Hiếm muộn là gì? Dấu hiệu, nguyên nhân, cách điều trị

Hiếm muộn là gì?

Hiếm muộn là tình trạng khi một cặp vợ chồng gặp khó khăn trong việc thụ thai tự nhiên mặc dù đã quan hệ tình dục đều đặn, không sử dụng biện pháp tránh thai trong một khoảng thời gian nhất định, thường là 12 tháng đối với phụ nữ dưới 35 tuổi và 6 tháng đối với phụ nữ từ 35 tuổi trở lên.

Hiếm muộn không có nghĩa là cặp đôi không thể có con, mà là khả năng thụ thai giảm sút và thường mất nhiều thời gian hơn so với các cặp vợ chồng khác. Hiếm muộn thường là tạm thời và cặp đôi vẫn có thể mang thai sau khi áp dụng các biện pháp điều trị phù hợp. Chẳng hạn như điều trị vô sinh hiếm muộn bằng thuốc kích thích rụng trứng, thay đổi thói quen sống hoặc sử dụng các phương pháp hỗ trợ sinh sản.

Dấu hiệu bị hiếm muộn

Tình trạng chậm con hiếm muộn có thể được nhận biết thông qua các bất thường ở hệ thống sinh sản. Chẳng hạn như rối loạn cương dương, tinh dịch bất thường ở nam giới, hoặc rối loạn kinh nguyệt và đau vùng chậu ở nữ giới.

Dấu hiệu hiếm muộn ở nam giới

• Rối loạn chức năng tình dục: Rối loạn cương dương, xuất tinh sớm, khó khăn trong việc xuất tinh hoặc xuất tinh ngược dòng.
• Tinh dịch bất thường: Lượng tinh dịch ít, tinh dịch loãng hoặc có màu sắc, mùi bất thường.
• Vấn đề ở tinh hoàn: Tinh hoàn teo nhỏ, sưng đau, có cảm giác nặng hoặc có hình dạng bất thường, bao gồm cả khối u ở bìu.

Dấu hiệu hiếm muộn ở nữ giới

• Rối loạn kinh nguyệt: Chu kỳ kinh nguyệt không đều, rong kinh, không có kinh…
• Đau đau bụng kinh nhiều hoặc đau dữ dội.
• Đau vùng chậu, nhiễm trùng vùng chậu.
• Tiết dịch âm đạo bất thường.
• Có tiền sử sảy thai liên tiếp, thai lưu, mang thai ngoài tử cung.

Xem thêm: Khi nào đi khám hiếm muộn?

Tại sao bị hiếm muộn?

Nguyên nhân hiếm muộn rất đa dạng, có thể đến từ cả hai phía và đều có liên quan đến hệ thống sinh sản. Nguyên nhân phổ biến ở nam là chất lượng tinh trùng kém và giãn tĩnh mạch thừng tinh. Còn nguyên nhân ở nữ giới thường là rối loạn rụng trứng hoặc các vấn đề bất thường ở tử cung.

Nguyên nhân từ nam giới

Một số lý do hiếm muộn phổ biến ở nam giới có thể là:

• Chất lượng tinh trùng kém: Đây là những vấn đề liên quan đến khả năng sản xuất và chức năng tinh trùng của nam giới. Tinh trùng có số lượng ít, di động kém, hình dạng bất thường… có thể làm giả khả năng thụ thai.
• Tắc nghẽn ống dẫn tinh: Ống dẫn tinh bị tắc khiến tinh trùng không thể đi qua và gặp trứng, dẫn đến khó thụ thai.
• Rối loạn hormone: Các rối loạn về hormone ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sản xuất tinh trùng của nam giới, từ đó làm giảm khả năng sinh sản.
• Giãn tĩnh mạch thừng tinh: Tình trạng bệnh lý này làm tăng nhiệt độ trong bìu và ảnh hưởng đến quá trình sản xuất và chất lượng tinh trùng. Hệ quả là làm giảm chất lượng tinh trùng và khả năng thụ thai của nam giới.

