Bệnh cấp tính là bệnh khởi phát đột ngột và có thể được chữa khỏi. Trong khi bệnh mạn tính thường kéo dài và không thể chữa khỏi hoàn toàn. Trong bài viết này, Diag chia sẻ các tiêu chí phân biệt bệnh cấp tính và mãn tính dễ hiểu nhất.

Bệnh mãn tính và cấp tính là gì?

Bệnh cấp tính là những bệnh khởi phát đột ngột, có triệu chứng rõ ràng và diễn tiến nhanh trong thời gian ngắn. Loại bệnh này có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, chủ yếu do virus, vi khuẩn, hoặc các yếu tố bên ngoài như môi trường và dinh dưỡng. Bệnh cấp tính thường cần can thiệp y tế kịp thời để tránh biến chứng nguy hiểm. Nếu được điều trị đúng cách thì bệnh có thể khỏi hoàn toàn chỉ sau một thời gian ngắn. Một số bệnh phổ biến bao gồm cảm cúm, bệnh gout, phát ban, nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

Bệnh mãn tính là các bệnh tiến triển từ từ, thường kéo dài nhiều năm hoặc thậm suốt đời. Nguyên nhân gây bệnh có thể do di truyền và lối sống, chẳng hạn như hút thuốc lá, chế độ ăn nhiều dầu mỡ hoặc ít vận động. Hiện nay một số bệnh mạn tính đang có xu hướng trẻ hóa, phổ biến như bệnh tim mạch, tiểu đường type 2, cao huyết áp, ung thư và viêm khớp.

Bệnh cấp tính và mãn tính có mức độ ảnh hưởng khác nhau.
Bệnh cấp tính và mãn tính có mức độ ảnh hưởng khác nhau.

Tiêu chí phân biệt bệnh cấp tính và mãn tính

1. Thời gian mắc bệnh

Bệnh cấp tính: Thời gian mắc bệnh ngắn, thường từ vài ngày đến vài tuần. Thời gian mắc bệnh ngắn là do cơ thể bị tổn thương đột ngột bởi các tác nhân bên trong hoặc bên ngoài cơ thể. Bệnh thường diễn ra nhanh vì cơ thể phản ứng ngay lập tức để loại tác nhân gây hại, dẫn đến triệu chứng rõ rệt nhưng không kéo dài.

Bệnh mãn tính: Diễn biến kéo dài trong nhiều tháng, nhiều năm hoặc cả đời. Điều này là do các tổn thương hoặc rối loạn diễn ra chậm rãi trong cơ thể, khiến bệnh khó bị phát hiện. Do đó thường dẫn đến những tổn thương không thể hồi phục hoàn toàn. Chẳng hạn như bệnh lý tim mạch – thường liên quan đến xơ vữa động mạch diễn ra trong nhiều tháng hoặc nhiều năm.

2. Nguyên nhân gây bệnh

Bệnh cấp tính: Nguyên nhân gây bệnh chủ yếu là do nhiễm trùng, chấn thương hoặc tác động từ các yếu tố môi trường. Những tác nhân này kích hoạt các phản ứng viêm hoặc miễn dịch nhanh chóng để bảo vệ cơ thể.

  • Nhiễm trùng: Virus (cảm cúm), vi khuẩn (viêm họng do liên cầu khuẩn), ký sinh trùng.
  • Chấn thương: Tai nạn hoặc tổn thương cơ học (gãy xương, chấn động).
  • Tác động từ môi trường: Thay đổi nhiệt độ đột ngột (sốc nhiệt), ngộ độc thức ăn, dị ứng cấp tính.

Bệnh mãn tính: Bệnh thường do sự tích lũy các yếu tố nguy cơ và tổn thương diễn ra trong thời gian dài. Trong đó bao gồm những nguyên nhân phổ biến như di truyền, lối sống kém lành mạnh hoặc do tiếp xúc lâu dài với các yếu tố gây hại. Bệnh mạn tính thường không biểu hiện rõ trong giai đoạn đầu, nhưng sẽ gây nên các triệu chứng đặc trưng khi diễn biến nặng.

