Ung thư trực tràng là bệnh lý ác tính, phát triển từ tế bào ở lớp niêm mạc – phần cuối của ruột già. Đây là căn bệnh có thể phát triển âm thành và tiến triển nhanh nếu không can thiệp sớm. Việc hiểu rõ các dấu hiệu giúp người bệnh chủ động thăm khám khi xuất hiện bất thường. Tìm hiểu ngay qua bài viết bên dưới của DIAG!

Ung thư trực tràng là gì?

Ung thư trực tràng là một loại ung thư ác tính phát triển từ tế bào ác tính ở niêm mạc ở trực tràng – phần cuối cùng của ruột già, nối với hậu môn. Đây là một dạng của ung thư đại trực tràng, thường bắt đầu từ các polyp và trở thành khối u ác tính nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

ung thu truc trang la gi
Ung thư trực tràng là loại ung thư ác tính phát triển từ tế bào ác tính ở niêm mạc ở trực tràng – phần cuối cùng của ruột già

Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, bệnh ung thư trực tràng là loại ung thư phổ biến thứ ba tại Mỹ, với khoảng 44.180 ca mắc mới trong năm 2024. Ở Việt Nam, theo GLOBOCAN 2022, mỗi năm ghi nhận khoảng 16.835 ca mắc mới, chiếm 9,7% tổng số ca ung thư, xếp thứ 4 về số ca mới và thứ 5 về tỷ lệ tử vong.

Các triệu chứng ung thư trực tràng dễ nhầm lẫn với bệnh lý tiêu hóa khác, ung thư thường chỉ được phát hiện qua thăm khám y tế hoặc tầm soát định kỳ. Việc phát hiện sớm rất quan trọng giúp tăng hiệu quả điều trị và cơ hội sống cho bệnh nhân.

Các giai đoạn bệnh ung thư trực tràng

Bệnh ung thư trực tràng được chia thành các giai đoạn dựa trên mức độ phát triển của khối u, mức độ lan rộng và khả năng di căn đến hạch bạch huyết. Các giai đoạn ung thư trực tràng cụ thể:

  • Ung thư trực tràng giai đoạn 0: Khối u chỉ ở lớp niêm mạc trong cùng, chưa lan đến hạch bạch huyết hoặc các cơ quan khác. Vì vậy, giai đoạn này được gọi là ung thư tại chỗ.
  • Ung thư trực tràng giai đoạn 1: Khối u xâm lấn vào lớp dưới niêm mạc hoặc lớp cơ, chưa lan đến các hạch bạch huyết hoặc di căn xa.
  • Ung thư trực tràng giai đoạn 2: Khối u phát triển qua lớp thành trực tràng, có thể xâm lấn các mô lân cận. Tuy nhiên, tế bào ung thư chưa lan đến các hạch bạch huyết hoặc di căn xa.
  • Ung thư trực tràng giai đoạn 3: Tế bào ung thư xâm lấn hạch bạch huyết gần, nhưng chưa di căn xa. Đây là giai đoạn khối u có thể phát triển về kích thước.
  • Ung thư trực tràng giai đoạn 4: Ung thư di căn xa đến gan, phổi. Kích thước khối u và hạch bạch huyết có thể thay đổi tùy theo tình trạng mỗi người.

Ngoài ra, theo Chương trình SEER của Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ, ung thư trực tràng có thể chia được thành ba giai đoạn: Khu trú (Localized), tại vùng (Regitional) và di căn xa (Distant). Trong đó:

  • Giai đoạn khu trú: Tương ứng với ung thư trực tràng giai đoạn 0 và 1, khi khối u còn giới hạn trong lớp niêm mạc ruột già hoặc chưa lan đến hạch bạch huyết.
  • Giai đoạn tiến triển: Tương ứng với giai đoạn 2 và 3, khi ung thư đã lan rộng hơn, xâm lấn sâu lớp dưới niêm mạc hoặc lớp cơ và hạch bạch huyết vùng nhưng chưa di căn xa.
  • Giai đoạn di căn: Tương ứng với giai đoạn 4, khi ung thư đã di căn đến các cơ quan xa.