Nguyên nhân từ nữ giới

Lý do gây hiếm muộn ở phụ nữ có thể là:

• Rối loạn rụng trứng: Những vấn đề này thường làm giảm khả năng thụ thai do trứng rụng không đều hoặc không thể thụ tinh, như trong hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS).
• Tắc nghẽn hoặc tổn thương vòi trứng: Vòi trứng bị tắc hoặc hư hỏng có thể ngăn không cho trứng gặp tinh trùng, gây khó khăn trong việc thụ thai.
• Các vấn đề tại tử cung: Những bất thường ở tử cung (như u xơ, polyp, lạc nội mạc tử cung) có thể làm giảm khả năng thụ thai hoặc gây khó khăn trong việc duy trì thai kỳ.
• Suy giảm dự trữ buồng trứng: Khi số lượng trứng trong buồng trứng suy giảm, khả năng mang thai sẽ thấp hơn do trứng không đủ số lượng hoặc chất lượng để thụ tinh.

Yếu tố nguy cơ chung dẫn đến hiếm muộn

Thực tế có nhiều yếu tố tác động đến khả năng thụ thai của cả hai giới. Mức độ nghiêm trọng của các yếu tố nguy cơ này sẽ quyết định mức độ khó khăn trong việc thụ thai.

• Tuổi tác: Chất lượng tinh trùng của nam giới và chất lượng trứng của nữ giới sẽ giảm dần khi tuổi lớn, dẫn đến suy giảm khả năng thụ thai.
• Yếu tố di truyền: Một số bệnh lý di truyền, bất thường nhiễm sắc thể, rối loạn nội tiết hoặc rối loạn phát triển tử cung, buồng trứng cũng có thể gây hiếm muộn.
• Lối sống không lành mạnh: Suy giảm khả năng thụ thai có thể bắt nguồn từ các thói quen tưởng chừng như “vô hại” như hút thuốc, uống rượu bia, căng thẳng kéo dài…
• Tiếp xúc với hóa chất độc hại: Một số chất hóa học có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của cả nam và nữ (đặc biệt là khi tiếp xúc trong thời gian dài). Trong đó bao gồm thuốc trừ sâu, dung môi công nghiệp, chì, thủy ngân, BPA…

Phương pháp điều trị hiếm muộn hiệu quả

Việc lựa chọn phương pháp điều trị hiếm muộn cần phải dựa trên nguyên nhân gây bệnh cụ thể. Trong đó bao gồm nhiều yếu tố như độ tuổi, thời gian mong con, kết quả xét nghiệm cụ thể và mong muốn có con của cả hai vợ chồng.

Các phương pháp điều trị vô sinh hiếm muộn hiệu quả thường là:

• Điều chỉnh thói quen sống khoa học: Đây là phương pháp cơ bản trong hầu hết các trường hợp hiếm muộn. Thông qua chế độ ăn uống lành, thói quen sống không rượu bia, thuốc lá, tăng cường vận động mà có thể cải thiện chất lượng tinh trùng, trứng và hỗ trợ tạo điều kiện thuận lợi cho việc thụ thai.
• Điều trị hormone nội tiết: Phương pháp này phù hợp để chữa trị các ca bệnh liên quan đến mất cân bằng hormone. Đặc biệt hữu ích trong các trường hợp rối loạn rụng trứng ở nữ hoặc suy giảm testosterone ở nam.
• Thuốc kích thích rụng trứng: Thuốc giúp buồng trứng sản xuất nhiều trứng hơn hoặc rụng trứng đều đặn hơn. Phương pháp này phù hợp với các trường hợp rối loạn rụng trứng nhằm tăng cơ hội thụ thai tự nhiên hoặc kết hợp với các phương pháp hỗ trợ sinh sản khác.
• Thụ tinh nhân tạo (IUI): Phương pháp này giúp tinh trùng dễ dàng tiếp cận trứng nhằm tăng khả năng thụ thai. IUI thường được chỉ định cho các cặp vợ chồng có vấn đề với số lượng tinh trùng thấp, chất lượng tinh trùng kém, hoặc nếu tinh trùng gặp khó khăn khi đi qua cổ tử cung.
• Phẫu thuật: Phương pháp này phù hợp với nguyên nhân liên quan đến bất thường, tổn thương hoặc tắc nghẽn cơ quan sinh sản. Nữ giới có thể cần phẫu thuật tắc nghẽn ống dẫn trứng nếu tắc nghẽn do viêm nhiễm hoặc lạc nội mạc tử cung. Nam giới có thể cần phẫu thuật để cải thiện chất lượng tinh trùng như trong trường hợp giãn tĩnh mạch thừng tinh.
• Bơm tinh trùng vào bào tương trứng (ICSI): Bác sĩ tiến hành bơm tinh trùng khỏe mạnh trực tiếp vào trứng của người phụ nữ để tạo phôi. Phương pháp này được sử dụng khi tinh trùng có vấn đề nghiêm trọng về số lượng, khả năng di chuyển hoặc bất thường hình thái.
• Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF): Đây là một trong những phương pháp điều trị phổ biến và hiệu quả nhất. IVF thường được sử dụng khi các phương pháp khác không thành công hoặc trong các trường hợp hiếm muộn nặng, không rõ nguyên nhân.