  • Di truyền: Bất thường hoặc rối loạn gen.
  • Lối sống không lành mạnh: Chế độ ăn giàu chất béo và nhiều đường, lối sống thiếu vận động, ít tập luyện thể thao.
  • Tiếp xúc lâu dài với yếu tố gây hại: Ô nhiễm môi trường, căng thẳng kéo dài, hoặc thường xuyên tiếp xúc với hóa chất độc hại.
Ăn uống không lành mạnh là nguyên nhân dẫn đến bệnh mạn tính như đái tháo đường type 2.
Ăn uống không lành mạnh là nguyên nhân dẫn đến bệnh mạn tính như đái tháo đường type 2.

3. Triệu chứng

Bệnh cấp tính: Triệu chứng xuất hiện đột ngột và rõ rệt. Đau, sốt hoặc sưng viêm là những phản ứng cấp tính của cơ thể để chống lại tác nhân gây bệnh. Chúng xảy ra rất mạnh nhưng chỉ diễn ra trong thời gian ngắn. Sau khi được điều trị hoặc khi cơ thể tự phục hồi, triệu chứng sẽ giảm nhanh và bệnh có thể khỏi hoàn toàn. Ví dụ như khi bị cúm, người bệnh có thể bị sốt cao, đau họng, ho và đau nhức toàn thân chỉ trong vài ngày đầu.

Bệnh mãn tính: Triệu chứng phát triển chậm và âm thầm qua nhiều tháng hoặc nhiều năm. Ban đầu bệnh có thể không biểu hiện rõ ràng. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển nặng thì mức độ của triệu chứng cũng tăng theo hoặc thậm chí xuất hiện với tần suất cao. Chúng có thể thuyên giảm tạm thời nhưng dễ bùng phát trở lại nếu không được kiểm soát hiệu quả.

Gout là bệnh cấp tính, khiến ngón tay hoặc ngón chân sưng đau nhưng không kéo dài.
Gout là bệnh cấp tính, khiến ngón tay hoặc ngón chân sưng đau nhưng không kéo dài.

4. Mức độ ảnh hưởng

Bệnh cấp tính: Ảnh hưởng mạnh mẽ và tức thời, chủ yếu tập trung vào một số cơ quan cụ thể tùy theo loại bệnh. Tuy triệu chứng có thể nghiêm trọng nhưng sự ảnh hưởng chỉ giới hạn trong thời gian ngắn và không lan rộng khắp cơ thể. Nếu điều trị kịp thời thì có thể tránh được các biến chứng nghiêm trọng.

Bệnh mãn tính: Mức độ ảnh hưởng sâu rộng, mang tính toàn diện và lâu dài đến nhiều hệ thống cơ quan trong cơ thể. Ban đầu các tổn thương sẽ diễn ra âm thầm, nhưng dần lan rộng và gây suy giảm chức năng các cơ quan. Những bệnh này gây áp lực nặng nề lên sức khỏe tổng thể, có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm tùy theo cơ quan mà chúng ảnh hưởng. Ví dụ như tiểu đường – không chỉ làm tăng đường huyết mà còn gây tổn thương mắt, thận, tim và mạch máu.

Xơ vữa động mạch kéo dài có thể ảnh hưởng xấu đến chức năng của tim.
Xơ vữa động mạch kéo dài có thể ảnh hưởng xấu đến chức năng của tim.

5. Khả năng điều trị

Bệnh cấp tính: Khả năng điều trị khỏi bệnh cao, đặc biệt là khi được phát hiện sớm và can thiệp kịp thời. Các biện pháp chữa trị bao gồm thuốc kháng viêm, thuốc kháng sinh, hoặc cần phẫu thuật khẩn cấp. Triệu chứng sẽ thuyên giảm nhanh chóng sau vài ngày hoặc vài tuần. Sau đó người bệnh có thể phục hồi hoàn toàn mà không để lại di chứng lâu dài.

Bệnh mãn tính: Bệnh thường không thể chữa khỏi hoàn toàn, mà chỉ có thể kiểm soát để ngăn ngừa triệu chứng tiến triển nặng và nguy cơ phát triển biến chứng. Việc điều trị có thể kết hợp giữa thuốc và thay đổi lối sống phù hợp với thể trạng hiện tại, nhưng vẫn cần theo dõi sức khỏe định kỳ. Một số bệnh mãn tính (như tiểu đường, cao huyết áp) đòi hỏi phải điều trị liên tục. Điều này nhằm tránh dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như tổn thương tim, thận, hoặc đột quỵ.

Lời kết

Như vậy bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh cấp tính và mãn tính. Đây là hai loại bệnh lý có ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống khác nhau, tùy theo mức độ nặng hay nhẹ.