâm trạng, gây ra các biểu hiệu như lo âu, cáu gắt, buồn bã và khó tập trung. Tuy mãn kinh không trực tiếp gây ra trầm cảm, nhưng những rối loạn hormone và các dấu hiệu khác có thể làm tăng nguy cơ hoặc làm trầm trọng thêm các vấn đề về tâm lý.

Ảnh hưởng của mãn kinh đến hoạt động tình dục

Estrogen và testosterone (dù ở nồng độ thấp hơn ở phụ nữ) đều đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh ham muốn tình dục. Vậy nên sự suy giảm nội tiết tố nữ có thể ảnh hưởng đến ham muốn ở một số phụ nữ. Ngoài ra, các biểu hiện khác của mãn kinh như mệt mỏi, khó ngủ, tâm trạng thất thường (lo lắng, trầm cảm) cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến ham muốn.

Phụ nữ sẽ giảm cảm giác ham muốn tình dục khi bước sang tuổi mãn kinh.
Phụ nữ sẽ giảm cảm giác ham muốn tình dục khi bước sang tuổi mãn kinh.

Chưa kể, việc giảm lưu lượng máu đến vùng sinh dục do giảm nội tiết tố nữ, có thể khiến phụ nữ khó đạt được cảm hứng và khoái cảm hơn so với trước đây. Điều này dẫn đến sự nhạy cảm của các mô âm đạo và âm vật cũng có thể giảm đi. Đây cũng là một trong những nguyên nhân góp phần khiến phụ nữ khó đạt cực khoái trong khi quan hệ tình dục.

Tình trạng khô âm đạo và sự mỏng manh của niêm mạc âm đạo có thể gây ra đau rát hoặc khó chịu đáng kể trong quá trình giao hợp. Nếu tình trạng này kéo dài có thể khiến phụ nữ cảm thấy khó đạt cực khoái, lo ngại khi quan hệ, dẫn đến né tránh nhu cầu tình dục.

Xem thêm: Nhu cầu sinh lý phụ nữ tuổi 45

Các giải pháp cải thiện sinh lý tuổi mãn kinh

Lối sống lành mạnh và dinh dưỡng cân bằng

Một chế độ ăn uống cân bằng và lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ cơ thể phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh. Một số mẹo dinh dưỡng mà phụ nữ mãn kinh có thể tham khảo như:

  • Tăng cường thực phẩm giàu phytoestrogen: Phytoestrogen là các hợp chất tự nhiên có cấu trúc tương tự estrogen và có thể có tác dụng estrogen yếu trong cơ thể. Một số nguồn thực phẩm giàu phytoestrogen bao gồm đậu nành và các sản phẩm từ đậu nành (như đậu phụ, sữa đậu nành, edamame), hạt lanh, hạt mè, các loại đậu (đậu xanh, đậu lăng), và một số loại rau củ quả (bông cải xanh, tỏi).
  • Bổ sung đủ vitamin và khoáng chất: Phụ nữ ở độ tuổi mãn kinh nên chú ý bổ sung đủ canxi và vitamin D để duy trì sức khỏe xương và phòng ngừa loãng xương. Ngoài ra, vitamin E là một chất chống oxy hóa quan trọng, giúp bảo vệ tế bào và có thể hỗ trợ sức khỏe da niêm mạc nói chung. Một số phụ nữ có thể cảm thấy cải thiện nhẹ khi sử dụng các sản phẩm chứa vitamin E tại chỗ, tuy nhiên, đây không phải là liệu pháp chính cho tình trạng khô âm đạo do mãn kinh.
  • Uống đủ nước: Duy trì đủ lượng nước hàng ngày rất quan trọng để giữ ẩm cho cơ thể, bao gồm cả niêm mạc âm đạo. Tình trạng mất nước có thể làm trầm trọng thêm tình trạng khô âm đạo. Tuy nhiên việc uống bao nhiêu nước mỗi ngày tùy thuộc vào mức độ hoạt động của cơ thể và điều kiện thời tiết những ngày đó.
  • Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đường và caffeine: Những thực phẩm này có thể gây ra các vấn đề tiêu cực như tăng cân, khiến cảm xúc thất thường và ảnh hưởng đến giấc ngủ, từ đó gián tiếp tác động đến ham muốn và đời sống tình dục.
  • Tăng cường chất béo lành mạnh: Các chất béo không bão hòa đơn và không bão hòa đa, có trong dầu ô liu, quả bơ, các loại hạt và cá béo (giàu omega-3), có lợi cho sức khỏe tim mạch và có thể giúp cân bằng hormone.