Nhìn chung thì các phương pháp đều nhằm mục tiêu là tăng khả năng thụ thai cho các cặp vợ chồng gặp khó khăn trong việc có con. Tùy thuộc vào nguyên nhân cụ thể của mỗi trường hợp mà bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp phù hợp để đạt được kết quả tối ưu.

Xem thêm: Khám hiếm muộn là khám những gì?

Cách phòng ngừa hiếm muộn hiệu quả

Xây dựng lối sống lành mạnh là cách phòng tránh hiếm muộn hữu hiệu nhất. Vì nguyên nhân gây hiếm muộn có thể đến từ hai phía nên việc phòng tránh cần được áp dụng đồng thời cho cả hai.

Bạn có thể tham khảo một số cách để giảm nguy cơ hiếm muộn hiệu quả từ DIAG như sau.

• Lập kế hoạch mang thai sớm. Nếu bạn chưa sẵn sàng để có con sớm thì có thể lưu trữ trứng hoặc tinh trùng nếu có ý định mang thai sau này.
• Đảm bảo chế độ ăn uống đủ dinh dưỡng để cải thiện chất lượng tinh trùng cũng như hỗ trợ sức khỏe buồng trứng.
• Tránh sử dụng rượu, thuốc lá và các chất kích thích.
• Tránh để cơ thể tiếp xúc lâu dài với nhiệt độ cao, như tắm hơi, ngâm mình trong nước nóng, đặt laptop trên vùng hạ bộ.
• Tập thể dục đều đặn và duy trì cân nặng hợp lý.
• Tránh căng thẳng quá mức.
• Chủ động xét nghiệm di truyền để kiểm tra các bất thường tiềm ẩn có thể ảnh hưởng đến khả năng thụ thai.
• Mặc đồ bảo hộ đúng cách khi làm việc trong môi trường độc hại.
• Tránh tiếp xúc với các hóa chất độc hại như thuốc trừ sâu, kim loại nặng, BPA…

Xem thêm: Quy trình khám hiếm muộn

Hiếm muộn chỉ là suy giảm khả năng có con và hoàn toàn có thể được chữa trị để gia tăng khả năng thụ thai. Việc tìm hiểu hiếm muộn là gì cùng cách phòng tránh phù hợp giúp bạn chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe sinh sản của mình.

Điều quan trọng nhất là bạn và đối phương nên nhận biết sớm những dấu hiệu và chủ động thăm khám chuyên khoa sớm. Bởi một số vấn đề chỉ có thể được phát hiện qua xét nghiệm và thăm khám chuyên sâu. Xét nghiệm phát hiện càng sớm thì hiệu quả điều trị càng cao, từ đó giảm đáng kể nguy cơ hiếm muộn cũng như tăng khả năng có con.

Xem thêm:

• Khám hiếm muộn đi một mình được không?
• Khám hiếm muộn ở đâu tốt nhất TP.HCM?