Khám vô sinh nam gồm những gì? Đọc kết quả xét nghiệm vô sinh

1. Khám sức khỏe tổng quát và hỏi bệnh sử

Đây là bước đầu tiên và đặc biệt quan trọng trong quy trình khám vô sinh ở nam giới. Khám sức khỏe tổng quát giúp bác sĩ có cái nhìn toàn diện về cơ thể và các yếu tố nguy cơ ảnh hưởng khả năng sinh sản.

Khám tổng quát giúp phát hiện những vấn đề sức khỏe tiềm ẩn cần được điều trị trước khi can thiệp chuyên sâu hơn về sinh sản. Chẳng hạn như tiểu đường, béo phì hay các rối loạn nội tiết có thể tác động đến quá trình sinh tinh hoặc khả năng cương dương.

Hỏi bệnh sử giúp bác sĩ xác định các yếu tố nguy cơ trực tiếp liên quan đến cơ quan sinh dục. Trong đó bao gồm tiền sử mắc bệnh, chấn thương, phẫu thuật hoặc có đang trong quá trình dùng thuốc nào hay không.

Lối sống và thói quen sinh hoạt cũng được khai thác kỹ để đánh giá nguy cơ ảnh hưởng đến chức năng sinh sản. Hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia, stress kéo dài đều ảnh hưởng đến số lượng và chất lượng tinh trùng.

Đặc biệt, tần suất quan hệ tình dục (QHTD) cũng được bác sĩ hỏi kỹ. Việc hỏi rõ về đời sống tình dục cũng giúp bác sĩ nhận biết các vấn đề về tần suất quan hệ, rối loạn cương hoặc xuất tinh bất thường – vốn là những dấu hiệu vô sinh nam thường gặp.

2. Xét nghiệm tinh dịch đồ

Việc chẩn đoán vô sinh nam không thể được hoàn thành nếu thiếu kết quả tinh dịch đồ. Khả năng sinh sản của nam giới không chỉ phụ thuộc vào việc có tinh trùng mà còn phụ thuộc vào chất lượng tinh trùng. Và phân tích tinh dịch đồ là phương pháp duy nhất có thể trực tiếp phân tích chất lượng tinh của trùng.

Thông qua xét nghiệm này, bác sĩ sẽ đánh giá được nhiều chỉ số quan trọng như:

• Số lượng tinh trùng trong một lần xuất tinh: Cho biết khả năng sản xuất tinh trùng của tinh hoàn.
• Tỷ lệ tinh trùng di động: Giúp đánh giá khả năng thụ tinh tự nhiên.
• Tỷ lệ tinh trùng có hình dạng bình thường: Là phần trăm tinh trùng có cấu trúc đúng chuẩn (đầu, thân, đuôi), vì tinh trùng dị dạng thường khó thụ tinh.
• Thể tích tinh dịch: Là tổng lượng tinh dịch xuất ra trong một lần, ảnh hưởng đến khả năng vận chuyển tinh trùng vào sâu trong âm đạo.

Những chỉ số này là yếu tố quyết định tinh trùng có thể tiếp cận và thụ tinh với trứng hay không. Chỉ cần một trong các thông số này bị suy giảm thì khả năng có con tự nhiên của nam giới sẽ bị ảnh hưởng rõ rệt.

Nhiều trường hợp không có tinh trùng hay tinh trùng chết hoàn toàn cũng được phát hiện qua tinh dịch đồ. Đây là những vấn đề tiềm ẩn, thường làm tăng nguy cơ vô sinh mà nam giới không hề hay biết.

Dựa vào kết quả này, bác sĩ có thể định hướng nguyên nhân gây vô sinh nam và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Nếu cần thiết sẽ chỉ định thêm các xét nghiệm chuyên sâu hơn. Vậy nên đây chính là lý do tinh dịch đồ được xem là xét nghiệm đầu tay và bắt buộc trong chẩn đoán vô sinh nam.

3. Xét nghiệm nội tiết tố

Các xét nghiệm giúp đánh giá hormone chủ chốt trong hệ trục nội tiết điều hòa sinh sản, bao gồm FSH, LH, prolactin và testosterone. Nếu có bất thường ở nhóm hormone này, dù tinh hoàn có cấu trúc bình thường thì quá trình sinh tinh vẫn có thể bị suy giảm nghiêm trọng.