Xem thêm: Triệu chứng ung thư trực tràng giai đoạn cuối

Tiên lượng của ung thư trực tràng

Tiên lượng của ung thư trực tràng phụ thuộc vào giai đoạn bệnh và khả năng đáp ứng điều trị. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, tiên lượng cụ thể của từng giai đoạn bệnh như sau:

  • Giai đoạn tại chỗ (Localized – ung thư chỉ ở trực tràng): Khoảng 91%.
  • Giai đoạn tại vùng (Regional – ung thư lan ra hạch lân cận): Khoảng 74%.
  • Giai đoạn di căn xa (Distant – ung thư lan đến các cơ quan xa): Khoảng 17%. Mục đích điều trị trong giai đoạn này tập trung vào kiểm soát triệu chứng, kéo dài tuổi thọ và nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.
tien luong cua benh ung thu truc trang
Tiên lượng của ung thư trực tràng phụ thuộc vào giai đoạn bệnh và khả năng đáp ứng điều trị

Nguyên nhân ung thư trực tràng

Ung thư trực tràng phát triển do sự kết hợp của nhiều yếu tố nguy cơ, trong đó có cả yếu tố di truyền và lối sống hằng ngày. Cụ thể:

  • Do bệnh viêm ruột mạn tính: Các bệnh như viêm loét đại tràng, bệnh Crohn kéo dài có thể gây tổn thương, từ đó làm tăng nguy cơ ung thư.
  • Các tổn thương tiền ung thư: Polyp đại tràng là những u nhỏ lành tính nhưng trong thời gian dài có thể tiến triển thành ung thư, đặc biệt là các polyp lớn trên 2 cm.
  • Chế độ ăn uống không lành mạnh: Ăn nhiều thịt đỏ, thịt chế biến sẵn, ít rau củ quả và chất xơ, đồng thời tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu chất béo và thực phẩm lên men chứa nitrosamine có thể làm tăng nguy cơ ung thư.
  • Thừa cân, béo phì: Béo phì làm thay đổi cân bằng nội tiết và gây viêm mạn tính, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển khối u.
  • Ít vận động: Lối sống thiếu vận động làm chậm quá trình tiêu hóa và ảnh hưởng xấu đến hệ miễn dịch, tăng nguy cơ ung thư.
  • Hút thuốc lá: Khói thuốc chứa hàng ngàn chất độc hại, nhiều trong số đó là chất gây ung thư, làm tăng nguy cơ ung thư trực tràng rõ rệt.
  • Uống rượu bia: Đồ uống có cồn gây kích thích niêm mạc ruột, làm tổn thương tế bào và tăng nguy cơ ung thư.
  • Thiếu hụt vitamin D và canxi: Thiếu các dưỡng chất này ảnh hưởng đến sức khỏe niêm mạc ruột và khả năng ngăn ngừa tổn thương tế bào, góp phần làm tăng nguy cơ ung thư trực tràng.
  • Tiền sử xạ trị vùng bụng: Những người từng điều trị xạ trị vùng bụng hoặc khung chậu có nguy cơ cao hơn bị ung thư đại trực tràng.
  • Yếu tố di truyền và tiền sử gia đình: Người có người thân mắc ung thư đại trực tràng, polyp hoặc các hội chứng di truyền khác như hội chứng Lynch, v.v.
nguyen nhan gay ung thu truc trang
Viêm loét đại tràng kéo dài là một trong những nguyên nhân có thể gây ung thư trực tràng

Dấu hiệu ung thư trực tràng

Các dấu hiệu ung thư trực tràng thường xuất hiện chậm, không đột ngột và dễ bị nhầm lẫn với các bệnh tiêu hóa khác như trĩ, viêm đại tràng. Những dấu hiệu ung thư trực tràng gồm:

  • Thay đổi thói quen đại tiện: Có thể là táo bón, tiêu chảy hoặc xen kẽ cả hai, kéo dài nhiều ngày dù không thay đổi chế độ ăn uống. Phân có hình dạng hẹp, nhỏ hơn do khối u làm thu hẹp lòng trực tràng.
  • Có máu trong phân: Máu có thể là màu đỏ tươi hoặc đỏ thẫm, có thể lẫn trong phân hoặc phủ bên ngoài. Tình trạng chảy máu hậu môn có thể không đều, lúc rõ lúc mờ, khiến khó nhận ra nếu không chú ý.
  • Cảm giác đi tiêu không hết: Người bệnh cảm thấy muốn đi đại tiện nhưng không sạch hoàn toàn, hoặc vẫn còn cảm giác mót rặn do khối u cản trở.
  • Đau bụng âm ỉ hoặc co thắt: Những cơn đau nhẹ hoặc đau quặn ở vùng bụng dưới, có thể tăng lên khi rặn đi tiêu hoặc vận động mạnh.
  • Mệt mỏi, chóng mặt và suy nhược: Do mất máu kéo dài gây thiếu máu. Có thể cảm thấy yếu ớt và khó chịu dù đã nghỉ ngơi.
  • Giảm cân bất thường: Giảm cân nhanh mà không do ăn kiêng hay thay đổi thói quen.
  • Triệu chứng khác: Gồm đầy hơi, khó tiêu, chán ăn hoặc sốt nhẹ khi bệnh đã tiến triển.
  • Dấu hiệu ung thư lan rộng: Nếu ung thư đã di căn gan hoặc phổi, có thể xuất hiện vàng da, đau tức vùng gan, ho kéo dài hoặc khó thở.
dau hieu ung thu truc trang
Đau quặn bụng là một trong những dấu hiệu thường gặp nhất ở bệnh nhân ung thư trực tràng

Các biến chứng của ung thư trực tràng

Những biến chứng này có thể xảy ra riêng lẻ hoặc đồng thời, mức độ nặng nhẹ khác nhau tùy theo tình trạng mỗi người. Các biến chứng thường gặp của ung thư trực tràng gồm:

  • Tắc ruột: Khối u lớn chặn hoàn toàn hoặc một phần lòng trực tràng, gây đau bụng dữ dội, buồn nôn, nôn mửa, không thể đi đại tiện hoặc trung tiện.
  • Xuất huyết tiêu hóa: Khối u gây xuất huyết âm thầm hoặc từng đợt trong đường tiêu hóa, dẫn đến thiếu máu, mệt mỏi, suy nhược và đôi khi cần truyền máu.
  • Thủng ruột: Ung thư xâm lấn làm thủng thành ruột, gây viêm phúc mạc. Đây là tình trạng nguy hiểm đe dọa tính mạng, cần phẫu thuật cấp cứu ngay.
  • Di căn xa: Ung thư có thể lan tới gan, phổi, xương… Trong đó di căn gan phổ biến nhất, gây suy gan, đau bụng và vàng da.
  • Viêm tắc tĩnh mạch: Người bệnh dễ bị đông máu, dẫn đến tắc tĩnh mạch sâu hoặc thuyên tắc phổi, gây khó thở, đau ngực.
  • Nhiễm trùng và áp xe: Khối u hoặc các tổn thương quanh trực tràng có thể gây viêm nhiễm, hình thành áp xe, làm bệnh khó điều trị.
  • Biến chứng sau điều trị: Phẫu thuật, hóa trị hay xạ trị có thể gây rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy, đau bụng, rối loạn đại tiện, hẹp trực tràng hoặc ảnh hưởng chức năng sinh dục.

Xem thêm: Ung thư trực tràng sống được bao lâu?

bien chung cua ung thu truc trang

Tắc ruột là một trong những biến chứng nguy hiểm ở bệnh nhân ung thư trực tràng

Nhóm đối tượng nguy cơ cao

Nhóm đối tượng có nguy cơ cao bị ung thư trực tràng gồm:

  • Người trên 50 tuổi do cơ thể lão hóa, tế bào dễ bị tổn thương hơn.
  • Người có người thân mắc ung thư trực tràng, ung thư đại trực tràng.
  • Người mắ các hội chứng di truyền như hội chứng Lynch, đa polyp tuyến gia đình.
  • Bệnh nhân viêm ruột mạn tính hoặc có polyp đại trực tràng.
  • Người thừa cân, béo phì, ít vận động.
  • Người ăn nhiều thịt đỏ, ít rau xanh.
  • Người có thói quen hút thuốc và uống nhiều rượu bia.
diag
Tầm soát ung thư ctDNA (SPOT-MAS)
  • Phát hiện 10 loại ung thư phổ biến: Vú, phổi, dạ dày, gan – đường mật, đại – trực tràng, đầu – cổ, nội mạc tử cung, buồng trứng, tuyến tụy, thực quản
  • Khả năng phát hiện gấp 10 lần so với dấu ấn sinh hoá máu truyền thống
  • Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
  • Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG
TÌM HIỂU THÊM
200+
Cơ sở y tế đối tác
2400+
Bác sĩ tin tưởng

Phương pháp chẩn đoán ung thư trực tràng

Các phương pháp chẩn đoán ung thư trực tràng bao gồm nội soi, CT-Scan cùng những xét nghiệm khác để xác định chính xác vị trí, kích thước và mức độ lan rộng của khối u. Cụ thể:

  • Nội soi trực tràng: Đây là phương pháp quan trọng nhất. Trong quá trình nội soi, bác sĩ có thể quan sát bên trong khu vực trực tràng và đại tràng để phát hiện polyp, khối u hoặc các tổn thương bất thường khác.
  • Xét nghiệm DNA trong phân: Đây là xét nghiệm hỗ trợ phát hiện các đoạn DNA bất thường của khối u hoặc polyp lẫn trong phân. Dựa trên kết quả, bác sĩ có thể phát hiện tổn thương ung thư hoặc tiền ung thư cả khi chưa xuất hiện tình trạng lẫn máu trong phân.
  • Chụp CT-Scan, MRI: Đây là các chẩn đoán hình ảnh hỗ trợ bác sĩ đánh giá mức độ lan rộng của khối u và tình trạng di căn gan, phổi hoặc các cơ quan khác.
  • Siêu âm ổ bụng, chụp X-quang: Đánh giá tình trạng ổ bụng, để phát hiện các bất thường, bao gồm hỗ trợ chẩn đoán ung thư trực tràng.
  • Sinh thiết: Nếu phát hiện bất thường, bác sĩ có thể lấy mẫu sinh thiết trong khi nội soi để mang đi phân tích. Đây là xét nghiệm có giá trị trong chẩn đoán chính xác loại tế bào ung thư và giai đoạn bệnh.
  • Xét nghiệm marker ung thư trực tràng CEA: Xét nghiệm máu đo nồng độ CEA – protein do tế bào ung thư sản xuất. Kết quả hỗ trợ chẩn đoán, theo dõi điều trị, đánh giá hiệu quả và phát hiện tái phát sau điều trị.
phuong phap chan doan ung thu truc trang
Nội soi trực tràng là phương pháp “vàng” trong chẩn đoán bệnh ung thư trực tràng

Khi nào cần thăm khám y tế?

Mọi người cần thăm khám y tế ngay nếu:

  • Đau bụng, ợ hơi, ợ chua, đi ngoài nhiều lần, thay đổi thói quen đi tiêu (tiêu chảy hoặc táo bón) kéo dài.
  • Chảy máu khi đi vệ sinh hoặc trong phân có lẫn máu.
  • Sụt cân nhanh không rõ nguyên nhân.
  • Đau bụng dữ dội, mệt mỏi, sốt, chán ăn, nôn và buồn nôn.
  • Đau tức ngực, khó thở, chóng mặt nặng, mất ý thức, chảy máu nhiều khi đi vệ sinh.
  • Người thuộc nhóm có yếu tố nguy cơ cần thăm khám và tầm soát định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ.

Phương pháp điều trị ung thư trực tràng

Do trực tràng nằm trong một không gian chật hẹp của khung chậu và có nguy cơ tái phát tại chỗ cao, xạ trị trước phẫu thuật (hóa-xạ trị tân bổ trợ) thường được chỉ định để thu nhỏ khối u và tăng khả năng phẫu thuật triệt để.

Sau đó, bác sĩ sẽ quyết định cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ trực tràng tùy vào vị trí, kích thước khối u và mức độ xâm lấn. Trong trường hợp phẫu thuật cắt toàn bộ trực tràng, bác sĩ sẽ tạo hậu môn nhân tạo ở thành bụng.