Ngoài ra, các hoạt động thể chất thường xuyên mang lại nhiều lợi ích cho phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh, bao gồm cải thiện tâm trạng, tăng cường năng lượng, duy trì cân nặng khỏe mạnh, và thậm chí có thể cải thiện ham muốn tình dục và giảm các triệu chứng như bốc hỏa.

Xây dựng một chế độ ăn uống dinh dưỡng giúp tăng cường sức khỏe và cải thiện các nhu cầu tình dục ở phụ nữ mãn kinh.
Xây dựng một chế độ ăn uống dinh dưỡng giúp tăng cường sức khỏe và cải thiện các nhu cầu tình dục ở phụ nữ mãn kinh.

Lưu ý khi duy trì quan hệ tình dục ở tuổi mãn kinh

Ngoài dinh dưỡng và tập luyện, phụ nữ trong độ tuổi mãn kinh có thể tham khảo một số lưu ý dưới đây để cải thiện đời sống tình dục:

  • Sử dụng chất bôi trơn: Trong quá trình giao hợp, việc sử dụng bôi trơn có thể giúp giảm ma sát và khó chịu do khô âm đạo. Lưu ý chỉ sử dụng các loại bôi trơn an toàn, không chứa hương liệu và không gây kích ứng.
  • Dưỡng ẩm âm đạo thường xuyên: Sử dụng các sản phẩm dưỡng ẩm âm đạo không kê đơn hàng ngày có thể giúp duy trì độ ẩm cho âm đạo và giảm tình trạng khô rát ngay cả khi không quan hệ tình dục.
  • Dành thời gian cho màn dạo đầu: Màn dạo đầu đủ lâu và kích thích nhẹ nhàng có thể giúp tăng cường lưu lượng máu đến vùng sinh dục và kích thích sản xuất chất bôi trơn tự nhiên, giảm bớt sự khó chịu khi giao hợp.
  • Giao tiếp cởi mở với bạn tình: Chia sẻ về những khó khăn bạn đang trải qua có thể giúp bạn tình hiểu và cùng nhau tìm ra những cách thức quan hệ tình dục thoải mái và thỏa mãn hơn.
  • Quản lý căng thẳng: Stress có thể ảnh hưởng tiêu cực đến ham muốn tình dục. Tìm kiếm các phương pháp thư giãn hiệu quả như thiền, yoga, hoặc dành thời gian cho các sở thích cá nhân có thể giúp giảm căng thẳng và cải thiện tâm trạng.
  • Ngủ đủ giấc: Giấc ngủ đủ và chất lượng rất quan trọng cho sức khỏe tổng thể và chức năng tình dục. Thiếu ngủ có thể dẫn đến mệt mỏi, khó chịu và giảm ham muốn.
  • Tránh các sản phẩm gây kích ứng: Sử dụng xà phòng không mùi, không chứa hóa chất mạnh để vệ sinh vùng kín. Tránh thụt rửa âm đạo vì có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh tự nhiên và gây kích ứng.

Lời kết

Độ tuổi mãn kinh là giai đoạn cơ thể phụ nữ có những khác biệt rõ rệt, không chỉ lão hóa da mà sức khỏe cũng giảm sút, dẫn đến đời sống tình dục bị ảnh hưởng. Bài viết lần này đã chia sẻ sinh lý phụ nữ tuổi mãn kinh như thế nào. Cả phụ nữ mãn kinh và bạn đời đều nên lưu ý để đôi bên có thể thấu hiểu và có được những trải nghiệm riêng tư tốt nhất.

Xem thêm: Nhu cầu sinh lý phụ nữ tuổi 35