• FSH và LH: Cho biết tuyến yên có đang gửi tín hiệu đúng đến tinh hoàn để kích thích sản xuất tinh trùng và testosterone hay không.
• Testosterone: Là hormone cốt lõi để đánh giá chức năng sinh dục nam giới. Bao gồm khả năng cương dương, ham muốn tình dục và sự phát triển các đặc điểm sinh lý nam.
• Prolactin: Hỗ trợ đánh giá nguy cơ gây ức chế quá trình tiết hormone sinh dục.

Dựa trên những chỉ số nội tiết, bác sĩ không chỉ đánh giá được nguyên nhân tiềm ẩn gây vô sinh mà còn xác định phương pháp điều trị thích hợp. Chẳng hạn như dùng thuốc điều chỉnh hormone, hỗ trợ sinh sản hoặc can thiệp chuyên sâu nếu phát hiện tổn thương nội tiết nghiêm trọng.

Xem thêm: Xét nghiệm vô sinh nam hết bao nhiêu tiền?

4. Xét nghiệm bệnh lây nhiễm qua đường tình dục

Nhiều tác nhân gây bệnh (như virus) có thể ảnh hưởng trực tiếp đến cơ quan sinh sản mà không gây triệu chứng rõ ràng. Vậy nên đây là nhóm xét nghiệm quan trọng trong quy trình khám nhằm xác định chính xác nguyên nhân gây vô sinh nam.

Vi khuẩn có khả năng gây viêm nhiễm kéo dài ở niệu đạo, mào tinh hoàn hoặc đường ống dẫn tinh. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, các tình trạng viêm này có thể dẫn đến tổn thương và gây tắc nghẽn đường dẫn tinh, từ đó làm cản trở sự di chuyển của tinh trùng.

Một số bệnh tình dục còn có thể ảnh hưởng đến chất lượng tinh dịch hoặc tạo ra phản ứng miễn dịch bất lợi đối với tinh trùng. Hoặc nhiều tác nhân gây bệnh có thể làm tổn thương mô sinh dục hoặc gây viêm nhiễm mãn tính, gián tiếp ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng sinh sản.

Nhờ khả năng hỗ trợ phát hiện các tác nhân gây bệnh, xét nghiệm này đặc biệt quan trọng trong chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa biến chứng lâu dài. Nếu phát hiện sớm thì có thể điều trị triệt để và giúp phục hồi chức năng sinh sản.

5. Siêu âm bìu

Siêu âm giúp bác sĩ quan sát trực tiếp cấu trúc bên trong của tinh hoàn và các cơ quan lân cận. Phương pháp này rất hiệu quả nhằm đánh giá kích thước tinh hoàn và cấu trúc mô tinh hoàn. Hơn nữa, siêu âm còn hỗ trợ phát hiện các dấu hiệu bất thường như khối u, nang, vôi hóa hay tinh hoàn teo nhỏ – vốn là những yếu tố có ảnh hưởng lâu dài đến khả năng sinh tinh của tinh hoàn.

Siêu âm còn cho phép kiểm tra mào tinh, ống dẫn tinh và các hệ thống mạch máu xung quanh. Trong đó bao gồm việc phát hiện giãn tĩnh mạch thừng tinh – một tình trạng thường gặp có ảnh hưởng tiêu cực đến nhiệt độ vùng bìu và trực tiếp làm giảm chất lượng của tinh trùng.

Những kỹ thuật như siêu âm Doppler màu có thể giúp phát hiện giãn tĩnh mạch thừng tinh một cách rõ ràng. Thậm chí là trong các trường hợp giãn nhẹ mà không có triệu chứng lâm sàng rõ ràng.

Siêu âm còn hữu ích trong trường hợp chẩn đoán các vấn đề vô sinh liên quan đến đau, sưng hoặc bất thường về bìu. Chẳng hạn như tràn dịch màng tinh hoàn, viêm mào tinh hoặc thoát vị bẹn. Những tình trạng này tuy không phải lúc nào cũng gây vô sinh nhưng có thể làm thay đổi môi trường sinh tinh hoặc cản trở quá trình xuất tinh.

Xem thêm: Điều trị vô sinh nam

6. Xét nghiệm di truyền

Khi các xét nghiệm thông thường như tinh dịch đồ, nội tiết tố hay siêu âm không phát hiện được nguyên nhân rõ ràng thì bác sĩ sẽ cân nhắc chỉ định xét nghiệm di truyền. Đột biến gen hay bất thường nhiễm sắc thể là những vấn đề tiềm ẩn ngay từ khi sinh ra, chỉ có thể được xác định được thông qua các phân tích chuyên sâu về di truyền học.

