Ung thư máu: Dấu hiệu, chẩn đoán và điều trị

Ung thư máu là một nhóm bệnh ung thư ác tính bắt nguồn từ các tế bào tạo máu. Khi các tế bào này phát triển mất kiểm soát và bất thường, nó không chỉ gây ra sự thiếu hụt tế bào máu bình thường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người bệnh. Cùng DIAG tìm hiểu chi tiết về bệnh qua nội dung bài viết!

Ung thư máu là gì?

Ung thư máu là một loại ung thư ác tính ảnh hưởng đến các tế bào máu và tủy xương – nơi sản xuất các tế bào máu trong cơ thể. Bình thường, tủy xương tạo ra ba loại tế bào máu chính: hồng cầu (chuyên vận chuyển oxy), bạch cầu (giúp chống lại nhiễm trùng), và tiểu cầu (giúp đông máu). Khi mắc bệnh, các tế bào máu ung thư không trưởng thành bình thường, mà phát triển ồ ạt, xâm chiếm tủy xương, khiến tế bào khỏe mạnh khó phát triển hoặc bị giảm số lượng. Điều này dẫn đến thiếu máu (gây mệt mỏi, chóng mặt), suy giảm miễn dịch (dễ nhiễm trùng), và rối loạn đông máu (dễ bầm tím, chảy máu).

Các tế bào máu bệnh lý không chỉ làm gián đoạn chức năng mà còn có thể lan rộng trong cơ thể, gây biến chứng nặng nề. Hiểu rõ ung thư máu là gì và nhận biết các dấu hiệu sớm giúp người bệnh chủ động đi khám, làm xét nghiệm và điều trị đúng lúc, cải thiện hiệu quả chữa trị.

Các loại ung thư máu

Bệnh bạch cầu được chia thành ba nhóm chính theo loại tế bào bị ảnh hưởng và cơ chế phát triển:

Ung thư bạch cầu: Phát triển từ tế bào bạch cầu trong tủy xương, gồm hai dạng chính: cấp tính (phát triển nhanh, cần điều trị gấp) và mạn tính (phát triển chậm). Bệnh khiến tế bào bạch cầu không trưởng thành tích tụ, làm tắc nghẽn tủy xương, giảm sản xuất hồng cầu và tiểu cầu.
Ung thư hạch bạch huyết: Ung thư hạch bạch huyết bắt nguồn từ tế bào lympho trong hệ bạch huyết, gây sưng hạch và làm suy giảm khả năng miễn dịch. Có hai dạng chính là u lympho Hodgkin và u lympho không Hodgkin.
Đa u tủy xương: Đa u tủy xương xảy ra ở tế bào plasma trong tủy xương, gây tổn thương xương, suy giảm miễn dịch và làm yếu xương, dễ gãy.

Dấu hiệu và triệu chứng của ung thư máu

Các dấu hiệu ung thư máu rất đa dạng, không đặc hiệu và có thể khác nhau tùy thuộc loại và mức độ tiến triển của bệnh.