Sau phẫu thuật, tùy vào tình trạng sức khỏe, mức độ xâm lấn và di căn mà bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp điều trị ung thư bổ trợ như:

  • Hóa trị: Sử dụng thuốc để tiêu diệt tế bào ung thư còn sót lại. Phương pháp có thể chỉ định ở trước mổ để thu nhỏ kích thước khối u hoặc sau mổ để ngăn ngừa tái phát.
  • Xạ trị: Dùng tia X tiêu diệt tế bào ung thư hoặc thu nhỏ kích thước khối u trước khi mổ. Bác sĩ có thể kết hợp hóa trị – xạ trị để tăng hiệu quả điều trị.
  • Liệu pháp nhắm trúng đích: Tiêu diệt chính xác tế bào ung thư, không gây tổn thương tế bào khỏe mạnh. Phương pháp này thường chỉ định cho bệnh nhân ung thư giai đoạn muộn, di căn và thường phải thực hiện xét nghiệm gen trước.
  • Liệu pháp miễn dịch: Sử dụng các loại thuốc miễn dịch như Nivolumab, Pembrolizumab kích thích hệ miễn dịch nhận biết, tự tấn công tế bào ung thư. Đây là hướng điều trị thường chỉ định cho bệnh nhân có yếu tố di truyền hoặc trong giai đoạn tiến triển, tái phát.
  • Chăm sóc giảm nhẹ: Đây là hướng điều trị cho bệnh nhân giai đoạn cuối, mục đích để giảm đau, kiểm soát triệu chứng, hỗ trợ dinh dưỡng và tâm lý.

Xem thêm: Ung thư trực tràng có chữa được không?

phuong phap dieu tri ung thu truc trang
Phẫu thuật là phương pháp điều trị chính ở bệnh nhân ung thư trực tràng để loại bỏ khối u

Biện pháp phòng ngừa ung thư trực tràng

Để phòng ngừa ung thư trực tràng, mọi người nên:

  • Bổ sung đa dạng rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt để cung cấp chất xơ, vitamin và chất chống oxy hóa. Gợi ý: Cải xanh, bông cải xanh, cải bó xôi, cam, bưởi, dâu tây, gạo lứt, v.v.
  • Hạn chế ăn các loại thịt đỏ, thực phẩm chế biến sẵn.
  • Ưu tiên nguồn protein lành mạnh như thịt gà, cá hồi, cá thu, v.v.
  • Uống đủ nước.
  • Giữ cân nặng hợp lý.
  • Tập thể dục ít nhất 30 phút/ ngày hoặc tùy theo thể trạng. Có thể thử các môn thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, chạy bộ, yoga.
  • Duy trì lối sống lành mạnh. Hạn chế hoặc bỏ hút thuốc, rượu bia.
  • Giữ tinh thần lạc quan, vui vẻ, tránh stress. Có thể thử thiền, yoga, tập hít thở sâu, nghe nhạc, đọc sách, v.v.
  • Khám sức khỏe và tầm soát ung thư định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ.

Hiện nay, DIAG là trung tâm y khoa chuyên cung cấp dịch vụ xét nghiệm SPOT-MAS tầm soát sớm 10 bệnh ung thư bằng công nghệ phân tích ADN tiên tiến nhất, chẩn đoán hình ảnh chất lượng cao. Các kết quả tại DIAG có giá trị cao trong việc điều trị, cải thiện sức khỏe cho người bệnh.

Khách hàng có thể liên hệ với DIAG qua :

Ung thư trực tràng là một bệnh lý nguy hiểm ảnh hưởng đến phần cuối của ruột già. Việc hiểu rõ và biết cách phòng tránh ung thư trực tràng là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe và kéo dài tuổi thọ.Lúc này, chủ động tầm soát ung thư trực tràng định kỳ chính là cách bảo vệ sức khỏe hiệu quả nhất. Khách hàng có nhu cầu tầm soát ung thư có thể đến chi nhánh DIAG gần nhất hoặc liên hệ qua hotline để được tư vấn thêm.