Xét nghiệm di truyền là một bước giúp bác sĩ tiếp cận nguyên nhân sâu xa của vấn đề khi nó không chỉ dừng ở triệu chứng bên ngoài.

Ở nam giới, một số bất thường di truyền điển hình có thể được phát hiện như:

• Hội chứng Klinefelter: Nam giới có thêm một nhiễm sắc thể X, dẫn đến rối loạn sinh tinh.
• Mất đoạn AZF trên nhiễm sắc thể Y: Ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sản xuất tinh trùng.
• Đột biến gen CFTR: Liên quan đến tắc ống dẫn tinh trong bệnh xơ nang.

Những tình trạng này có thể khiến nam giới không có tinh trùng trong tinh dịch dù có hệ thống cơ quan sinh dục bình thường. Nếu không được chẩn đoán chính xác ngay từ đầu thì không thể điều trị hiệu quả.

Lưu ý khi khám vô sinh nam

Vì quá trình khám vô sinh có liên quan đến vấn đề quan hệ tình dục nên nhiều nam giới có phần e dè. Tuy nhiên, việc trung thực chia sẻ đầy đủ thông tin về thói quen tình dục sẽ giúp bác sĩ dễ dàng chẩn đoán chính xác.

Bên cạnh đó, bạn cũng nên chú ý những vấn đề sau khi khám vô sinh nam:

• Kiên xuất tinh 2 – 5 ngày trước khi lấy mẫu xét nghiệm tinh dịch đồ.
• Nên xét nghiệm nội tiết vào buổi sáng.
• Chia sẻ đầy đủ thông tin về thói quen ăn uống, sinh hoạt như: hút thuốc, uống rượu, sử dụng chất kích thích, môi trường làm việc tiếp xúc hóa chất, nhiệt độ cao…
• Cung cấp đầy đủ thông tin hồ sơ bệnh án, đặc biệt các bệnh lý như quai bị sau dậy thì, nhiễm trùng sinh dục, bệnh lây qua đường tình dục…
• Không tự ý dùng thuốc tăng cường sinh lý trước khi khám.

Một lưu ý khác là bạn nên đi khám cùng với vợ/bạn đời của mình. Vô sinh là vấn đề chung của cả hai vợ chồng, do đó nên khám song song để đánh giá tổng thể. Hơn nữa, việc trao đổi thông tin hai chiều cũng giúp rút ngắn thời gian chẩn đoán và đưa ra phương án điều trị hiệu quả hơn.

Hướng dẫn đọc kết quả xét nghiệm vô sinh nam

Mỗi trung tâm y tế sẽ có thước đo riêng để đánh giá các chỉ số xét nghiệm vô sinh. Các chỉ số này cũng có thang đo khác nhau tùy theo độ tuổi. Bạn có thể tham khảo cách đọc kết quả xét nghiệm vô sinh như sau.

Kết quả tinh trùng đồ bình thường bao gồm:

• Thể tích dịch: Từ 1,5 – 5 ml mỗi lần xuất tinh.
• Nồng độ bạch cầu: < 10^6 /mL.
• Hồng cầu: Không đáng kể.
• Độ pH: Từ 7.2 – 8.
• Hình thái mẫu: Màu trắng đục đồng nhất.
• Độ nhớt: Sợi chỉ < 2cm sau khi hóa lỏng.
• Ly giải:Hoàn toàn trong vòng 15 – 60 phút.
• Mật độ: ≥ 16.0 M/mL.
• Độ di động: ≥ 42 %.
• Không tiến tới: ≤ 1 %.
• Bất động: ≤ 20 %.
• Hình dạng bình thường: ≥ 4 %.
• Vận tốc: ≥ 5 mic/s.
• Tổng số lượng tinh trùng: ≥ 39 triệu/lần xuất tinh.

Kết quả xét nghiệm Testosterone bình thường: 0.3 – 30.19 nmol/L.

Kết quả xét nghiệm Prolactin bình thường: 2.5 – 17 ng/mL.

Kết quả xét nghiệm FSH bình thường: 1.5 – 12.4 IU/L.

Kết quả xét nghiệm LH bình thường: 1.7 – 8.6 IU/L.

Lời kết

Như vậy bài viết đã giúp bạn hiểu rõ quá trình khám vô sinh nam bao gồm những gì. Mỗi bước khám đều rất quan trọng, giúp bác sĩ chẩn đoán đúng tình trạng vô sinh và có hướng điều trị phù hợp.