Mệt mỏi, ốm yếu kéo dài: Dấu hiệu ung thư máu này thường khởi phát từ từ và tiến triển dần, có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong ngày. Cảm giác mệt không thuyên giảm ngay cả khi nghỉ ngơi và thường đi kèm với yếu sức, khó tập trung hoặc giảm hiệu suất lao động.
Sốt và ớn lạnh: Đây là dấu hiệu có thể xuất hiện sớm và tái phát nhiều lần. Người bệnh có thể cảm thấy sốt cao kèm rét run, đôi khi kéo dài dai dẳng hoặc xuất hiện từng đợt.
Dễ bầm tím, xuất huyết bất thường: Các vết bầm có thể xuất hiện tự phát hoặc sau va chạm rất nhẹ, thường thấy ở chân, tay hoặc những vùng dễ bị tỳ đè. Ngoài ra, chảy máu cam, chảy máu nướu răng hoặc kinh nguyệt kéo dài bất thường cũng thường gặp.
Đốm đỏ ung thư máu li ti trên da: Các chấm xuất huyết nhỏ, màu đỏ hoặc tím, thường tập trung ở cẳng chân hoặc vùng da chịu áp lực. Chúng xuất hiện đột ngột, không gây đau hay ngứa, nhưng có thể lan rộng theo thời gian.
Sưng hạch bạch huyết: Hạch thường nổi ở cổ, nách hoặc bẹn, cảm nhận được bằng tay như những cục tròn, chắc nhưng không gây đau. Biểu hiện ung thư máu này khởi phát âm thầm, tăng dần kích thước theo tiến triển của bệnh.
Đau xương, khớp: Người bệnh có thể cảm thấy đau xương âm ỉ hoặc đau nhói ở cẳng chân, cánh tay, hoặc vùng lưng. Cơn đau xương, khớp thường kéo dài, tăng khi vận động hoặc về ban đêm, khiến giấc ngủ bị gián đoạn.
Sụt cân không rõ nguyên nhân và mất cảm giác thèm ăn: Triệu chứng này thường khởi phát dần dần, với cân nặng giảm sút trong vài tuần đến vài tháng mà không có thay đổi về chế độ ăn hay luyện tập. Người bệnh thường đi kèm cảm giác chán ăn, buồn nôn hoặc nhanh no khi ăn ít.
Đổ mồ hôi nhiều, đặc biệt là ban đêm: Đây là triệu chứng ung thư máu khá đặc trưng, người bệnh thường bị đổ mồ hôi ướt áo, thậm chí phải thay chăn gối vào ban đêm.
Khó thở, chóng mặt, da nhợt nhạt: Người bệnh cảm thấy đau ngực, khó thở khi vận động nhẹ, chóng mặt khi thay đổi tư thế và da niêm mạc trở nên nhợt nhạt.

Xem thêm: Triệu chứng ung thư máu giai doạn đầu

Nguyên nhân ung thư máu

Nguyên do bệnh bạch cầu chưa được xác định hoàn toàn, nhưng các yếu tố nguy cơ:

Tiếp xúc với bức xạ cao: Những người từng tiếp xúc với liều bức xạ cao, chẳng hạn như nạn nhân bom nguyên tử, nhân viên làm việc trong nhà máy hạt nhân hoặc bệnh nhân từng điều trị xạ trị ung thư, có nguy cơ cao mắc ung thư máu, đặc biệt là dạng bạch cầu myeloid cấp tính (AML).
Tiếp xúc với hóa chất độc hại: Benzene – một loại dung môi công nghiệp có trong xăng dầu và thuốc trừ sâu, cũng như một số hóa chất công nghiệp khác – là yếu tố tăng nguy cơ bệnh bạch cầu. Người làm việc trong môi trường có hóa chất độc hại lâu dài có nguy cơ cao hơn.
Hút thuốc lá: Thành phần độc hại trong thuốc lá được xác định làm tăng khoảng 20% nguy cơ mắc bệnh AML. Hút thuốc không chỉ tác động nghiêm trọng lên phổi mà còn ảnh hưởng tới các tế bào máu.
Tiền sử điều trị ung thư: Những người từng trải qua hóa trị hoặc xạ trị để điều trị các bệnh ung thư khác có nguy cơ cao hơn do các phương pháp này có thể gây đột biến gen trong tế bào tạo máu.
Rối loạn huyết học khác: Một số bệnh lý như hội chứng myelodysplastic (rối loạn tạo máu trong tủy xương) làm tăng nguy cơ tiến triển thành bạch cầu.
Yếu tố di truyền và các hội chứng bẩm sinh: Một số hội chứng hiếm gặp như Down syndrome, Fanconi anemia, ataxia-telangiectasia, Bloom syndrome, và Li-Fraumeni syndrome làm tăng tỷ lệ mắc bệnh do ảnh hưởng đến tính ổn định của DNA và kiểm soát tế bào.
Tiền sử gia đình: Người có người thân trực hệ mắc bệnh bạch cầu có nguy cơ tăng gấp 2 – 4 lần so với người không có tiền sử gia đình, dù phần lớn bệnh nhân không có yếu tố này.

Bệnh ung thư máu sống được bao lâu?

Trung bình, tỷ lệ sống sót 5 năm của bệnh nhân ung thư máu dao động rất rộng. Tiên lượng sống phụ thuộc rất nhiều vào loại bệnh cụ thể:

Bệnh bạch cầu lympho cấp (ALL) ở trẻ em: Tiên lượng rất tốt, tỷ lệ chữa khỏi trên 90%.
Bệnh bạch cầu tủy cấp (AML) ở người lớn: Thách thức hơn, tỷ lệ sống 5 năm khoảng 30%.
Bệnh bạch cầu tủy mạn (CML): Với thuốc nhắm trúng đích, tiên lượng rất tốt, nhiều bệnh nhân có tuổi thọ gần như bình thường

Tiên lượng sống phụ thuộc vào loại ung thư máu, phân loại bệnh (cấp tính hay mạn tính), tuổi tác, và các yếu tố tiên lượng về di truyền.

Xem thêm: Dấu hiệu ung thư máu giai đoạn cuối

Tầm soát ung thư ctDNA (SPOT-MAS)

Phát hiện 10 loại ung thư phổ biến: Vú, phổi, dạ dày, gan – đường mật, đại – trực tràng, đầu – cổ, nội mạc tử cung, buồng trứng, tuyến tụy, thực quản
Khả năng phát hiện gấp 10 lần so với dấu ấn sinh hoá máu truyền thống
Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Phương pháp chẩn đoán ung thư máu

Phương pháp chẩn đoán bệnh bạch cầu bao gồm một loạt các xét nghiệm và thủ thuật nhằm phát hiện sự bất thường trong các tế bào máu và tủy xương, xác định chính xác loại cũng như mức độ tiến triển của bệnh. Quá trình chẩn đoán được thực hiện gồm các bước:

Khám lâm sàng và khai thác tiền sử: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng của người bệnh, lịch sử bệnh lý cá nhân và gia đình, các yếu tố nguy cơ như tiếp xúc với hóa chất hay bức xạ. Khám nhằm phát hiện các dấu hiệu như da xanh, sưng hạch bạch huyết, gan to hoặc lá lách to.
Xét nghiệm máu toàn phần (CBC) và phân tích máu ngoại vi: CBC đo số lượng hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu, phát hiện thiếu máu, sự tăng hoặc giảm bất thường các loại tế bào máu. Phân tích máu ngoại vi (blood smear) giúp xem xét hình thái tế bào, phát hiện các tế bào non hoặc bất thường (blast cells) đặc trưng của ung thư máu.
Sinh thiết và chọc hút tủy xương: Lấy mẫu tủy xương từ xương chậu hoặc xương ức để quan sát dưới kính hiển vi xác định sự hiện diện và tỷ lệ các tế bào ung thư. Đây là xét nghiệm giúp phân loại chính xác loại leukemia.
Miễn dịch phân loại tế bào: Kỹ thuật này sử dụng các kháng thể gắn huỳnh quang để xác định loại tế bào ung thư dựa trên bề mặt tế bào, giúp phân biệt giữa bạch cầu lympho và bạch cầu myeloid, cũng như các giai đoạn trưởng thành của chúng.
Phân tích di truyền và tế bào học: Kiểm tra các bất thường về nhiễm sắc thể và đột biến gen (như t(9;22), BCR-ABL, hay các đột biến gen khác) để hỗ trợ chẩn đoán, phân tầng nguy cơ và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.
Xét nghiệm dịch não tủy: Chọc dò dịch não tủy để kiểm tra sự xâm lấn của tế bào ung thư vào hệ thần kinh trung ương trong trường hợp nghi ngờ.
Chẩn đoán hình ảnh: Bao gồm siêu âm, CT scan, MRI, hoặc X-quang để đánh giá mức độ lan rộng của bệnh và phát hiện các biến chứng như gan, lá lách to hoặc tổn thương hạch bạch huyết.

Xem thêm: Xét nghiệm ung thư máu bao nhiêu tiền?

Nghi ngờ ban đầu về ung thư máu thường xuất phát từ những bất thường trong xét nghiệm công thức máu tổng quát (CBC). Tại DIAG, chúng tôi cung cấp đầy đủ các xét nghiệm huyết học cơ bản và chuyên sâu, là bước đầu tiên và quan trọng nhất để kiểm tra sức khỏe hệ tạo huyết của bạn.

Đến với DIAG, khách hàng sẽ được trải nghiệm quy trình xét nghiệm khoa học, không chỉ có kết quả nhanh mà còn có thể nhận kết quả trực tuyến qua website, SMS hoặc Zalo. Đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm luôn sẵn sàng tư vấn miễn phí giúp người bệnh hiểu rõ tình trạng sức khỏe, đồng thời hỗ trợ xây dựng chế độ chăm sóc phù hợp. Trung tâm còn cung cấp dịch vụ lấy mẫu xét nghiệm tại nhà tiện lợi, an toàn dành cho những khách hàng hạn chế di chuyển hoặc có nhu cầu.

Tham khảo thêm về dịch vụ tầm soát ung thư tại DIAG:

Website: Xét nghiệm tầm soát ung thư SPOTMAS
Hotline: 1900 1717

Biện pháp điều trị ung thư bạch cầu

Điều trị ung thư máu tập trung vào việc tiêu diệt các tế bào ung thư, phục hồi chức năng tủy xương và nâng cao miễn dịch cho cơ thể. Các phương pháp chính gồm:

Hóa trị: Dùng thuốc mạnh để tiêu diệt tế bào ung thư trong máu và tủy xương. Hóa trị thường được thực hiện theo chu kỳ, có thể truyền tĩnh mạch hoặc uống thuốc.
Xạ trị: Sử dụng tia X năng lượng cao với các mục đích chuyên biệt như xạ trị dự phòng lên hệ thần kinh trung ương hoặc xạ trị toàn thân trước khi thực hiện ghép tế bào gốc.
Cấy ghép tế bào gốc tạo máu: Kỹ thuật cấy ghép tế bào gốc thay thế tủy xương bị tổn thương bằng tế bào gốc khỏe mạnh từ chính người bệnh hoặc người cho hiến tặng. Phương pháp này giúp phục hồi miễn dịch và chức năng tạo máu, đặc biệt hiệu quả trong các trường hợp ung thư máu ác tính nặng.
Liệu pháp nhắm trúng đích và miễn dịch: Các thuốc hiện đại có khả năng tấn công chính xác tế bào ung thư mà ít gây tổn thương tế bào khỏe mạnh, hoặc kích thích miễn dịch của cơ thể chống lại tế bào ung thư.

Xem thêm: Ung thư máu giai đoạn đầu có chữa được không?

Cách phòng ngừa bệnh ung thư máu

Mặc dù ung thư máu không phải lúc nào cũng có thể phòng ngừa hoàn toàn, người ta vẫn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh bằng những biện pháp sau:

Hạn chế tiếp xúc với các hóa chất độc hại: Tránh hoặc giảm thiểu tiếp xúc với benzene, thuốc trừ sâu, các dung môi công nghiệp và các chất độc hại khác.
Tránh phơi nhiễm bức xạ không cần thiết: Tránh xa các nguồn phóng xạ hoặc làm việc trong môi trường có rủi ro nhiễm xạ cao nếu không có biện pháp bảo hộ đúng cách.
Không hút thuốc lá: Thuốc lá không chỉ gây ung thư phổi mà còn liên quan đến tăng nguy cơ ung thư máu.
Duy trì lối sống lành mạnh: Ăn uống cân đối, tập thể dục đều đặn, giữ cân nặng hợp lý và ngủ đủ giấc giúp nâng cao sức khỏe tổng thể và hệ miễn dịch.
Khám tầm soát sức khỏe định kỳ: Đặc biệt với những người có yếu tố nguy cơ như tiền sử gia đình hoặc làm việc trong môi trường có chất độc hại, khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các bất thường.

Lời kết

Ung thư máu là bệnh nguy hiểm có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và có nhiều dạng khác nhau. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu mệt mỏi, đốm đỏ, bầm tím, sưng hạch là yếu tố sống còn trong điều trị hiệu quả. Chủ động đi khám chuyên khoa huyết học, tránh tiếp xúc hóa chất độc hại, và duy trì lối sống lành mạnh là những bước thiết yếu bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.

Xem thêm: